Αποδομώντας το νέο Εθνικό Μανιφέστο

του Ηλία Καραβόλια

Δωρεάν μαθήματα επί των κλάδων αυτών της Οικονομικής Επιστήμης  «παραδίδει» το Ευρωπαϊκό Δο Ερευνών Κοινωνικής και Οικονομικής Πολιτικής (ΕΔΕΚΟΠ-EReNSEP), με θέμα την αποτυχία της Ευρωζώνης και τη νέα κατεύθυνση για την Ελλάδα. Αν δεν το καταλάβατε, εκεί συνασπίζονται  κάποιοι από τους οπαδούς  της δραχμής και μερικοί εξ αυτών είναι πανεπιστημιακοί.

Σκοπός μου δεν είναι να αποδομήσω και να κρίνω επιστημονικά τους συγγραφείς, προς θεού. Απλά μπήκα στη βάσανο της αποδόμησης των δεδομένων τους καθ’ ότι κάποιες κρίσιμης σημασίας περιγραφές, κάποια κομβικά σημεία που χρήζουν υψηλής επιστημονικής εγκυρότητας ενδείξεις, αν όχι αποδείξεις, είναι εξόφθαλμα υπεραπλουστευμένες. Εννοείται ότι ο αναγνώστης οφείλει να διαβάσει και την μελέτη (105 σελ.) η οποία βρίσκεται εδώ, ώστε να συγκρίνει τα επιχειρήματα μου με τις διατυπώσεις των συγγραφέων.

Θα ξεκινήσω παραθέτοντας βασικές προτάσεις τους (σημ. ενδεχομένως  κάποιος να επέλεγε διαφορετικές ή/και να συμφωνούσε με το νόημα τους ), οι οποίες επειδή επαναλαμβάνονται συχνά στην μελέτη, η παραπομπή στους αριθμούς των σελίδων μάλλον θα σας μπερδέψει. Δεν ασχολούμαι με τις τεχνικές δυσκολίες επιστροφής στη δραχμή (αυτό το έκανα εδώ) αλλά με τις παραδοχές τους για την ζωή της Οικονομίας, αλλά και την δική μας φυσικά, μετά την δραχμή .

Λένε λοιπόν κάπου στο μέσο της μελέτης:

«...είναι πιθανό η συναλλαγματική ισοτιμία της νέας δραχμής να ακολουθήσει μια πορεία τύπου «καμπύλης J» - μια απότομη μείωση κατά την αρχική περίοδο, αυξανόμενη προοδευτικά προς ένα νέο σημείο ισορροπίας. Η αρχική περίοδος της απότομης  μείωσης, η οποία μπορεί να φτάσει ακόμη και το 50%, είναι απίθανο να κρατήσει περισσότερο από μερικές εβδομάδες, ενώ η περίοδος προσαρμογής στη νέα ισορροπία ίσως διαρκέσει αρκετούς μήνες».

Μα, τι εγγύηση παρέχουν ότι θα πέσει μόνο 50 % το νέο νόμισμα; Και πώς τεκμηριώνεται επιστημονικά  το ότι είναι απίθανο να κρατήσει περισσότερο από μερικές εβδομάδες; Και πόσοι μήνες θα είναι αυτοί που «ίσως» θα διαρκέσει η περίοδος προσαρμογής; Είναι δυνατό στα πιο κρίσιμα ερωτήματα να παρατίθενται  έννοιες όπως «απίθανο» , «ίσως διαρκέσει»; Αυτά απαιτούν ακρίβεια προσδιορισμού, χρονική, ώστε να αναπτυχθούν αμυντικές πολιτικές ενεργούς διαχείρισης.

Ενώ λοιπόν υιοθετεί η μελέτη το 50% ως πιθανό ποσοστό υποτίμησης της νέας δραχμής, γράφεται κάπου πιο κάτω:

«Είναι αδύνατο να προβλέψουμε με ακρίβεια το βαθμό υποτίμησης - τέτοιου είδους «εκτιμήσεις» δεν είναι τίποτα περισσότερο από εικασίες».

Άρα, να υποθέσω, μπορεί να πέσει και παρακάτω; Ποιος ξέρει άραγε; Και συνεχίζουν με το εξής αμίμητο:

«Αξίζει να ληφθεί υπόψη ότι, η Ελλάδα έχει φτάσει σε μια επισφαλή ισορροπία στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών μετά από συνεχή ύφεση, και έτσι οι πιέσεις υποτίμησης θα εξασθενήσουν μερικώς».

