Σκέψεις και διδάγματα από την καταδίκη ενός περιοδικού

του Διονύση Γουσέτη*

Το μηνιαίο περιοδικό Athens Review of Books καταδικάστηκε μετά από αγωγή του υπουργού εξωτερικών κ. Κοτζιά στο ποσόν των 18.311 ευρώ. Κρίθηκε από το Εφετείο ότι η δημοσίευση επιστολής αναγνώστη που αξιολογούσε τον κ. υπουργό ως «τον πιο ακραίο και φανατικό, σκληρό και αμείλικτο κνίτη της γενιάς μας/του, έναν πραγματικό γκαουλάϊτερ του σταλινισμού» έθιγε την τιμή και την υπόληψή του.

Τον περασμένο μήνα, ο κ. υπουργός κοινοποίησε το «εκτελεστό απόγραφο» της σχετικής δικαστικής απόφασης, ζητώντας από το περιοδικό να τού καταβάλει το παραπάνω ποσόν. Δεν σκοπεύω να ασχοληθώ σε αυτό το άρθρο με την ουσία της υπόθεσης, για λόγους οικονομίας του κειμένου. Έχουν, άλλωστε, ασχοληθεί άλλοι. Όμως, ανεξάρτητα από την ουσία της, η υπόθεση αυτής της καταδίκης και της εκτέλεσής της μέσα στο καλοκαίρι είναι διδακτική επειδή αποκαλύπτει διάφορες πτυχές του επιπέδου της χώρας μας.

Πρώτον, αποκαλύπτει ότι ο κ. Κοτζιάς δεν ενδιαφέρεται μόνο για την τιμή και την υπόληψή του. Αν περιοριζόταν σε αυτό, τού αρκούσε η καταδίκη. Ενδιαφέρεται όμως και για να εισπράξει τα 18.311 ευρώ. Γιατί άραγε; Είναι τόσο φτωχός που βρήκε ευκαιρία να ξελασπώσει τα οικονομικά του; Αμφιβάλλω.

Πιο πιθανή μού φαίνεται η εκδοχή ότι επιζητεί την οικονομική εξόντωση και το κλείσιμο ενός ανεξάρτητου (και γι αυτό όχι αρεστού σε πολλούς) περιοδικού. Η εκδοχή αυτή μού φαίνεται ακόμα περισσότερο πιθανή διότι ο κ. υπουργός επέλεξε να ζητήσει τα χρήματα πριν συζητηθεί η αναίρεση της καταδικαστικής απόφασης στον Άρειο Πάγο (συζητείται στις 24 Οκτωβρίου).

Δεύτερον, αποκαλύπτει για την κυβέρνηση ότι, σε αντίθεση με όσα διαδίδει, η προστασία της ελευθερίας έκφρασης δεν είναι στις προθέσεις της. Η εξ αντικειμένου προσπάθεια εξόντωσης του Athens Review of Books έρχεται να προστεθεί στο φιάσκο των νέων τηλεοπτικών αδειών, που δήθεν θα «ξεκαθάριζαν το τηλεοπτικό τοπίο από την διαπλοκή».

Στέρησαν τις άδειες από τα «διαπλεκόμενα» κανάλια Mega, Star, Alpha κλπ. και ανέδειξαν ως καναλάρχες τον υπόδικο κ. Μαρινάκη και τον φοροφυγάδα κ. Καλογρίτσα. Όταν ο τελευταίος αναγκάστηκε να αποσυρθεί από τον διαγωνισμό, τον αντικατέστησαν με τον κ. Ιβάν Σαββίδη, τον άνθρωπο που δήλωσε ότι συμμετείχε στο διαγωνισμό ως «λαγός» για να ανεβάσει το τίμημα. Όσο ενδιαφέρθηκε η κυβέρνηση για το ξεκαθάρισμα του τηλεοπτικού τοπίου, άλλο τόσο ενδιαφέρθηκε να εξασφαλίσει την έκφραση μίας ποιοτικής φωνής, από τις λίγες που διαθέτει η χώρα μας.

Τρίτον, αποκαλύπτει την έλλειψη ευαισθησίας του πρωθυπουργού απέναντι σε ζητήματα ηθικής: ο κ. Κοτζιάς δήλωσε στο δικαστήριο ότι είναι καθηγητής της Οξφόρδης και του Χάρβαρντ. Το ΒΗΜΑ όμως (7/11/2015) δημοσίευσε στοιχεία που διαψεύδουν αυτή την δήλωση. Ο δε καθηγητής Θάνος Βερέμης τον χαρακτήρισε ειρωνικά «συλλέκτη πανεπιστημιακών εδρών».

