Η ανώμαλη προσγείωση του Αλέξη Τσίπρα

του Alain Duhamel *

Τον Ιανουάριο, η ρομαντική του νίκη στις εκλογές έκανε ξαφνικά την άκρα αριστερά να ονειρεύεται και την άκρα δεξιά να βρυχάται σε όλη την Γηραιά Ήπειρο. Ένας λαός επαναστατούσε ενάντια στην βιαιότητα της πολιτικής λιτότητας, ένας λαός έφερνε στην εξουσία μια γενιά ατρόμητων νεαρών, αποφασισμένων να σπάσουν τα κανόνια της οικονομικής ορθοδοξίας. 

Ένας λαός τον οποίο εκπροσωπούσε ένας χαρισματικός νεαρός, γενναίος και ρήτορας, σαν ήρωας της αρχαίας Αθήνας. Οι άρχοντες των Βρυξελλών θα έπρεπε να δεχτούν άλλους κανόνες του παιχνιδιού, οι αγορές θα έπρεπε να καταλάβουν ότι όλα δεν μετρώνται με τόκους και επιτόκια και η γερασμένη σοσιαλδημοκρατία θα έπρεπε να ξυπνήσει από τον ύπνο της. Ο Αλέξης Τσίπρας ήταν νικητής, μία άλλη ιστορία άρχιζε.

Έξι μήνες αργότερα η απογοήτευση είναι πλήρης, τα οράματα διαλύθηκαν, οι αριθμοί σάρωσαν τα όνειρα και η πραγματικότητα επιβλήθηκε με άγριο τρόπο. Ωστόσο, ο Αλέξης Τσίπρας πάλεψε σαν λιοντάρι και υποχρέωσε τους εταίρους του να κάνουν πολιτική διαπραγμάτευση. Είχε ακόμη την τόλμη να διοργανώσει ένα δημοψήφισμα για να αποδείξει ότι ο ελληνικός λαός ενέκρινε την πολιτική ρήξης. Αλλά την επόμενη μέρα του θριάμβου ακολούθησε το Βατερλό, μία πανηγυρική ήττα.

Ο φλογερός, λαμπερός, ελκυστικός και απερίσκεπτος πρωθυπουργός αναγκάστηκε –προκειμένου να λάβει γιγαντιαία δάνεια– να αποδεχθεί όλα όσα ως τότε είχε αρνηθεί, να λάβει όλες τις δεσμεύσεις που είχε απορρίψει, και μάλιστα με το παραπάνω. Κέρδισε τις εκλογές, κέρδισε το δημοψήφισμα και έχασε την παρτίδα. Διατηρεί την αξιοπρέπειά του, αλλά βρίσκεται σε επικυριαρχία. Η οικονομία για μία ακόμη φορά κερδίζει την πολιτική, οι αγορές είναι πιο ισχυρές από τις κάλπες. Ο Αλέξης Τσίπρας ήθελε το ευρώ και την άνοδο του βιοτικού επιπέδου, έχει το ευρώ και την μείωση του βιοτικού επιπέδου.

Σίγουρα έκανε πολύ σοβαρά λάθη –με πρώτο να τοποθετήσει τον Γ. Βαρουφάκη στη θέση του υπουργού Οικονομικών και του διαπραγματευτή. Ο άνθρωπος που έβριζε τους δανειστές, έκανε μάθημα στους συνομιλητές του και μεθούσε με την επικοινωνιακή μόδα και λύσσα που μαίνονταν γύρω του.

Ο Αλέξης Τσίπρας υποτίμησε το γεγονός ότι οι 18 εταίροι του είχαν και εκείνοι προέλθει από κάλπες και ότι έπρεπε και εκείνοι να λογοδοτούν στις εθνικές κοινές γνώμες τους, καθώς και ότι εκείνοι ήταν δανειστές και αυτός δανειολήπτης. 

Ο Αλέξης Τσίπρας ανακάλυψε επίσης ότι υπάρχουν και άλλες πολιτικές στην Ευρώπη –είτε είναι ακόμη πιο φιλελεύθερες, είτε είναι μειοψηφικές (όπως οι σοσιαλδημοκράτες στην Γαλλία και στην Ιταλία), είτε είναι προσδεδεμένες στους κανόνες και υπέστησαν τα πάνδεινα για να αποδώσουν καρπούς. Υπάρχουν εναλλακτικές, αλλά όχι αυτές που εκείνος ήλπιζε.

Ο Αλέξης Τσίπρας, ωστόσο, δεν τα έχει όλα χάσει. Είναι δημοφιλής στην χώρα του και υπολογίζει να το αποδείξει εκ νέου με τις πρόωρες εκλογές που διοργανώνει. Κατόρθωσε, ειδικά με την βοήθεια της Γαλλίας, να παραμείνει στην ευρωζώνη, γνωρίζοντας ότι μία διέξοδος από το ευρωπαϊκό νόμισμα θα έσπρωχνε την Ελλάδα σε μία πολύ χειρότερη κατάσταση από αυτήν που οφείλει να αντιμετωπίσει. Η Γερμανία, ενώ είχε αμφιβολίες, αναγκάστηκε να υποχωρήσει. 

Ο Αλέξης Τσίπρας μπορεί να ελπίζει ότι από το φθινόπωρο μπορεί να ξεκινήσει μία συζήτηση για το χρέος, με την βοήθεια της Γαλλίας και του ΔΝΤ.

Ο Έλληνας Αχιλλέας απέδειξε ότι ήταν ένα λαμπερό πολιτικό ζώο, με φαντασία και τόλμη, και ίσως μπορέσει να γίνει ηγέτης. Αλλά έμαθε ότι ούτε εκείνος ούτε κανείς δεν μπορούσε, στο μέσον της οικονομικής κρίσης, να αλλάξει τους κανόνες και να ξαναμοιράσει την τράπουλα. Υπάρχουν όρια, επιλογές και περιστάσεις, υπάρχει καλή διάθεση στο Παρίσι, στις Βρυξέλλες, την Φραγκφούρτη, υπάρχει αίσθηση καθήκοντος στο Βερολίνο, την Ρώμη και την Μαδρίτη –αλλά δεν υπάρχει χώρος για χίμαιρες και παιδιαρίσματα.

Η Γαλλία το έζησε το 1983, η Ελλάδα το ζει σήμερα. Ο Φρανσουά Μιττεράν άντεξε δύο χρόνια, ο Αλέξης Τσίπρας άντεξε έξι μήνες. Η Ευρώπη, εξάλλου, προσπαθεί να βάλει κάποιους κανόνες στις υστερικές κινήσεις της παγκοσμιοποίησης. Δεν είναι μία υπέροχη προοπτική, αλλά είναι η λιγότερο κακή λύση.

Ο Αλέξης Τσίπρας το κατάλαβε αυτό όντας στην κυβέρνηση. Οι ρήξεις είναι καλές στην αντιπολίτευση, αλλά στην διακυβέρνηση επιβάλλονται οι συμβιβασμοί. Και αυτό ισχύει για τη Δεξιά και την Αριστερά, για το Παρίσι όπως και για την Αθήνα. Μόνον οι αφελείς και οι τραμπούκοι το αγνοούν.

* Κορυφαίος Γάλλος βετεράνος πολιτικός, αναλυτής και συγγραφέας