ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΚΟ ΤΕΡΑΣ ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Οι περί ανάπτυξης προσδοκίες θα παραμένουν κενές περιεχομένου αν δεν γίνουν ουσιαστικές βαθειές τομές στην ελληνική δημόσια διοίκηση –την μεγάλη μάστιγα της χώρας

του Άγη Βερούτη

Την Δευτέρα 27 Ιουνίου έγινε μία ενδιαφέρουσα εκδήλωση στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο της Αθήνας. Ήταν αυτή της Αντιγραφειοκρατικής Κίνησης, που έχουν δημιουργήσει –με πρόεδρο τον επιχειρηματία Στέλιο Σταυρίδη– μια ομάδα ανθρώπων οι οποίοι βλέπουν πού εδράζονται τα βαθύτερα αίτια της ελληνικής κακοδαιμονίας. Βρίσκονται στο γραφειοκρατικό μόρφωμα, το οποίο κοστίζει στην ελληνική οικονομία 6,8% του ΑΕΠ της, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 3,5% και με τάση να πηγαίνει προς τα κάτω.

Δυστυχώς, όμως, στην Ελλάδα η γραφειοκρατία είναι «καθεστωτικού» τύπου και προσομοιάζει με εκείνη των σοβιετικών οικονομιών και των απολυταρχικών καθεστώτων του περασμένου αιώνα. Στην ελληνική περίπτωση, η γραφειοκρατία αποτελεί πραγματική τιμωρία για την ελληνική οικονομία, παράγοντας ταυτοχρόνως και πρωτοφανή διαφθορά. Κατά τα λοιπά, αυτή η υπέρβαση κόστους λειτουργίας της οικονομίας λόγω υπερβάλλουσας γραφειοκρατίας της τάξεως του 3,3% του ΑΕΠ επηρεάζει το διαθέσιμο εισόδημα προς φορολόγηση των Ελλήνων και άρα τους φόρους που εισπράττει το κράτος.

Η είσπραξη των φόρων έχει, με την σειρά της, άμεση επίπτωση στα ετήσια ελλείμματα και άρα και στο χρέος της χώρας. Αν υποθέσουμε ότι οι απώλειες φόρων λόγω κόστους υπερβολικής γραφειοκρατίας είναι το ένα τρίτο του 3,3% της διαφοράς μας με την Ευρώπη (υποθέτοντας ότι παλαιότερα η διαφορά δεν ήταν μεγαλύτερη, όπως π.χ. προ ίδρυσης των Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών), τότε το 1,1% θα ήταν οι χαμένοι ετήσιοι φόροι. Αυτό το 1,1% για 30 χρόνια, με τον ανάλογο τόκο δανεικών που πήρε το ελληνικό κράτος για να το καλύψει με τα σχετικά επιτόκια, έστω το επιεικές μέσο επιτόκιο δανεισμού 5,5% ετησίως, παραδίδουν σήμερα επιβάρυνση του κρατικού χρέους μας όχι το αθροιστικό 33%, αλλά, με τον ανατοκισμό των τόκων των προηγούμενων ετών, το τερατώδες 74,48% του ΑΕΠ!

Σε αυτό όμως το 74,48% του ΑΕΠ που κουβαλάμε ως χρέος, δεν έχει καν συνυπολογισθεί η μείωση της ανάπτυξης της οικονομίας, που έχει χαθεί λόγω της αποτροπής επενδύσεων από ξένους επενδυτές που φοβούνται να μην μπλέξουν στα γρανάζια των Ελλήνων καρεκλοκένταυρων.

Προσφάτως ακούστηκε πως ρωσοκινεζικός όμιλος θα ήταν διατεθειμένος να επενδύσει μισό δισεκατομμύριο ευρώ στον τουρισμό, στην Κρήτη, αν η ελληνική κυβέρνηση συμφωνούσε να άρει την γραφειοκρατία για την επένδυση. Παλαιότερα θυμόμαστε όλοι πώς η Alcan ξεφορτώθηκε το Αλουμίνιον της Ελλάδος, διότι δεν μπορούσε να διαχειρισθεί τις απαιτήσεις της ελληνικής γραφειοκρατίας. Ίδιες ιστορίες έχει ο καθένας να περιγράψει για ελληνικές επιχειρήσεις της παραγωγής και της μεταποίησης που έκλεισαν στην χώρα μας λόγω ανυπέρβλητων εμποδίων. Πιο πρόσφατο παράδειγμα η κυκλώπεια επένδυση του συγκροτήματος Porto Navarino που ταλαιπωρήθηκε από την ελληνική γραφειοκρατία για 20 χρόνια μέχρι να συλλέξει τις χιλιάδες των υπογραφών που απαιτήθηκαν. Αντίστοιχα, προ ολίγων ετών η ισπανική εταιρεία παραγωγής ηλεκτρισμού από εναλλακτικές πηγές ενέργειας έκανε διάβημα μέσω του τότε Ισπανού πρωθυπουργού που επισκέφθηκε την Ελλάδα, στον τότε Έλληνα πρωθυπουργό, να διευκολύνει τα γραφειοκρατικά εμπόδια που έβαζαν οι Έλληνες γραφειοκράτες στην εταιρεία, προκειμένου να υλοποιήσει την σκοπούμενη επένδυση των 3 δισεκατ. ευρώ σε ηλιακά πάρκα παραγωγής ηλεκτρισμού. Μερικούς μήνες αργότερα, χωρίς να έχει γίνει κάποια ενέργεια από το επιτελείο του Έλληνα πρωθυπουργού, οι Ισπανοί απέσυραν το επενδυτικό τους σχέδιο και αποχώρησαν από την Ελλάδα.