Ένα λεπτό αγαπητοί σύντροφοι. Επειδή η ισορροπία του εμπορικού ισοζυγίου είναι επισφαλής (ωραία ανακάλυψη!) οι πιέσεις, λόγω ύφεσης, θα εξασθενήσουν μερικώς; Σώπα καλέ! Μέχρι που είναι το μερικώς δηλαδή; Και πόσο θα εξασθενήσουν; Ποια θεωρία δημοσιονομική/νομισματική τα λέει αυτά, εγώ εξακολουθώ να απορώ, ειλικρινά.

Συνεχίζω, παραθέτοντας άλλη μια παραδοχή τους, εντελώς αόριστη δυστυχώς:

«Η τροφοδοσία της αγοράς σε κομβικά αγαθά -φάρμακα, τρόφιμα και καύσιμα- βραχυπρόθεσμα θα απαιτήσει τη λήψη διοικητικών μέτρων για την εξασφάλιση της πρόσβασης σε στοιχειώδη αγαθά για τη βιομηχανία και τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες».

Και αμέσως μετά δείτε τι γράφουν:

«Δεν θα χρειάζεται δελτίο με την μορφή κουπονιών ή κάρτες σίτισης του πληθυσμού».

Και ρωτάω ο φουκαράς: Ποια θα είναι αυτά τα διοικητικά μέτρα δηλαδή αν δεν είναι τα δελτία και τα κουπόνια; Μήπως πρέπει να διαβάσουμε ιστορία της Σοβιετικής Ένωσης για να βρούμε κάποια παρόμοια μέτρα που θα ρυθμίζουν το φαγητό και την υγεία μας;

Πάμε σε μια άλλη «αυταπόδεικτη» παραδοχή των μελετητών:

«Η κυβέρνηση πρέπει ταυτόχρονα να ανακοινώσει τη συνέχιση και την ενίσχυση των τραπεζικών και κεφαλαιακών ελέγχων που έχουν τεθεί σε λειτουργία από το καλοκαίρι του 2015 μέχρι τη στιγμή που η οικονομία θα ανακάμψει».

Μα καλά, θα πάμε στη δραχμή και θα συνεχίσουμε πάλι με capital controls; Και άραγε θα ζούμε με χαμηλότερους ή υψηλότερους περιορισμούς αναλήψεων; Θα ζούμε δηλαδή με λιγότερη ή περισσότερη αγοραστική δύναμη από αυτά τα χρήματα που τραβάμε σήμερα από τα ΑΤΜ; Και μέχρι πότε θα ισχύουν οι περιορισμοί; (Σημ. Θα μου πουν κάποιοι ότι και σήμερα με ευρώ, δεν ξέρουμε πότε θα αρθούν. Σύμφωνοι. Όμως άρχισαν και χαλάρωναν από τους πρώτους μήνες και η οικονομία αντέχει, δεν στρεβλώθηκε προς το χείριστο ως προς την κυκλοφοριακή ταχύτητα του χρήματος).

Δεν μπορούν να μας πουν οι μελετητές ποια θα είναι αυτή η στιγμή της ανάκαμψης μετά την εισαγωγή της δραχμής στην ζωή μας; Ξέχασαν να το μελετήσουν ή μήπως, πολύ απλά, δεν μπορεί να διευκρινιστεί από κανένα οικονομετρικό μοντέλο; Και δηλαδή αν περάσουν κάποιοι μήνες ή κάποια χρόνια, τότε τι θα κάνουμε εμείς; Θα ζούμε σε ατέρμονη περίοδο εγκλωβισμού με υποτιμημένο πληθωριστικό χρήμα και θα βλέπουμε τα μηδενικά να προστίθενται στα χαρτονομίσματα μέχρι (κάποτε και όποτε) έλθει η ανάκαμψη; Δεν είναι δυνατόν να στηρίζονται τέτοιες θέσεις, τέτοια κρίσιμα σημεία, πάνω σε υποθετικούς συλλογισμούς απροσδιόριστης ισχύς των συμπερασμάτων που έτσι απλά παραθέτουν οι συγγραφείς.

Πάμε τώρα σε πιο επικίνδυνους ατραπούς αυταπόδεικτης «αλήθειας» του εθνικού μανιφέστου:

«...Η Ελληνική Κεντρική Τράπεζα θα παραμείνει μέλος του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών, ακόμη και μετά την έξοδο από το Ευρωσύστημα. Ωστόσο, είναι απαραίτητη η προσεκτική νομική εκτίμηση των υποχρεώσεων αποπληρωμής προς το Ευρωσύστημα, καθώς και προς τον μηχανισμό Έκτακτης Ενίσχυσης Ρευστότητας (ELA)». 

