του Douglas Broom*
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει βυθίσει την Ευρώπη σε ένα ηθικό δίλημμα σχετικά με την ενέργεια. Η Ρωσία είναι ο κύριος προμηθευτής εισαγόμενου πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα στην ήπειρο και οι πολιτικοί σε ολόκληρη την ΕΕ αναζητούν τρόπους για να τερματιστεί αυτή η εξάρτηση.
Η Ρωσία αντιπροσωπεύει περίπου τα δύο πέμπτα των εισαγωγών φυσικού αερίου της ΕΕ, το 26,9% του εισαγόμενου αργού πετρελαίου της και σχεδόν το ήμισυ των προμηθειών της σε στερεά καύσιμα - δηλαδή στερεά ύλη, όπως ο άνθρακας, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ενέργειας. Συνολικά, οι εισαγωγές από τη Ρωσία αντιπροσώπευαν το ένα τέταρτο της κατανάλωσης ενέργειας της Ευρώπης το 2020, το δεύτερο μετά το 42% που παράγεται από τους ίδιους πόρους της ΕΕ.
Η Ρωσία είναι επίσης ο μεγαλύτερος εξαγωγέας φυσικού αερίου στον κόσμο, ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής αργού πετρελαίου μετά τη Σαουδική Αραβία και ο τρίτος μεγαλύτερος εξαγωγέας άνθρακα μετά την Ινδονησία και την Αυστραλία.
Το 2021, τα τρία τέταρτα των εξαγωγών φυσικού αερίου της Ρωσίας και το 49% των εξαγωγών αργού πετρελαίου της κατευθύνονταν προς την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων των χωρών που δεν είναι μέλη της ΕΕ - όπως η Νορβηγία και το Ηνωμένο Βασίλειο, σύμφωνα με την Αμερικανική Υπηρεσία Πληροφοριών για την Ενέργεια. Ο μεγαλύτερος πελάτης για τις ρωσικές εξαγωγές άνθρακα ήταν η Κίνα.
Και οι χώρες της ΕΕ πλήρωσαν πέρυσι 107 δισεκατομμύρια δολάρια για εισαγωγές ρωσικής ενέργειας, σχεδόν τα δύο τρίτα της συνολικής αξίας των αγαθών που εισήγαγε από τη Ρωσία.
Απομάκρυνση από τη ρωσική ενέργεια
Τα πράγματα όμως πρόκειται να αλλάξουν. Στις 8 Μαρτίου, η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε ένα σχέδιο για τον τερματισμό όλων των εισαγωγών ρωσικής ενέργειας έως το 2030. Αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει την εκτίναξη του ενεργειακού κόστους, αλλά η ΕΕ δήλωσε ότι θα προστατεύσει τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές στην ένωση χρησιμοποιώντας τη ρύθμιση των τιμών, τις κρατικές ενισχύσεις και τη φορολογία.
«Πρέπει να ανεξαρτητοποιηθούμε από το ρωσικό πετρέλαιο, τον άνθρακα και το φυσικό αέριο. Απλώς δεν μπορούμε να βασιστούμε σε έναν προμηθευτή που μας απειλεί ρητά», δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Δεν έλειψαν οι συμβουλές προς την ΕΕ σχετικά με το πώς να περιορίσει την ενεργειακή της εξάρτηση από τη Ρωσία. Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΔΟΕ) συνέταξε ένα σχέδιο 10 σημείων που περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο η Ευρώπη θα μπορούσε να απεξαρτηθεί από το ρωσικό φυσικό αέριο. Αυτό περιλαμβάνει την αύξηση της αποθήκευσης φυσικού αερίου, την προμήθεια φυσικού αερίου από άλλες πηγές και την αύξηση της ποσότητας ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές και πηγές χαμηλών εκπομπών.
Η πλήρωση των αποθηκών φυσικού αερίου της ηπείρου στο 90% της χωρητικότητάς τους αποτελεί σημαντικό στοιχείο του σχεδίου της ΕΕ, το οποίο ζητεί επίσης ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης και ταχεία αύξηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
«Ας κατευθυνθούμε αστραπιαία προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας», δήλωσε ο Φρανς Τίμερμανς, ο οποίος είναι επικεφαλής της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ. «Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι μια φθηνή, καθαρή και δυνητικά ατελείωτη πηγή ενέργειας και αντί να χρηματοδοτούν τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων αλλού, δημιουργούν θέσεις εργασίας εδώ».
Η Πράσινη Συμφωνία, η οποία θα ξεκινήσει το 2019, έχει ως στόχο να μειώσει περισσότερο από το μισό τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ έως το 2030 και να οδηγήσει την Ευρώπη στο καθαρό μηδενικό επίπεδο έως το 2050. «Είναι καιρός να αντιμετωπίσουμε τα τρωτά μας σημεία και να γίνουμε γρήγορα πιο ανεξάρτητοι στις ενεργειακές μας επιλογές», πρόσθεσε ο Τίμερμανς.
Στην πραγματικότητα, η Ευρώπη είχε αρχίσει να απομακρύνεται από τα ορυκτά καύσιμα ακόμη και πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Εννέα από τα δέκα κορυφαία έθνη στον Δείκτη Ενεργειακής Μετάβασης 2021 του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ ήταν ευρωπαϊκές χώρες. Η Ρωσία κατατάχθηκε στην 73η θέση.
*Συγγραφέας, World Economic Forum
**πρώτη δημοσίευση: www.weforum.org
