του Αθανάσιου Χ. Παπανδρόπουλου
Από το 1973, έτος που ξέσπασε η πρώτη πετρελαϊκή κρίση, πρέπει να έχω διαβάσει πάνω από 40 βιβλία που προβλέπουν την καταστροφή της ανθρωπότητας και σίγουρα έχω παρακολουθήσει μια χιλιάδα εκπομπές και δηλώσεις που καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο πλανήτης μας κατοικείται απο ανθρωπάκια χωρίς μέλλον και προοπτική. Θυμάμαι επίσης και την περίφημη Λέσχη της Ρώμης, η οποία την ίδια χρονιά προέβλεπε ότι το 2000 ένα βαρέλι πετρέλαιο θα κοστίζει περί τα 300 δολλάρια, τα είδη διατροφής θα είναι σπανιότατα και στην Αφρική ο πληθυσμός θα έχει μειωθεί 60% λόγω ξηρασίας και πλήρους οικονομικής καταστροφής.
Από τότε έως σήμερα, το προσδόκιμο ζωής από τα 63 έτη πέρασε στα 77 παγκοσμίως, το βαρέλι το πετρέλαιο κυμαίνεται από τα 70 στα 100 δολλάρια, ο πληθυσμός της Αφρικής σχεδόν διπλασιάστηκε και η παγκόσμια απόλυτη φτώχεια από 30% έπεσε στο 11% σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα.
Όσο για τα είδη διατροφής, στη Δύση γίνονται καμπάνιες για να περιοριστεί η άσκοπη σπατάλη τους. Παρ’ όλα αυτά, ο Γάλλος οικονομολόγος Νικολά Μπουζού, στο τελευταίο βιβλίο του «Ο πολιτισμός του φόβου», μας επισημαίνει ότι η καταστροφολογία καλά κρατεί και υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι για τη διάδοσή της.
Το εμπόριο του φόβου είναι ένας από αυτούς, γιατί αποτελεί σημαντική πηγή εξουσίας και πλούτου. Πηγή εξάλλου η οποία με την ανάπτυξη της ψηφιακής τεχνολογίας προσλαμβάνει τεράστιες διαστάσεις. Κύριος δε στόχος αυτής της δραστηριότητας, είναι η δημιουργία κλίματος απόγνωσης στα άτομα και η καλλιέργεια της εξάρτησης τους από διάφορους «μάγους», «νονούς» και λοιπούς «σωτήρες».
«…Στην εποχή μας», είπε σε συνέντευξή του ο Νικολά Μπουζού στο γαλλικό περιοδικό “Λε Πουάν”, «….υπάρχει μια πραγματική “αγορά φόβου”.
Υπάρχουν τρεις ομάδες που πουλάνε φόβο για να ικανοποιήσουν τα αντικειμενικά τους συμφέροντα. Η πρώτη ομάδα είναι τα 24ωρα ειδησεογραφικά κανάλια, των οποίων το επιχειρηματικό μοντέλο είναι να τραβούν την προσοχή των θεατών και να τους κρατούν μπροστά στην οθόνη. Αυτά τα κανάλια πρέπει να δημιουργούν συνεχώς εκδηλώσεις και δραματοποίηση για να κεντρίζουν το ενδιαφέρον. Η πρόκληση ανησυχίας στον θεατή τον κρατάει κολλημένο στην οθόνη του.
Η δεύτερη ομάδα είναι οι πολιτικές αντιθέσεις, οι οποίες προφανώς έχουν συμφέρον να εξαπλωθεί ο φόβος και να επηρεαστεί θετικά η δημοτικότητα των ηγετών, που μπορούν να δώσουν λύσεις σε υπαρκτά και μη προβλήματα.Ένα παράδειγμα μας δίνεται αυτή τη στιγμή από τη φημολογούμενη έλλειψη προετοιμασίας της Γαλλίας για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του φετινού καλοκαιριού. Με αφορμή μικρογεγονότα τα οποία υπερδιογκώνονται,οργιάζουν τα σχόλια για δραματική ανασφάλεια ,(φαινόμενο που είναι ανακριβές)και άρα για επικείμενες δραματικές εξελίξεις.