Ωραία! Τουλάχιστον παραδέχονται ότι θα παραμείνουμε στο Ευρωσύστημα! Αλλά αυτό περί προσεκτικής νομικής εκτίμησης τι είναι πάλι; Δηλαδή κατόπιν εορτής να βάλει η Ελλάδα της δραχμής δικηγόρους ώστε να μας πουν τι, το αυτονόητο; Το ότι δηλαδή οι τράπεζες μας αν βγούμε από το ευρώ πρέπει να γυρίσουν πίσω τα άνω των 80 δις που έχουμε δανειστεί από την ΕΚΤ (πέραν του δημοσίου χρέους εννοείται) ώστε να κάνουμε αναλήψεις από τα ΑΤΜ; Μα δεν έχουν ποτέ διαβάσει τους όρους έκτακτης χρηματοδότησης από τον μηχανισμό ELA και τις δεσμευτικές του ρήτρες; Άντε, ας πούμε ότι αυτό δεν το έκαναν. Τον Draghi, τον διοικητή της ΕΚΤ, δεν τον άκουσαν ποτέ να λέει ότι όποιος φύγει από το ευρώ πρέπει πρώτα να ξεχρεώσει την δανεική ρευστότητα; Αλλά ξέχασα. Αφού θα αλλάξουμε τον δικό μας διοικητή, θα πάμε Φρανκφούρτη να τον αλλάξουμε και αυτόν τον Draghi, ήταν και στην Goldman Sachs, διαπλεκόμενος δηλαδή.

Πάμε τώρα στην «απλή» εκκαθάριση του ιδιωτικού μας χρέους στις τράπεζες, στην σύγχρονη Σεισάχθεια με την «μαγεία» της «δημιουργικής» τραπεζικής λογιστικής (αφού τα χρέη σε εφορίες και δημόσιους οργανισμούς θα κουρευτούν επίσης με μαγικό τρόπο, δηλαδή μέσω ψηφιακού κουρέματος προφανώς).

«Η «κακή τράπεζα» (σημ. εννοούν μια που θα φτιάξουμε να αγοράσει όλα τα σκάρτα δάνεια των τραπεζών) θα κεφαλαιοποιηθεί κυρίως με νέες εκδόσεις δημοσίων ομολόγων σε εθνικό νόμισμα».

Συμφωνώ με την κακή τράπεζα, αλλά έπρεπε να γίνει τώρα, μάλιστα στην αρχή της κρίσης, με ευρώ, όχι με δραχμή που θα υποτιμηθεί και οι ζημίες δεν θα μπορούν να καλυφθούν! Αλλά μάλλον κάτι δεν καταλαβαίνω πάλι. Κεφαλαιοποίηση τραπεζών με κρατικά ομόλογα εθνικού μας φρεσκοκομμένου νομίσματος ; Μα τι ωραία τραπεζική θεωρία είναι αυτή; Και γιατί δεν ζητήσαμε επί 6 χρόνια από την ΕΚΤ να μας γεμίσει τις δικές μας τραπεζούλες με ευρωομόλογα π.χ. (ή ομόλογα άλλων ισχυρών κρατών που θα ήταν και πιο φερέγγυα από αυτά της δραχμής) και πήγαμε και δανειστήκαμε σαν λαός τόσα δις από τα μνημόνια για να κρατήσουμε ανοιχτές τις τράπεζες; Επίσης, μήπως αγνοούν οι συγγραφείς, λέω μήπως, ότι οι τράπεζες έχουν Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα οπότε και η «κακή» τράπεζα οφείλει να εγγράψει στους ισολογισμούς τις αληθινές κεφαλαιοποιήσεις; (και όχι «χάρτινες» με…δημόσια ομόλογα φρεσκοεκτυπωμένα). Μα γιατί δεν τα διδαχθήκαμε αυτά στην Τραπεζική; Σε ποια βιβλία είναι άραγε αυτές οι θεωρίες;

Και η αποθεωτικά απλή μεταμόρφωση του τραπεζικού μας συστήματος (αφού εθνικοποιηθεί φυσικά), συμπληρώνεται ,ευτυχώς, από μια παράμετρο βασική, που πρέπει λένε να εξεταστεί:

«Πρέπει, επίσης, να εξεταστεί η συμβατότητα με τα πληροφοριακά συστήματα των τραπεζών της Ευρωζώνης».

