Οι αρτηρίες της Αιγύπτου στον παγκόσμιο γεωοικονομικό χάρτη

του Ηλία Καραβόλια*

Η Αίγυπτος, μια χώρα με μεγάλο ειδικό βάρος σε πολλά επίπεδα στη Μ. Ανατολή και στον Μουσουλμανικό κόσμο, εκτός από το ότι είναι η μεγαλύτερη πληθυσμιακά χώρα του Αραβικού κόσμου και δεύτερη σε πληθυσμό Μουσουλμανική, αποτελεί κομβικό κράτος ενεργειακών και ευρύτερων οικονομικών συμφερόντων για πολυεθνικές δυτικές και αραβικές επιχειρήσεις. Δεν είναι απίθανη μια αναστάτωση στην διεθνή οικονομία και στις αγορές από πιθανή αύξηση της έντασης στην Μ Ανατολή (κάτι που ήδη φαίνεται με την αύξηση στις τιμές του πετρελαίου). Η γεωπολιτική σημασία λοιπόν της κρίσης στην Αίγυπτο δεν μπορεί παρά να συνδέεται με την γεωοικονομική της πλευρά.

Ένα ντόμινο εξελίξεων από πιθανή άνοδο των ισλαμικών παρατάξεων στην εξουσία αραβικών κρατών, μπορεί να οδηγήσει σε μια αλυσιδωτή εξέλιξη οικονομικών γεγονότων. Ο κομβικός ρόλος της Αιγύπτου στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη στηρίζεται στις στενές σχέσεις που διατηρεί με τα κράτη της αραβικής χερσονήσου.
Δεν είναι τόσο η παραγωγική δυνατότητα της χώρας που δίδει το στίγμα της βαρύτητας της στις εξελίξεις. Η Αίγυπτος παράγει περί τα 740 χιλιάδες βαρέλια την ημέρα, με μειωμένη παραγωγή σε σύγκριση με το 1995, όταν αυτή είχε κορυφωθεί στα 900 χιλιάδες βαρέλια (σημ: το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής καλύπτει εγχώριες ανάγκες με μικρές μόνο εξαγωγές της τάξης των 100 χιλιάδων βαρελιών την ημέρα). Σημαντικότερη είναι η παραγωγή φυσικού αερίου στο Δέλτα του Νείλου, που ξεπερνά σήμερα τα 65 δισ. κυβικά μέτρα από την οποία εξάγονται τα 20 , σε μορφή υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).
Μέχρι στιγμής, οι δύο εξαγωγικοί σταθμοί LNG όπως και οι πλατφόρμες άντλησης πετρελαίου λειτουργούν κανονικά, αλλά κανείς δεν γνωρίζει πώς από απεργίες και διαδηλώσεις θα επηρεασθεί και η παραγωγή. Ακριβώς για αυτό, ξένες πετρελαϊκές στην Αίγυπτο (BP, Shell, BG, Statoil, ENI Lukoil, κ.α.) βρίσκονται σε φάση διαχείρισης κρίσης και παρακολουθούν έντονα τις εξελίξεις.

Η Αίγυπτος κατέχει στο έδαφός της δύο μεγάλους ενεργειακούς διαδρόμους που λειτουργούν: την διώρυγα του Σουέζ και τον αγωγό Ερυθράς Θάλασσας-Μεσογείου (SUMED).

Μέσα από τη διώρυγα του Σουέζ διέρχονται καθημερινά περί τα 2,2 εκατ. βαρέλια συνολικά την ημέρα, σε αμφίδρομη βάση. Το μέγεθος αυτό αντιπροσωπεύει το 9-10% της παγκόσμιας θαλάσσιας μεταφοράς αργού πετρελαίου και παράγωγων προϊόντων του. Αυτή η ροή έχει κατεύθυνση τόσο προς τις αγορές της Ευρώπης και Β. Αμερικής, όσο και την ανάποδη φορά , με ρωσικής προέλευσης πετρέλαιο, καθώς και από το Καζακστάν.

