του
Γεδεών Ράχμαν*
Τί συμβαίνει ανάμεσα στον Βλαντιμίρ Πούτιν και τον Ντόναλντ Τραμπ; Το ερώτημα αυτό πλανιόταν πάνω από τις αμερικανικές εκλογές. Τώρα που ο κ. Τραμπ κέρδισε την προεδρία, το ερώτημα για την σχέση του με τον Ρώσο ηγέτη αποκτάει παγκόσμια σημασία.
Οι δηλώσεις του κ. Τραμπ είναι συχνά αντιφατικές και συγκεχυμένες. Αλλά, όσον αφορά την Ρωσία, έχει υπάρξει αρκετά συνεπής και ξεκάθαρος. Θεωρεί τον κ. Πούτιν έναν ισχυρό ηγέτη, άξιο θαυμασμού και θέλει να δει μία σημαντική βελτίωση στις σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας. Όπως το έθεσε πρόσφατα: «Δεν θα ήταν σπουδαίο αν τα πηγαίναμε καλά με την Ρωσία;».
Η Αμερική του Τραμπ είναι βέβαιο ότι θα προσπαθήσει να κλείσει ένα ντιλ με την Ρωσία του Πούτιν. Αλλά ποιο θα είναι το ντιλ αυτό; Θα παρουσιάσω αυτό που θεωρώ ως πιο πιθανό σενάριο.
Οι ΗΠΑ θα βάλουν τέλος στην διαμάχη για την προσάρτηση της Κριμαίας από την Ρωσία. Αν και η Αμερική μπορεί να μην συμφωνήσει στην επίσημη νόμιμη ενσωμάτωση της Κριμαίας στην Ρωσία, θα την αποδεχτεί ως τετελεσμένο γεγονός. Στην συνέχεια, οι ΗΠΑ θα άρουν τις οικονομικές κυρώσεις. Οι Αμερικανοί θα εγκαταλείψουν οποιαδήποτε ιδέα για ένταξη της Ουκρανίας ή της Γεωργίας στο ΝΑΤΟ. Η ενίσχυση των νατοϊκών δυνάμεων στην Βαλτική θα επιβραδυνθεί ή θα διακοπεί.
Ως αντάλλαγμα σε αυτές τις μεγάλες παραχωρήσεις, η Ρωσία αναμένεται να εγκαταλείψει την επιθετική πολιτική στην Ουκρανία και να μην επιδιώξει περαιτέρω εδαφικές κατακτήσεις στην περιοχή. Η ρωσική πίεση και οι έμμεσες απειλές στα κράτη της Βαλτικής –την Εσθονία, την Λετονία και την Λιθουανία– θα σταματήσουν. Οι στρατιωτικές εντάσεις ανάμεσα στο ΝΑΤΟ και στην Ρωσία θα υποχωρήσουν.
Με την χαλάρωση των συγκρούσεών τους στην ανατολική Ευρώπη, οι ΗΠΑ και η Ρωσία θα τα βρουν στην Μέση Ανατολή. Οι ΗΠΑ θα αποσύρουν την δέσμευσή τους να ρίξουν τον Μπασάρ Αλ Άσαντ στην Συρία και θα ακολουθήσουν τους Ρώσους στις επιθέσεις κατά του ISIS.
Από την οπτική του κ. Τραμπ, τα θετικά από ένα τέτοιο ντιλ είναι προφανή. Αν δουλέψει, θα αποκλιμακώσει μία επικίνδυνη αντιπαράθεση ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ρωσία. Κατά την διάρκεια της προεκλογικής του καμπάνιας ο κ. Τραμπ κατηγόρησε την Χίλαρι Κλίντον ότι διακινδυνεύει να προκαλέσει Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο: ήταν μία αναφορά στην υπόσχεσή της να επιβάλει μία ζώνη απαγόρευσης πτήσεων πάνω από την Συρία, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε σύγκρουση ανάμεσα στις ρωσικές και τις αμερικανικές αεροπορικές δυνάμεις.
Η εγκατάλειψη του στόχου της κυβέρνησης Ομπάμα να ξεφορτωθεί τον πρόεδρο Άσαντ θα βοηθούσε να αρθούν οι ασυνέπειες στην πολιτική των ΗΠΑ στην Συρία, η οποία σε πολλές περιπτώσεις φαινόταν να βάζει την Αμερική και στις δύο πλευρές του εμφυλίου.
Επιπλέον, η μείωση των εντάσεων στην ανατολική Ευρώπη θα ήταν μία σημαντική νίκη, δεδομένου ότι η Ρωσία μόλις έχει μετακινήσει πυρηνικά όπλα στο Καλίνιγκραντ, το οποίο βρίσκεται ανάμεσα στην Πολωνία και την Λιθουανία. Τέλος, η άρση των κυρώσεων και η επιστροφή στις ομαλές εμπορικές σχέσεις θα ικανοποιούσε τον επιχειρηματία Τραμπ.