Κατά τα άλλα, θα επιβάλουμε περιορισμούς εισροών/εκροών κεφαλαίων. Μα τότε γιατί θα «χρειαζόμαστε» συμβατότητα με ευρωπαϊκές τράπεζες; Λέτε να υπάρχει μυστικό σχέδιο με ξένους τραπεζίτες για διατραπεζικό δανεισμό με γραμμές πιστωτικές σε ευρώ που εμείς θα τα κάνουμε έτσι απλά, με ένα switch off, δραχμούλες; Και γιατί να μην το κάνουμε με τις αμερικανικές τράπεζες και το δολάριο ρε παιδιά; Μια χαρά πάει σε σχέση με το ευρώ. Έχει και Έλληνες ο Trump δίπλα του.

Τέλος, θα ήταν κρίμα να μην σχολιάσω την πιο ευαίσθητη παραδοχή για την ζωή του λαού μετά την έλευση της «εθνοσωτήριου» μας δραχμής. Αναφέρεται κάπου στην μελέτη ότι:

«Πρέπει να υιοθετηθούν μέτρα για την προστασία των εισοδημάτων των εργαζομένων με την κατάργηση των υψηλών φόρων στα καταναλωτικά αγαθά (π.χ. τρόφιμα, ρεύμα, πετρέλαιο), την αύξηση παροχών κοινωνικής προστασίας των ασθενέστερων στρωμάτων της μισθωτής εργασίας και της μεσαίας τάξης, καθώς και τη ρύθμιση βασικών τιμών, συμπεριλαμβανομένων των ενοικίων».

Έχει κανείς αντίρρηση να βοηθήσουμε τους φτωχούς και να ρίξουμε τους φόρους; Κόβουμε και μοιράζουμε χρήμα! Τόσο απλό είναι στην νέα εκδοχή της ανάκαμψης των εισοδημάτων. Ούτε ελλείμματα θα μας φοβίσουν ούτε τίποτα. Θα το κάνουμε όπως και στις ΗΠΑ. Θα κόβουμε χρήμα, απλά, τόσο απλά. Αλλά αν, λέμε αν, δεν έλθουν επενδύσεις (ποιος να έλθει σε κρατικοποιημένο τραπεζικό σύστημα χώρας με μικρό ΑΕΠ και οικονομία εντάσεως υπηρεσιών) και αν συνεχιστούν οι περιορισμοί κεφαλαίων (όπως υιοθετεί η μελέτη) οπότε ούτε εμείς οι ίδιοι δεν θα ανοίγουμε μαγαζιά ή δεν θα έχουμε λεφτά για λιπάσματα στα χωράφια που θα παράγουμε (η σταθερή εθνική φαντασίωση περί της επιστροφής στη μάνα γη που θα σώσει το έθνος), το ΑΕΠ μήπως δεν θα αυξηθεί ξανά τόσο εύκολα;

Με «δασμούς» κεφαλαίου και με κόστη προστιθέμενης αξίας σε ξένα νομίσματα, αφού θα πρέπει να εισάγουμε κάποια εμπορεύματα (ανταλλακτικά στα τρακτέρ, πετρέλαιο για μηχανήματα, εισαγωγές αγαθών που χρειάζονται για να παράγουμε δικά μας προϊόντα, κ.α.) πώς θα είναι βιώσιμο το νέο μας αγροτικό ή άλλο μοντέλο; Η καινοτομία θα αναπτύσσεται από μόνη της, ως εθνική λύση που δεν κοστίζει; Δεν θα υπάρχει άραγε με την δραχμή ανάγκη εισαγόμενης τεχνογνωσίας; Μήπως είμαστε χώρα υψηλής τεχνολογίας και δεν χρειάζεται να εισάγουμε απ’ έξω τίποτα; Έχει γούστο...

Υπάρχουν και άλλα μαργαριτάρια φυσικά. Μια απλοποιημένη εκδοχή εθνικοποίησης της ΤτΕ (με νέο λένε πρότυπο ισολογισμού σε εθνικό νόμισμα που θα αποτυπώνεις τις νέες αξίες) φυσικά χωρίς κουβέντα για το πώς θα κτίσουμε νομισματική βάση για τα νέα χαρτονομίσματα που θα κόψουμε. Αλλά μάλλον θα καταργήσουμε διεθνείς κανόνες περί ύπαρξης αντικρίσματος στην κεντρική τράπεζα κάθε χώρας. Επίσης, έτσι απλά, θα εθνικοποιήσουμε τράπεζες, δημεύοντας τις μετοχές των ιδιωτών (και των ξένων επενδυτών φυσικά, δηλαδή κάποιων που έχουν βάλει κάποιες εκατοντάδες εκατομμύρια) και φυσικά αυτό που υπονοεί αλλά δεν λέει ξεκάθαρα η μελέτη είναι ότι θα κατασχεθούν τα ευρώ από τα στρώματα, καθ’ ότι θα έχουμε εθνική επιστράτευση για την ανόρθωση της οικονομίας.