Το μεγάλο όμως ζητούμενο είναι ο αγωγός SUMED, χωρητικότητας 2,34 εκατ. βαρελιών την ημέρα, ο οποίος μεταφέρει πετρέλαιο από την Ερυθρά Θάλασσα στη Μεσόγειο. Το μεγάλο ερωτηματικό είναι τι θα γίνει αν προκληθούν γεγονότα που θα έχουν ως στόχο να ?κλείσουν? τις στρόφιγγες στις δύο πλευρές (Σίντι Κερίρ και Αϊν Σούχνα) στον Κόλπο του Σουέζ. Μέχρι τώρα, οι εξελίξεις δεν φαίνεται να αποκτούν τέτοιου είδους σχεδιασμούς από οργανωμένες ομάδες εξτρεμιστών, ούτε από την πλευρά της Αιγύπτου αλλά ούτε και από τις εμπλεκόμενες με των αγωγό σαουδαραβικές εταιρείες.

Αυτές οι βασικές ενεργειακές αρτηρίες λογικά θα έχουν την προστασία από τον ο στρατό, ο οποίος ήδη έχει εξαγγείλει ότι αν χρειαστεί. Θα αναγκαστεί να περιορίσει τη λειτουργία τους για προληπτικούς λόγους. Μια τέτοια πιθανή διακοπή της μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου διά μέσου της Αιγύπτου θα είχε οπωσδήποτε αρνητικό αντίκτυπο παγκοσμίως, αφού αυτόματα θα είχαμε σχεδόν 4% μείωση της συνολικής διακινούμενης ποσότητας αργού πετρελαίου από τις διεθνείς αγορές ( ήδη οι αγορές εξέφρασαν ανησυχία, με το να ωθήσουν την τιμή ήδη φθάσει τα 103 δολ. το βαρέλι για την ποικιλία Brent, και την είσοδο της σε ανοδικό κανάλι).

Ακόμη και με τις ανακοινώσεις του OPEC για ικανοποιητική εφεδρική παραγωγική ικανότητα (στρατηγικά αποθέματα) ας ελπίσουμε ότι είναι ακραίο και απίθανο το σενάριο να κλείσουν η διώρυγα του Σουέζ και ο αγωγός SUMED.

Μπορεί το ενδεχόμενο της επικράτησης των φανατικών ισλαμιστών στις αραβικές χώρες να θεωρείται από τη Δύση κάτι σαν συνώνυμο της έκρηξης διεθνούς τρομοκρατίας, ωστόσο η αλήθεια είναι ότι ο μεγαλύτερος φόβος αυτή τη στιγμή είναι η τύχη της Διώρυγας του Σουέζ και πώς μπορεί να αποφευχθεί διεθνής οικονομική αναστάτωση. Γνωρίζουμε ότι εκτίναξη τιμών πετρελαίου σημαίνει αύξηση τιμών Πρώτων Υλών, λόγω ακριβών μεταφορών και μεγάλου κόστους κίνησης εργοστασίων καθώς και ευρύτερες οικονομικές δυσκολίες από αύξηση στις παγκόσμιες τιμές αγαθών και προϊόντων ενέργειας.

Το γεωπολιτικό σκέλος μιας νέας γεωοικονομικής εικόνας στην Β. Αφρική και στην Μ. Ανατολή, θα δοκιμάσει ξανά τις αντοχές τόσο της Κινέζικης όσο και της Ινδικής (σημ: η αύξηση της ζήτησης για τις δύο προηγούμενες χρονιές εκεί, έσωσαν ουσιαστικά από δεινή ύφεση το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα), ενώ θα διαμορφώσει και πιθανό σκηνικό αύξησης επιρροής της Ρωσίας στις αγορές, λόγω των κοιτασμάτων παραγωγής πετρελαίου που έχει στην επικράτεια της.

* Ο Hλίας Σ. Καραβόλιας, 35 ετών, Partner σε διεθνή εταιρεία συγχωνεύσεων/εξαγορών, μέλος ΔΣ σε εταιρείες της ΝΑ Ευρώπης και μέλος επενδυτικής επιτροπής SE Europe fund. Αρθρογραφεί σε ελληνικά και ξένα οικονομικά περιοδικά, εφημερίδες και sites, ενώ συμμετείχε ως συγγραφέας στην συλλογική έκδοση του MBA Greek edition 2007. Mέλος της London Greek Business Community, ομιλητής σε θέματα διεθνούς οικονομίας στο Institute of Diplomacy and Global Affairs στην Αθήνα και μέλος του Institute of Cultural Diplomacy ,Βερολίνο.