Προσοχή! Το μυαλό είναι ο στόχος...!

Το όνειρο κάθε μέσης Ελληνικής οικογένειας ήταν η θέση στο δημόσιο για τον κανακάρη της και το βόλεμα σε κάποια τράπεζα για την κόρη. Πάνω σε αυτές τις ύπατες «φιλοδοξίες» οικοδομήθηκε το ελληνικό πολιτικό πελατειακό σύστημα και δημιουργήθηκε όλο αυτό το διεφθαρμένο και σπάταλο δημόσιο μόρφωμα, που φέρει και την κύρια ευθύνη για την κατάσταση χρεοκοπίας και πλήρους αναξιοπιστίας στην οποία βρίσκεται η χώρα. Είναι δε σαφές ότι το σύστημα αυτό, ενώ ξεγυμνώθηκε και εξευτελίστηκε διεθνώς πλέον, εντούτοις δίνει τον υπέρ πάντων αγώνα για να διατηρήσει τα κεκτημένα και να συντηρήσει τους μηχανισμούς εξουσίας που το ίδιο δημιούργησε.

Στο πλαίσιο αυτό, ένας από τους στόχους που το σύστημα πρέπει να πετύχει είναι η πνευματική αποπλάνηση του λαού και κυρίως της νεολαίας, η οργάνωση του σκοταδισμού και η καταδίωξη της μαθήσεως. Στο επίπεδο αυτό έπρεπε να επιτευχθούν δύο στόχοι. Πρώτον, να ισοπεδωθεί η ελληνική παιδεία και, δεύτερον, να αλωθούν όσο γίνεται περισσότερο τα μέσα μαζικής επικοινωνίας - κυρίως τα ραδιοτηλεοπτικά, προσφάτως δε και τα ηλεκτρονικά. Αμφότεροι οι στόχοι έχουν σήμερα επιτευχθεί σε μεγάλο βαθμό. Η ελληνική παιδεία έχει καταρρεύσει και η όποια ανόρθωση της είναι αδύνατη πριν περάσουν πολλά χρόνια. Όσο για τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, με κάποιες λαμπρές εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα, δεν νομίζουμε ότι μπορούν να πάνε ακόμη πιο κάτω σε αφερεγγυότητα, αθλιότητα και συνειδητή παραπλάνηση της κοινής γνώμης.

Είναι έτσι κατάδηλο ότι το πνευματικό και ιδεολογικό τοπίο στην Ελλάδα έχει διαμορφωθεί κατά τρόπο τέτοιον ώστε να εξυπηρετηθεί τα συμφέροντα διαφόρων εξουσιών, με κυρίαρχη βέβαια την πολιτικο-οικονομική και συνδικαλιστική εξουσία.

Στο πλαίσιο αυτό, είναι θλιβερό να βλέπει κανείς το πιο ζωντανό κομμάτι μιας κοινωνίας, που είναι οι νέοι της, να πορεύεται προς το μέλλον τρέχοντας πίσω από το παρελθόν της. Είναι καταθλιπτικό να διαπιστώνει κανείς σε ποιον βαθμό οι υπέροχες προθέσεις της γραμματικής χρησιμοποιούνται για να συγκαλύψουν τις ολέθριες προθέσεις της πολιτικής. Με αποτέλεσμα, οι λέξεις να ορφανεύουν από νόημα και ουσία και να μετατρέπονται σε απλό εργαλείο εξόντωσης της μάθησης και της αναζήτησης γνώσης.

Από την άλλη πλευρά, οι μηχανισμοί που καταδιώκουν μάθηση και γνώση έχουν σχεδόν πλήρως αλώσει και το επικοινωνιακό πεδίο, με αποτέλεσμα την καταδυνάστευση της ουσιαστικής επικοινωνίας και της ελευθερίας του λόγου. Οι παράγοντες καταδυνάστευσης της ουσιαστικής επικοινωνίας και της ελευθερίας του λόγου έχουν επικίνδυνα πολλαπλασιασθεί στην σύγχρονη δημοκρατία. Ο ξύλινος πολιτικός λόγος και η αντιπολιτευτική κομματικοποίηση όλων των μηνυμάτων, εκπαιδευτικών, επαγγελματικών και κοινωνικών, η μονολιθική και μονοσήμαντη λειτουργία της τηλεόρασης, η προπαγάνδα του Τύπου που υπαγορεύεται από ολιγοπωλιακά συμφέροντα, η μυθολογία της «αυθεντίας» στην οποία πρέπει να υποκλίνονται χωρίς σκέψη και αντίρρηση ο καθένας, είναι μόνο λίγα από τα κέντρα καταδυνάστευσης της ουσιαστικής λειτουργίας της έκφρασης στις μέρες μας.

Μέσα από τον συνθηματικό και μονοσήμαντα επαναλαμβανόμενο λόγο δεν περιορίζεται μόνο ο κώδικας επικοινωνίας αλλά, το χειρότερο, παγιδεύεται η ίδια η σκέψη, που υποκύπτει σε δοσμένα σχήματα, περιορίζοντας τις προοπτικές αναζήτησής της. Η προπαγάνδα, ο άτεγκτα κομματικοποιημένος λόγος , η έλλειψη πολυσημίας στα μηνύματα και η επανάληψη αυτών που «πρέπει» να προβληθούν, έχουν περιορίσει τον λόγο σε σύνθημα. Ακόμη, έχουν συμβάλει στο να εκπέσει ο διάλογος σε διαφήμιση - ηχηρά, δηλαδή,  μηνύματα που δεν επιτρέπουν  στην μάζα να σκεφθεί ορθολογικά.

Όπως έγραφε παλαιότερα και η κυρία Μαίρη Κουτσελίνη - Ιωαννίδου στο περιοδικό «Ευθύνη» η ελευθερία του λόγου κατοχυρώνεται και η φιλελεύθερη σκέψη εκφράζεται μόνον όταν υπάρχουν οι συνθήκες να γεννηθεί μια τέτοια σκέψη, ελεύθερη. Ο καταιγισμός μονοσήμαντων μηνυμάτων από πολιτικούς, μέσα μαζικής ενημέρωσης και δημοσιογράφους αυθεντίες, κατά συρροή και ανεξέλεγκτα, γίνεται μέσο κοινωνικοποίησης των νέων, οι οποίοι, με την σειρά τους, περιορίζουν τον λόγο τους σε συνθήματα, αμβλύνοντας την ικανότητα τους για βαθιά σκέψη.

Αυτή η τελευταία, όμως, είναι ο μεγάλος εχθρός όταν μια κοινωνία πρέπει να χειραγωγηθεί και να αποτελέσει απλό όχημα ανόδου στην εξουσία των μέτριων, των ανάξιων των τυχάρπαστων. Όλων αυτών των γελωτοποιών που, πριν απ' όλα, αισθάνονται άσβεστο μίσος προς την ελευθερία. Γι' αυτό και έχουν στείλει την μάθηση στο απόσπασμα...

* Ο Φάνης Ζουρόπουλος είναι τ. πρόεδρος της Ε.Ι.Ε.Τ. και εκτελεστικός πρόεδρος της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων (Ε.Ε.Δ.)

** [email protected]