Ωστόσο, αν και τα προτερήματα μίας τέτοιας συμφωνίας είναι ξεκάθαρα, οι πιθανοί σκόπελοι είναι τεράστιοι. Πρώτον, η συμμαχία με τους μακελάρηδες του Χαλεπίου θα απαιτούσε μία δόση κυνισμού που θα εξαγρίωνε πολλούς στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Δεύτερον, προϋποθέτει την επίδειξη εμπιστοσύνης στην προθυμία του κ. Πούτιν να τηρήσει την συμφωνία, αντί να εξασφαλίσει παραχωρήσεις από την Δύση και να επιστρέψει για νέες κατακτήσεις, ενδεχομένως στις χώρες της Βαλτικής.
Ο Νιούτ Γκίνγκριχ, πρώην ομιλητής στην Βουλή των Αντιπροσώπων και υποψήφιος να τοποθετηθεί σε καλή θέση από τον κ. Τραμπ, δήλωσε πρόσφατα ότι η Εσθονία είναι «στα προάστια της Αγίας Πετρούπολης», κάτι που δεν δείχνει μία άνευ όρων δέσμευση στην ανεξαρτησία της χώρας αυτής.
Ο κυνισμός μίας συνεργασίας με τους προέδρους Άσαντ και Πούτιν δεν αναμένεται να προβληματίσει τον Τραμπ. Όταν ρωτήθηκε κατά την διάρκεια της καμπάνιας σχετικά με την συνήθεια του Πούτιν να σκοτώνει δημοσιογράφους, ο κ. Τραμπ απάντησε: «Και η χώρα μας δεν πάει πίσω σε σκοτωμούς». Ο Τραμπ έχει επίσης εγκρίνει την χρήση βασανιστηρίων, οπότε δεν πρόκειται να στεναχωρηθεί για μία de facto συμμαχία με το καθεστώς Άσαντ.
Ακόμα και έτσι, θα ήταν τεράστιο ρίσκο για τον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ να εμπιστευθεί τον έξυπνο και έμπειρο Ρώσο ομόλογό του. Αν ο Πούτιν αθετούσε τις υποσχέσεις του, ο Τραμπ θα έμοιαζε με έναν ανόητο και ο ίδιος το σιχαίνεται αυτό.
Στο τέλος, πολλά θα εξαρτηθούν από το πώς ο Τραμπ και οι σύμβουλοί του θα αξιολογήσουν τα ρωσικά κίνητρα. Η πλειοψηφία του κατεστημένου της εξωτερικής πολιτικής της Ουάσιγκτον θα προειδοποιήσουν τον Τραμπ να είναι εξαιρετικά ανήσυχος απέναντι στον Πούτιν και θα υποστηρίξουν ότι οποιαδήποτε παραχώρηση θα αντιμετωπιστεί ως αδυναμία και θα ενθαρρύνει περαιτέρω ρωσική επιθετικότητα.
Αλλά μία αντίπαλη σχολή σκέψης υποστηρίζει ότι αυτό που θέλει πάνω από όλα ο Πούτιν είναι σεβασμός. Η σχολή αυτή πιστεύει ότι, αν η Ουάσιγκτον αντιμετωπίσει τη Μόσχα σαν ίσο και ξεκαθαρίσει ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν πρόθεση να ενθαρρύνουν την φιλελεύθερη ρωσική αντιπολίτευση, τότε ένα «new deal» με την Ρωσία είναι εφικτό. Ένα ντιλ που θα βασίζεται σε αυτά τα στοιχεία θα αντιπροσώπευε ουσιαστικά επιστροφή της προσέγγισης Νίξον απέναντι στην Μόσχα, με τον Λευκό Οίκο να επιχειρεί μία νέα μορφή πολιτικής μείωσης της έντασης με το Κρεμλίνο.
Είναι ακόμα πιθανό, ο 93χρονος Χένρι Κίσινγκερ, ο οποίος ήταν υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση Νίξον, να παίξει κάποιο ρόλο ως σύμβουλος ή διαμεσολαβητής. Ο Κίσινγκερ κάνει ακόμα πολλά ταξίδια και έχει προσκληθεί στην Μόσχα αυτό τον μήνα. Την δεκαετία του 1970, ωστόσο, ο Κίσινγκερ ήταν αντιμέτωπος με μία όλο και πιο αρτηριοσκληρωτική Σοβιετική Ένωση, που την κυβερνούσε ο σχετικά προσεκτικός Μπρέζνιεφ.
Μία προσπάθεια μείωσης των εντάσεων με τον επιθετικό και ριψοκίνδυνο Πούτιν είναι ένα πολύ πιο ριψοκίνδυνο εγχείρημα.
*Αρθρογράφος στην εφημερίδα Financial Times
