του
Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι όλα τα πολιτικά συστήματα εμπεριέχουν αρκετά στοιχεία φαρσοκωμωδίας, τα οποία, ενίοτε, σε υπερβολικές δόσεις, καταλήγουν σε τραγωδίες. Κατά κύριο δε λόγο, οι εξουσιομανείς πολιτικοί εφαρμόζουν, ενστικτωδώς ή όχι, αρκετές από τις αρχές του σοφού Νικολό Πιέρρο Μικέλι Μακιαβέλλι (1469-1527) –γνήσιου τέκνου της Αναγέννησης, που πολλά προσέφερε στην δικαίωση της υποκρισίας στην ηθικολογούσα ρητορική της εξουσίας και στην ωραιοποιημένη εξαπάτηση του όχλου κατά Γουστάβο Λεμπόν.
Όπως αναφέρει στο θαυμάσιο βιβλίο του Πορεία προς τον Φιλελευθερισμό ο Μάρκος Δραγούμης, «στο οπλοστάσιο των μακιαβελλικών μέσων, εκτός από την «εν μέτρω» βία, πονηριά και απάτη, έχει την θέση της και η παραδοσιακή ηθική. Ο άξιος ηγεμόνας πρέπει να είναι κάποιος τον οποίο επαινούν οι άνθρωποι, διότι τούτο θα τον διευκολύνει στο κυρίως έργο του –να φροντίζει, δηλαδή, για το κοινό καλό. Η δικαίωση της καλής συμπεριφοράς είναι κοσμική, εργαλειακή, και όχι μεταφυσική, θεολογική.
»Αν συμβαίνει ο ηγεμόνας να μην κατέχει τα παραδοσιακά ηθικά γνωρίσματα που αναμένουν από τον ηγέτη τους οι υπήκοοι, ή, να τα κατέχει μεν αλλά να μην μπορεί –λόγω καταστάσεως ανάγκης– να τα εφαρμόσει στην πράξη, τότε θα πρέπει να υποκριθεί ότι τα κατέχει και τα σέβεται. Η ρητορική της συμβατικής αρετής είναι απαραίτητη για την άσκηση της εξουσίας και οι καλοί ηγεμόνες, όπως ο Φερδινάνδος της Αραγωνίας, εκστομίζουν λόγια «όλο συμπόνια, ανθρωπιά και θρησκεία». Η ηθικολογούσα ρητορική της εξουσίας προστατεύει έτσι –στο μέτρο που γίνεται πειστική– τον ηγεμόνα από την κατακραυγή των φίλων, οπαδών και υπηκόων του. Βεβαίως, δεν τον προστατεύει από την δική του συνείδηση, η οποία πρέπει να διατηρείται μεν σε επιφυλακή, αλλά να μην τον τύπτει και αναστέλλει τις αποφάσεις του».
Ο Μακιαβέλλι επισημαίνει και τον ρόλο της πολιτικής-θέατρο στον δρόμο προς την κατάκτηση της εξουσίας –και δίνει μάλιστα πολύ μεγάλη έμφαση στην ανάγκη ο «πρίγκηπας» να έχει ισχυρά υποκριτικά προσόντα. Όπως επίσης είναι καθοριστικό να προσέχει με περισσή σχολαστικότητα την εμφάνισή του, το ντύσιμό του και τις χειρονομίες του. Με τις απόψεις του αυτές, 500 σχεδόν χρόνια πριν την υποταγή της πολιτικής στην επικοινωνία, ο Μακιαβέλλι έδειχνε τον δρόμο προσφέροντας αφειδώς τις συμβουλές του. Ταυτοχρόνως όμως τόνιζε ότι η πολιτική τέχνη έγκειται στην διαυγή εκτίμηση μιας καταστάσεως και όχι σε δήθεν οράματα που ακυρώνουν την δράση. Συνεπώς, η ανάλυση της τελευταίας υπερέχει των αρχών.
Ο Μακιαβέλλι δεν προσπαθεί να πείσει τον ηγεμόνα ότι δεν υπάρχει στην ουσία διαφορά μεταξύ καλού και κακού, ούτε ότι, αν υπάρχει διαφορά, αυτή είναι πάντως μικρή και αμελητέα, ούτε ότι ο ηγεμόνας είναι υπεράνω του καλού και του κακού ή ότι μπορεί να «αμαρτάνει» χωρίς φόβο διότι έτσι κι αλλιώς δεν υπάρχει μεταθανάτια ζωή. Ο Μακιαβέλλι παραμερίζει με μια πλατειά χειρονομία όλα αυτά τα ζητήματα και τονίζει στον ηγεμόνα ότι μοναδική του μέριμνα είναι να εξασφαλίζει το «κοινό καλό» των υπηκόων του, οι οποίοι είναι ο μόνος λόγος ύπαρξης της πολιτείας και του ιδίου. Όλα τα άλλα έρχονται σε δεύτερη μοίρα. Για να επιτευχθεί ο σκοπός αυτός, απαιτούνται τα πρόσφορα, κάθε φορά –μέσα στα οποία δεν περιλαμβάνεται ούτε η άνευ λόγου συμπόνια, ούτε η άνευ λόγου σκληρότης. Κριτής, πάντως, του βαθμού συμπόνιας ή σκληρότητος που απαιτείται κάθε φορά είναι ο ηγεμών.