Η τρίτη ομάδα αποτελείται από τη γαλλική φιγούρα του διανοούμενου, συχνά αριστερού, αλλά όχι πάντα, σε εξέγερση ενάντια στην κοινωνία. Ο Michel Onfray είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα. Εξ ορισμού, η φιλελεύθερη δημοκρατία , όντας μισητή, είναι υπεύθυνη για όλα τα πιθανά και φανταστικά προβλήματα, όπως η πτώση της γνώσης ή η αύξηση των ανισοτήτων – κάτι που δεν έχει αποδειχθεί στη Γαλλία. Σήμερα, το κοινό αυτών των τριών ομάδων πολλαπλασιάζεται με τα δίκτυα, όπου αποδεικνύεται ότι όσο οι ειδήσεις διαδίδονται πιο γρήγορα τόσο πιο καταστροφικές είναι, ανεξαρτήτως του βαθμού αλήθειας τους. Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ αυτών των διαφορετικών ομάδων στο δημόσιο διάλογο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν ως αποτέλεσμα οι πολίτες να έχουν μια πιο αρνητική άποψη για τον κόσμο από ό,τι είναι στην πραγματικότητα.
Μια άλλη κυρίαρχη σκέψη στη δημόσια συζήτηση σήμερα είναι αυτή της κατάρρευσης της Δύσης και της ευθύνης.
«Αναμένουμε μια οικολογική κατάρρευση για την οποία η Δύση θα είναι ένοχη. Αναμένουμε παγκόσμιο πόλεμο, γιατί η Ρωσία και η Κίνα θα ήταν πιο δυνατές από εμάς τους πολίτες των κρατών δικαίου και ενωμένες μπροστά στην υποτιθέμενη αλαζονεία μας.
Αναμένουμε επίσης την εξόντωση των Ανθρώπων από την τεχνητή νοημοσύνη επειδή ο άνθρωπος έχει ήδη δημιουργήσει έναν Φρανκενστάιν. Όλα αυτά όμως είναι ψευδή.
Η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι ένα τεράστιο παγκόσμιο πρόβλημα, αλλά αντιμετωπίζεται κατά μέτωπο. Ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας ένα θέμα δεν αντιμετωπίστηκε με. τόση ανθρώπινη νοημοσύνη και οικονομικούς πόρους. Υπάρχουν τομείς, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ή οι ηλεκτρικές μπαταρίες, όπου ο δυτικός κόσμος κινείται πιο γρήγορα από το αναμενόμενο. Σίγουρα πρέπει να γίνουν περισσότερα, όμως αυτό δεν αναιρεί την κίνηση που υπάρχει προς τη σωστή κατεύθυνση. Η Ρωσία υποτίθεται ότι θα καταλάμβανε το Κίεβο σε δύο ημέρες και εξακολουθεί να βρίσκεται στα σύνορα, παρά τη μαζική κινητοποίηση των στρατιωτών της και την οικονομία της αφιερωμένη στον πόλεμο. Όσο για την τεχνητή νοημοσύνη, να είστε βέβαιοι, δεν πρόκειται να μας επιτεθεί ούτε καν να μας κλέψει τη δουλειά. Είναι ένα εργαλείο που πρέπει να χρησιμοποιήσουμε όσο το δυνατόν καλύτερα για να εξοικονομήσουμε χρόνο, να βελτιώσουμε την ανθρώπινη υγεία, να χρησιμοποιήσουμε καλύτερα την ενέργεια ή να διευκολύνουμε την πρόσβαση στον πολιτισμό. Είναι ήδη μια εξαιρετική πρόκληση. Ας μην επινοούμε προβλήματα που δεν είναι στην ημερήσια διάταξη…»,γράφει ο Νικόλας Μπουζού.
Και με το βιβλίο του, φέρνει στο προσκήνιο ένα τεράστιο θέμα.Αυτό της επιχειρούμενης πνευματικής καταστροφής στον αναπτυγμένο κόσμο από δυνάμεις που διαπίστωσαν διαχρονικά ότι οι υποσχέσεις και τα οράματα για επίγειους παράδεισους και χαρούμενα αύριο δεν πουλάνε πλέον.Προκρίνουν ετσι την πνευματική καταστροφή ως εργαλείο που θα οδηγήσει σε κοινωνίες απάθειας και μη δημιουργίας, οι οποίες με τη συμβολή της δημογραφικής τους κάμψης εκ των πραγμάτων θα μπουν σε φάση παρακμής.Και αυτό είναι και το μεγάλο ζητούμενο των εχθρών της ελευθερίας και της δημοκρατίας.
