ΑΝΕΡΓΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου

Πίσω από τους ψυχρούς αριθμούς της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας για την ανεργία, το ύψος της, την πορεία της και την ηλικιακή της κατανομή, υπάρχουν κάποιες πολύ δυσάρεστες και χρόνιες πραγματικότητες που κανείς δεν θέλει να δει κατάματα στην Ελλάδα και άρα να τις αντιμετωπίσει. Συνοπτικά, οι πραγματικότητες αυτές λένε ότι η ελληνική ανεργία είναι ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα, με δομικά χαρακτηριστικά που δεν αλλάζουν εύκολα γιατί είναι απότοκα του ελληνικού κρατισμού και των μεταπολεμικών καταβολών του.

Ας ξεκινήσουμε όμως από μία παρατήρηση-ερώτημα: Γιατί η ανεργία της Στατιστικής Υπηρεσίας φθάνει στα 1,4 εκατομμύρια, ενώ η αντίστοιχη καταγεγραμμένη στον Οργανισμό Απασχολήσεως Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ) είναι 820.000 άτομα; Την απάντηση στο ερώτημα αυτό την είχαμε δώσει, προειδοποιητικά, στις 4 Μαΐου 2009, όταν στην Εστία γράφαμε, υπό τον τίτλο Ανακατανομή της ανεργίας:

«Ένα από τα πολύ σοβαρά προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει η χώρα, πέρα από την οικονομική κρίση, είναι αυτό της ανακατανομής της ανεργίας.
Φαινόμενο το οποίο προκύπτει από τον πελατειακό χαρακτήρα του πολιτικο-οικονομικού μας συστήματος και την διόγκωση του κρατικού τομέα, ο οποίος οξύνει σοβαρές διαρθρωτικές αδυναμίες της ιδιωτικής οικονομίας. Μια ιδιωτική οικονομία που χρόνια τώρα βάλλεται από πολλές πλευρές, ενώ σε μεγάλο βαθμό κηδεμονεύεται από το κράτος. Αυτή η ιδιωτική οικονομία είναι επίσης το εύκολο θύμα των οργίων του συντεχνιακού συνδικαλισμού και των κουκουλοφόρων κακοποιών –δύο παράγοντες που διέλυσαν το εμπορικό κέντρο της Αθήνας, διέσυραν την χώρα διεθνώς και συνέβαλαν στην δημιουργία ισχυρών θυλάκων παραγωγής ζημιών.

»Υπό αυτές τις συνθήκες, η χώρα μας συγκαλύπτει επί αμέτρητες δεκαετίες και το πρόβλημα της ανεργίας, με την ανακατανομή της απασχολήσεως μεταξύ εργαζομένων στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα. Επίσης, η νομοθετημένη ανελαστικότητα της αγοράς εργασίας δίνει τροφή σε μύριες όσες παραβιάσεις της νομοθεσίας, με αποτέλεσμα σήμερα στην Ελλάδα οι παρανόμως εργαζόμενοι να ξεπερνούν τα 500.000 άτομα, ενώ 1.200.000 εργαζόμενοι ανήκουν στον χώρο της ευελιξίας.

»Η εξέλιξη αυτή, με αφορμή την οικονομική κρίση, διευρύνει την παραοικονομία, με αποτέλεσμα να ενισχύονται οι τάσεις νομίμου υποκαταστάσεως της εξαρτημένης εργασίας με σχέσεις υπεργολαβίας, παραγωγής φασόν και παροχής ελεύθερων υπηρεσιών.
Ιδιαιτέρως δε οι τελευταίες, έχουν κυριολεκτικά λάβει κατακλυσμιαίες διαστάσεις. Θα πρέπει, επίσης, να σημειωθεί ότι μελέτες επισήμων φορέων για την παραοικονομία και την φοροδιαφυγή καταλήγουν στην εκτίμηση ότι σχεδόν το 35% των δημοσίων υπαλλήλων έχει και δεύτερη απασχόληση, παραοικονομική, γεγονός που νοθεύει έτι περαιτέρω τους όρους λειτουργίας της αγοράς εργασίας. Κατά συνέπεια, υπάρχει στην Ελλάδα εκτεταμένη αγορά «μαύρης εργασίας», η οποία συνοδεύεται και από υποαπασχόληση σημαντικής μερίδος του ενεργού πληθυσμού.

»Δεν προκαλεί συνεπώς κατάπληξη ότι η πελατειακή πολιτική της ανακατανομής της ανεργίας, σε συνδυασμό με την συντήρηση και διεύρυνση της ονομαστικής αξίας των «κεκτημένων δικαιωμάτων» κρατικοδίαιτων απασχολουμένων, έχει οδηγήσει τα δημόσια οικονομικά σε καταστροφή, έχει κατεβάσει τις επιδόσεις της οικονομίας στο χαμηλότερο επίπεδο μεταξύ των εταίρων μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και έχει συμβάλει στην διάβρωση των θεμελιωδών δομών της ελληνικής οικονομίας και της ελληνικής κοινωνίας. Με αφετηρία την μονόπλευρη ενίσχυση της ζητήσεως μέσω της μαζικής αυξήσεως μη παραγωγικής απασχολήσεως στον δημόσιο τομέα, στην ουσία, μέσα σε μια τετραετία, διαλύθηκε η αγορά εργασίας στην ιδιωτική οικονομία –με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ανεργία και για την δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών απασχολήσεως στο άμεσο μέλλον».

Θα πρέπει επίσης να υπογραμμισθεί ότι, από τους εμφανιζόμενους ως ανέργους νέους, περίπου οι μισοί ήσαν από χρόνια μη εργαζόμενοι. Άρα το φαινόμενο κάθε άλλο παρά καινούργιο είναι. Κατά συνέπεια, η πραγματική ανεργία των νέων πρέπει να κυμαίνεται από 30% έως 35%, ποσοστό που βεβαίως είναι υψηλό και κοινωνικά επικίνδυνο.

Ωστόσο, με δεδομένη την δομή της αγοράς εργασίας στην χώρα μας, πολύ φοβούμεθα ότι, ακόμη και υπό συνθήκες αναπτύξεως, η ανεργία θα παραμένει για πολλά έτη δραματικό πρόβλημα. Διότι, αν δεν υπάρξουν άμεσες μεταρρυθμίσεις αντιγραφειοκρατικού χαρακτήρα, αλλά με παράλληλη αποτελεσματική καταπολέμηση της παραοικονομίας που δημιουργεί και ευκαιρίες παραεργασίας, τίποτε δεν πρόκειται να αλλάξει στην εγχώρια αγορά εργασίας. Και κάποιοι ειδήμονες ας μην ξεχνούν ότι στην Ελλάδα η παραοικονομία είναι σήμερα μία μορφή αντίστασης στον υπέρμετρο κρατισμό, στην αδυσώπητη υπερφορολόγηση και στην απουσία κράτους δικαίου.

Πολλά λοιπόν πρέπει να γίνουν για την καταπολέμηση της ανεργίας, αλλά από την αρχή. Και εκεί υπάρχει πρόβλημα…