του
Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
«Μία οικονομία δεν μπορεί να αναπτύσσεται όταν σε ποσοστό πάνω από 70% στηρίζεται στην ιδιωτική κατανάλωση. Σε κάποια στιγμή ένα παρόμοιο σύστημα καταρρέει γιατί οι παραγωγοί του, είτε είναι βιομηχανικοί είτε αγρότες, μετατρέπονται και αυτοί σε εισαγωγείς, με αποτέλεσμα το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας να γίνεται πραγματική οικονομική πληγή».
Αυτά τόνιζε πρόσφατα ο Βρεταννός οικονομολόγος και καθηγητής Κόλιν Ρόμπινσον, επισημαίνοντας ότι, αν η Ελλάδα δεν επαναθεωρήσει τις οικονομικές της δομές προς την κατεύθυνση της παραγωγής, τα θεμέλια πάνω στα οποία στηρίχθηκε η μεταπολεμική της ανάπτυξη απλώς θα καταρρεύσουν.
Με τον τρόπο του, λοιπόν, ο Βρεταννός καθηγητής έφερε στο προσκήνιο το θέμα του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, το οποίο είναι κρίσιμο αλλά δεν δείχνει να ενδιαφέρει και πολύ τα ευρύτερα κοινωνικά στρώματα. Αυτό συμβαίνει δε παρά την κρίση που πλήττει την ελληνική οικονομία και κοινωνία και η οποία αποδίδεται στα μνημόνια –ενώ στην πραγματικότητα συνέβη ακριβώς το αντίθετο: η κρίση του παραγωγικού μοντέλου της χώρας έφερε τα μνημόνια.
Αν έγιναν κάποια λάθη στα μνημόνια, πρόκειται για φαινόμενα που δεν πρέπει να συσκοτίζουν το πραγματικό και δραματικό πρόβλημα της χώρας. Καίρια, έτσι, προβάλλουν τα ερωτήματα: Τί πρέπει να αλλάξει στην Ελλάδα, πώς, από ποιους και προς ποιες κατευθύνσεις;
Σήμερα, απάντηση στα ερωτήματα αυτά προσπαθεί να δώσει η μελέτη του οργανισμού διαΝΕΟσις, τον οποίο ίδρυσε ο επίτιμος πρόεδρος του ΣΕΒ κ. Δημήτρης Δασκαλόπουλος. Η μελέτη, με τίτλο «Χάρτης Εξόδου από την Κρίση, ένα νέο παραγωγικό μοντέλο για την Ελλάδα», εκπονήθηκε από νέους επιστήμονες. Συντονιστής ήταν ο καθηγητής του ΟΠΑ και μέλος του Εποπτικού Συμβουλίου της διαΝΕΟσις, κ. Πάνος Τσακλόγλου, και η συγγραφική ομάδα αποτελείται από τους κ. κ. Γιώργο Οικονομίδη, αναπληρωτή καθηγητή του ΟΠΑ, Γιώργο Παγουλάτο, καθηγητή του ΟΠΑ και μέλος του Advisory Board της διαΝΕΟσις, Χρήστο Τριαντόπουλο, ερευνητή ΚΕΠΕ, και Αποστόλη Φιλιππόπουλο, καθηγητή του ΟΠΑ.
Στην παρουσίαση της μελέτης, που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα, συμμετείχαν ο αντιπρόεδρος της κυβερνήσεως κ. Γιάννης Δραγασάκης, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γιάννης Στουρνάρας, ο πρώην υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών κ. Νίκος Χριστοδουλάκης, ο πρόεδρος της Eurobank κ. Νίκος Καραμούζης, καθώς και οι καθηγητές Πάνος Τσακλόγλου και Γ. Παγουλάτος, την δε συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος κ. Κώστας Καλλίτσης.
Στο πλαίσιο αυτό, αξίζει να επισημάνουμε ότι –με εξαίρεση τον κ. Γ. Δραγασάκη– όλοι οι ομιλητές επεσήμαναν το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, έδωσαν έμφαση στο αντιεπιχειρηματικό περιβάλλον και τόνισαν (ιδιαίτερα ο κ. Ν. Καραμούζης) ότι την περίοδο 1997-2004 εισέρρευσαν στην Ελλάδα περισσότερα από 400 δισεκατομμύρια ευρώ, τα οποία, δυστυχώς, αντί να χρησιμοποιηθούν για τον εκσυγχρονισμό της παραγωγικής μηχανής, κατευθύνθηκαν σε κατοικίες και κατανάλωση. Ενίσχυσαν, δηλαδή, ένα στρεβλό πρότυπο και το έκαναν πιο ευάλωτο στις κρίσεις, ιδιαίτερα δε σε αυτές του χρέους.
Όπως επεσήμανε ο πρόεδρος του διαΝΕΟσις κ. Δημ. Δασκαλόπουλος στην εναρκτήρια ομιλία του, εδώ και πολλά χρόνια το κλίμα στην χώρα μας είναι εχθρικό απέναντι στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Είναι σαν το ελληνικό κράτος να μην συνειδητοποιεί ότι ανάπτυξη θα έρθει μόνον μέσα από το όραμα, τα ταλέντα και την σκληρή δουλειά των δημιουργικών δυνάμεων του τόπου. Στις σημερινές συνθήκες, μόνον η γόνιμη ιδιωτική πρωτοβουλία μπορεί να δημιουργήσει τις εκατοντάδες θέσεις εργασίας που χρειάζεται μία χώρα που χάνει, παράλληλα, και πολύτιμο επιστημονικό και δημιουργικό δυναμικό.
Για να βγούμε από την κρίση, χρειάζεται να δώσουμε χώρο ελευθερίας στις δημιουργικές δυνάμεις του τόπου και, κυρίως, στους νέους ταλαντούχους που έχουν όρεξη για δουλειά.
Η δημιουργία ενός τέτοιου περιβάλλοντος δεν είναι εύκολη. Απαιτεί βαθειές τομές σε πολλούς ζωτικούς τομείς της οικονομίας και του κράτους, με κριτήριο τις νέες ανακατατάξεις στον διεθνή καταμερισμό της εργασίας και τις εξελίξεις σε μία νέα αναδιανομή του παγκόσμιου εισοδήματος.
Οι νέοι παίκτες που μπαίνουν στην διεθνή οικονομία (Κίνα, Ρωσία, Βραζιλία, Ινδία, Ινδονησία) είναι χώρες που έχουν απαιτήσεις, είναι ανταγωνιστικές, δεν αντιμετωπίζουν σοβαρά δημογραφικά προβλήματα και διαθέτουν σοβαρά συναλλαγματικά αποθέματα. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι οι χώρες αυτές θέλουν να πάρουν ποσοστά από την διεθνή αγορά –και αυτός είναι ένας από τους λόγους που το ποσοστό συμμετοχής της Ευρώπης στο διεθνές εμπόριο, από το 2000 έως σήμερα, έχει μειωθεί κατά πέντε ποσοστιαίες μονάδες.
Μέσα στο πλαίσιο αυτό, και με δεδομένες ορισμένες τάσεις προστατευτισμού που πιθανόν να εκδηλωθούν στις ΗΠΑ, το ελληνικό παραγωγικό μοντέλο πρέπει να μελετήσει σε βάθος τις νέες πραγματικότητες. Κοντολογίς, η χώρα πρέπει να ξεφύγει από νοοτροπίες και συμπεριφορές παρακμιακού χαρακτήρα και να δει την πραγματικότητα όπως είναι και όχι όπως θα ήθελε να είναι.