Σε μία ευνομούμενη κυβέρνηση θα είχε αποπεμφθεί, ή τουλάχιστον θα είχε διαταχθεί έλεγχος των ισχυρισμών του. Αλλά το δέρμα του κ. Τσίπρα απεδείχθη παχύ, η δε δικαιοσύνη δεν ίδρωσε. Άσχετα αν το θέμα αυτό κυκλοφόρησε σε όλα τα υπουργεία εξωτερικών της ΕΕ, ρεζιλεύοντας μία φορά ακόμη την χώρα μας.

Τέταρτον, αποκαλύπτει την άμβλυνση της ιδεολογικής ευαισθησίας στον ΣΥΡΙΖΑ. Χωρίς καμμία διαμαρτυρία, τα όργανα του κόμματος ανέχονται ως συνήγορο του υπουργού εξωτερικών της κυβέρνησής τους τον κ. Φαήλο Κρανιδιώτη τ. πρόεδρο του εθνικιστικού «Δικτύου 21», που καυχιέται ότι δεν αντιπαρατέθηκε ποτέ στην Χρυσή Αυγή, ενώ αντίθετα μιλάει για το «σκυλολόι του ΣΥΡΙΖΑ».

Ανέχονται ακόμα ως συνήγορο τον κ. Μαντζουράνη, που είχε προφυλακιστεί για το σκάνδαλο Κοσκωτά και απέφυγε την δίκη επειδή ο χρόνος παρέγραψε το αδίκημα. Και δεν ιδρώνει το αυτί τους που πολλοί πνευματικοί άνθρωποι και δημοσιογραφικές ενώσεις, ακόμα και μέλη του ΣΥΡΙΖΑ, έχουν σταθεί στο πλευρό του περιοδικού.

Πέμπτον, αποκαλύπτει την ποιότητα της νομοθεσίας μας, που καθιστά δυνατές τέτοιες βάναυσες ενέργειες εναντίον της ελευθερίας έκφρασης. Αν και ο τυποκτόνος νόμος εξορθολογίστηκε τον περασμένο Δεκέμβρη, η χώρα μας βρίσκεται εφέτος στην 89η(!) θέση στην ελευθερία έκφρασης. Είμαστε όχι μόνον τελευταίοι στην ΕΕ, αλλά κάτω και από χώρες όπως το Λεσόθο και η Μοζαμβίκη.

Έκτον, αποκαλύπτει την προβληματική ποιότητα της δικαιοσύνης. Στην καταδικαστική τους απόφαση, οι εφέτες γράφουν: «απεδείχθη ότι ο ενάγων [:Ν. Κοτζιάς] υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος της ΚΝΕ και του ΚΚΕ». Εμφανίζουν δηλαδή τον υπουργό ως απέθαντο βρικόλακα, αφού το 1924 μετείχε στην ίδρυση του ΚΚΕ! Οι Έλληνες δικαστές έχουν συνηθίσει να μην λογοδοτούν για τις τσαπατσουλιές τους.

Έχουν συνηθίσει επίσης να μην υφίστανται καμμία συνέπεια όταν οι αποφάσεις τους ανατρέπονται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και επιπλέον έχουν συνηθίσει να μην σέβονται όλες τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, ούτε να συμμορφώνονται με αυτές.

Η εικόνα της χώρας φτιάχνεται κομμάτι-κομμάτι, όπως ένα ψηφιδωτό. Η υπόθεση αυτή είναι μία χαρακτηριστική ψηφίδα.

(σ.σ.) Υπογραμμίζεται ότι ο εκδότης του ARB Μανώλης Βασιλάκης έχει τιμηθεί για το έργο του από την Ένωση Ευρωπαίων Δημοσιογράφων, η οποία και διαμαρτύρεται για τις εναντίον του διώξεις. Επιφυλάσσεται δε να καταγγείλει τα όσα συμβαίνουν στην χώρα μας και στα αρμόδια ευρωπαϊκά όργανα

* Πολιτικός Μηχανικός, αρθρογράφος στην εφημερίδα Καθημερινή