Από την άλλη πλευρά, η πολύ πιο σημαντική καταστροφή των ελληνικών επιχειρήσεων που υπόκεινται σε αυτή την υπερβολική γραφειοκρατία είναι επίσης αδύνατον να μετρηθεί. Ουδείς γνωρίζει πόσες επιχειρήσεις σταμάτησαν δραστηριότητες βάζοντας λουκέτο, έχασαν την διεθνή ανταγωνιστικότητά τους λόγω αδυναμίας να ανταποκρίνονται εγκαίρως στις επιταγές της αγοράς και τελικά εξέλειπαν –καταστρέφοντας τις θέσεις εργασίας που συντηρούσαν και την φοροδοτική τους ικανότητα. Ενδεικτικό είναι ότι, από το 1983, υπάρχει πρακτική απαγόρευση ανανέωσης των μηχανημάτων στις βιοτεχνίες και βιομηχανίες που λειτουργούν στην Αττική.

Στην περιοχή που διαμένει σχεδόν ο μισός πληθυσμός της χώρας μας, το κράτος απαγορεύει σε μια βιοτεχνία να ανανεώσει τα μηχανήματά της με νέα, αποδοτικότερα, που θα τής επιτρέπουν να παράγει φθηνότερα και καλύτερα προϊόντα. Στην περιοχή της χώρας που βρίσκεται αριθμητικά ο μεγαλύτερος αριθμός των ανέργων, το κράτος ουσιαστικά απαγορεύει την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας! Πολύ πρόσφατα, μάλιστα, ψηφίστηκε ο νέος αναπτυξιακός νόμος που συνεχίζει να απαγορεύει την σύσταση νέων παραγωγικών μονάδων στην Αττική, για δήθεν περιβαλλοντικούς λόγους. Ακόμα και αν τα νέα μηχανήματα καταναλώνουν το 1/10 της ενέργειας από τα πεπαλαιωμένα μηχανήματα της δεκαετίας του 1970 που βρίσκονται ακόμα σε λειτουργία! Εν μέσω της μεγαλύτερης οικονομικής κρίσης πουη έχει περάσει αυτή η ταλαιπωρημένη χώρα σε καιρό ειρήνης, οι νομοθέτες της κυβερνήσεως κόπτονται περισσότερο για τις μαργαρίτες στα πεζοδρόμια απ’ ό,τι για τις ανθρώπινες ζωές που καταδικάζουν στην δυστυχία της ανεργίας.

Όμως, φυσικά, κανείς πολιτικός –η αλήθεια είναι με την εξαίρεση του Στέφανου Μάνου– δεν μιλάει για την σιαμαία αδελφή της γραφειοκρατίας, την διαφθορά. Η διαφθορά, εκτός από τις θέσεις αντιπαραγωγικής εργασίας που διασφαλίζει για τους δημοσίους υπαλλήλους, διασφαλίζει και συμπληρωματικό μαύρο εισόδημα. Συχνά, μάλιστα, όπως αποκαλύπτει η δικαιοσύνη από όσους έχει ελέγξει σε πολεοδομίες, το συμπληρωματικό αυτό εισόδημα μπορεί να αθροίζει και σε δεκάδες εκατομμύρια ευρώ για κάποιους πολεοδόμους, όπως αποδεικνύουν οι τραπεζικές καταθέσεις τους και τα πανάκριβα κότερα που τους βρήκε το ΣΔΟΕ. Η διαφθορά που πάει μαζί με την υπερβολική γραφειοκρατία είναι, όμως, θέμα που έχω αγγίξει αρκετές φορές. Θα αρκεστώ να αναλογιστώ πως, κάπου ανάμεσα στο μέγεθος του κόστους της υπερβάλλουσας γραφειοκρατίας και το μέγεθος της απώλειας της ανάπτυξης που η χώρα έχει υποστεί από αυτήν, βρίσκεται το κόστος της διαφθοράς, με την απώλεια πόρων από την υγιή επιχειρηματικότητα και την απόκρυψη των εισοδημάτων αυτών από την φορολόγηση.

Δυστυχώς, η γραφειοκρατία δεν δαμάζεται ούτε με σχεδιασμό απλοποίησης και καλές προθέσεις –όπως το πρόσφατο One-Stop Shop για την ίδρυση επιχειρήσεων, που απλά είναι επικοινωνιακό πυροτέχνημα– αλλά ούτε και με μαστίγιο. Η μόνη λύση για την γραφειοκρατία είναι ο μπαλτάς, όπως ανέφερε ο κ. Στ.Μάνος: ολοσχερής κατάργηση υποχρέωσης αδειοδοτήσεων όπου δεν είναι απολύτως απαραίτητη και κατάργηση ολόκληρων υπηρεσιών/πλοκαμιών του γραφειοκρατικού τέρατος που στραγγαλίζει την ελληνική οικονομία. Ο,τιδήποτε άλλο είναι απλά προφάσεις εν αμαρτίαις.

Φοβάμαι, όμως, ότι δεν θα βρεθεί εν ενεργεία πολιτικός που θα παραδεχθεί, πόσω μάλλον να υλοποιήσει, αυτή την μόνη πραγματική λύση, που θα τον φέρει αντιμέτωπο με την κομματική πελατεία.

Φυσικά, η κατάργηση της υπερβάλλουσας γραφειοκρατίας δεν θα μάς λύσει το πρόβλημα του υπέρογκου χρέους μας. Θα μάς αποτρέψει, όμως, από το να το διογκώσουμε σε αστρονομικό επίπεδο, πέρα από το σημερινό του μέγεθος, γυρνώντας μας πίσω στην εποχή της σκάφης και του αρότρου. Και ίσως μάς βοηθήσει να το εξυπηρετήσουμε χωρίς να εξαναγκάσουμε τα παιδιά μας να ξενιτευτούν για να ζήσουν με αξιοπρέπεια.