Ως φαίνεται, ο κ. Αλέξης Τσίπρας και η παρέα του εφαρμόζουν όλες τις παραπάνω μακιαβελικές συνταγές, εμπλουτισμένες με αριστερή σάλτσα, και στην ουσία κάνουν πλάκα με ένα κοινό που τελεί υπό ημιπληγικές συνθήκες. Γουστάρει, έτσι, νε το δουλεύουν ψιλό γαζί, αρκεί αυτοί που το κάνουν να πουλάνε αριστερά φούμαρα και τζάμπα εθνικοφροσύνη. Μέσα σε αυτό το κλίμα, στην χώρα συμβαίνουν ουκ ολίγα «ευτράπελα» που είναι πολύ περισσότερο για κλάμματα παρά για γέλια.
Για παράδειγμα, όπως έγραψε και ο Νότης Παπαδόπουλος στο Βήμα της 18ης Δεκεμβρίου:
«Σε ποια χώρα της Ευρώπης υπάρχει υπουργός - γιατρός στο επάγγελμα - που αποκαλεί τον ιό του AIDS (HIV) με ελληνοποίηση των αρχικών, δηλαδή ΧΙΒ, και όταν οι δημοσιογράφοι του το επισημαίνουν εκείνος τους επιτίθεται - "αυτό είναι το πρόβλημά σας τώρα;" - κατηγορώντας τους μάλιστα "ως μαντρόσκυλα της διαπλοκής".
Σε ποια χώρα της Ευρώπης μια καινούργια κυβέρνηση που ευαγγελίζεται την αξιοκρατία αλλάζει με συνοπτικές διαδικασίας και χωρίς καμία επί της ουσίας αξιολόγηση 111 διοικητές και αναπληρωτές διοικητές νοσοκομείων διατηρώντας τη θέση τους μόνον 16 από αυτούς που είχαν τοποθετήσει προηγούμενες κυβερνήσεις.
Σε ποια χώρα της Ευρώπης βουλευτής της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν τολμάει να πάει για φαγητό στο κέντρο της πόλης - το λεγόμενο άβατο τον Εξαρχείων - αφού καταλήγει στο νοσοκομείο από επίθεση αναρχοαυτόνομων κουκουλοφόρων;
Σε ποια χώρα της Ευρώπης η κυβέρνηση αποφασίζει αντί να στηρίξει οικονομικά τους άνεργους και τους μικροσυνταξιούχους να προχωρήσει σε αυξήσεις μισθών σε 314.000 δημοσίους υπαλλήλους - τους λιγότερο θιγμένους από τα Μνημόνια;
Σε ποια χώρα της Ευρώπης η κυβέρνηση φέρνει στη Βουλή με τυμπανοκρουσίες το λεγόμενο "παράλληλό πρόγραμμα" με το οποίο υποτίθεται ότι θα αμβλύνει τις επιπτώσεις της λιτότητας και μέσα σε μία ώρα μετά από «βέτο» της τρόικας αναγκάζεται να το αποσύρει κατηγορώντας μάλιστα την αντιπολίτευση για ανεύθυνη κριτική;
Σε ποια χώρα της Ευρώπης η κυβέρνηση αποφασίζει την μετεγκατάσταση 1000 μεταναστών από τη μία πλευρά της πόλης (γήπεδο Τάι Κβο Ντο) στο Παλαιό Φάληρο, σε μιαν άλλη (γήπεδο Χόκεϊ) στο Ελληνικό και πάνω από 750 χάνονται στο δρόμο;
Σε ποια χώρα της Ευρώπης υπουργός αποφασίζει να αλλάξει στη μέση της σχολικής χρονιάς το τρόπο εξετάσεων της τρίτης λυκείου αναστατώνοντας τους μαθητές που είχαν προετοιμαστεί διαφορετικά;
Σε ποια χώρα της Ευρώπης ένας κορυφαίος υπουργός της κυβέρνησης παραλληλίζει το σύμφωνο συμβίωσης των ομόφυλων ζευγαριών με οίκους ανοχής στη Γερμανία για κτηνοβάτες και παραμένει στην θέση του ως βασικός πυλώνας μιας αριστερής διακυβέρνησης;»
Τέλος, αν θεωρήσουμε ότι η χώρα κατοικείται από τον «πιο έξυπνο λαό του κόσμου», ο οποίος σε έναν χρόνο αριστερής διαπραγμάτευσης έφαγε στην μάπα 90 δισεκατομμύρια ευρώ ζημιές και κεφαλαιουχικούς ελέγχους, συν την μετοχική κατάρρευση των τραπεζών, θα πρέπει να αναρωτηθούμε τί θα είχε συμβεί αν ο κύριος πρωθυπουργός και η παρέα του ήξεραν ότι έχουν να κάνουν και με βλάκες…
