Ο παγκόσμιος χορός του χρήματος

του Ηλία Καραβόλια

Ενώ οι αναλύσεις όλων σχεδόν των οικονομολόγων στηρίζονται στην υπερπιστωτική τόνωση της οικονομίας, στην υπερχείλιση ρευστότητας δηλαδή, κάποιοι σύγχρονοι διανοητές (π.χ. Badiou, Boutang ,Berardi, Marazzi,κ.α) υιοθετούν και μια άλλη οπτική για την αναζήτηση των αιτιών πίσω από τις κρίσεις. 

Επικεντρώνονται στο γεγονός ότι η πραγματική οικονομία παραμελήθηκε τις τελευταίες δυο δεκαετίες και δόθηκε πάρα πολλή προσοχή στην άυλη οικονομία. Επιχειρούν δηλαδή να αποσυνδέσουν την κρίση απο την πιστωτική επέκταση και να την εντάξουν σε μια προβληματική που στηρίζεται στις κοινωνικές μεταβολές τις οποίες επιφέρει ο άυλος, ο γνωσιακός καπιταλισμός.

Ουσιαστικά, μας θυμίζουν ότι στην μηχανική των σημερινών ψηφιακών οικονομικών συστημάτων, στην περίφημη άυλη Οικονομία, είναι πλέον δυσεύρετη η άμεση συσχέτιση χρηματιστηρίων - παραγωγής, ώστε να γυρίσουν σωστά οι ιμάντες του κέρδους και να αναδιανεμηθεί πλούτος στις μάζες. Τα ταμπλό των εικονικών συναλλαγών έχουν αντικαταστήσει ως μέσα παραγωγής τις μηχανές των εργοστασίων και οι σύγχρονοι εργάτες είναι πλέον οι χειριστές λογισμικού. Το cognitariato (γνωσιακό προλεταριάτο) είναι η πλειοψηφία του εργαζόμενου πληθυσμού. 

Τα σύγχρονα μέσα παραγωγής είναι τα λογισμικά περιβάλλοντα και είναι, σαν αγορά, μεγαλύτερης εμβέλειας από την αγορά των παραγόμενων προιόντων και εμπορευμάτων. Τα μέσα ξεπέρασαν τους σκοπούς και η χαμηλή αγοραστική δύναμη λόγω συμπίεσης των μισθών, δημιουργεί συνθήκες υποκατανάλωσης σε οικονομίες υπερπροσφοράς.

Ειδικά στον χρηματοπιστωτικό κλάδο, τα στελέχη των εταιρειών γίνονται δακτυλογράφοι της μεταφοράς των εικονικών κεφαλαίων εντός του αδηφάγου πιστωτικού κυκλώματος: αρκεί ένα πληκτρολόγιο για να εγκαταλείψουν ολοσχερώς μια χώρα τα κερδοσκοπικά βραχυπρόθεσμα επενδυτικά ταμεία. Εντολείς αγορών και πωλήσεων μοχλευμένου χρήματος, εκκαθαριστές, ορκωτοί ελεγκτές, αξιολογητές, επιδίδονται σε ένα καθημερινό παίγνιο που αντιστοιχεί στο περίφημο συλλογικό υποκείμενο που καλούμε Αγορές. 

Πρόκειται για τους φορείς που στήνουν ασυνείδητα έναν μηχανισμό κοινωνικής νεύρωσης εντός του σημειο-καπιταλισμού: ψευδαίσθηση χρήματος, ηδονή του κέρδους και του status, εικόνες και θεάματα,εμποδίζουν την αληθινή ευημερία και εγκαθιστούν δομές επίπλαστης ευφορίας. Το εξωτερικό συστημικό άγχος της υπερπροσπάθειας μετοικεί σε μεγάλο βαθμο εντός της διχασμένης υποκειμενικότητας και έτσι μεγαλώνει ο ατομικός και συλλογικός φόβος μιας αποτυχίας ή της χρεοκοπίας.

Το παγκόσμιο περιβάλλον δράσης των μοχλευμένων κεφαλαίων στηρίζεται πάνω σε δομικές ανισορροπίες και έχει την μεγάλη ευθύνη για την διαρκή στασιμότητα του παγκόσμιου καπιταλισμού. Η στασιμότητα αυτή αποτελεί την βάση εκκίνησης του χρηματιστικού κέρδους, την πηγή της αποσύνδεσης πραγματικής-ψηφιακής Οικονομίας.

Ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα ο Hilferding με το σπουδαίο βιβλίο του ''Το Χρηματιστικό Κεφάλαιο'' μας είχε προειδοποιήσει για την κυριαρχία του τραπεζικού κεφαλαίου και την κυριαρχία του πάνω στο βιομηχανικό. Η συγχώνευση τους ήταν υπο καθεστώς κυριαρχίας του πρώτου. Μεταπολεμικά, ακόμα και η κευνσιανή θεώρηση της Οικονομίας ουσιαστικά δεν αμελούσε την οπτική του Hilferding. 

Ειδικά μετά την επικράτηση του διαδικτύου, η παγκόσμια Οικονομία συμπεριφέρεται ανάλογα με τις υπερεγωτικές προσταγές του μανιακού και αχόρταγου για αποδόσεις χρηματοπιστωτικού χρήματος. Η Ελλάδα γνώρισε ακριβώς αυτή την εμπλοκή, αυτή την υπερεξουσιαστική δράση του τραπεζικού κεφαλαίου έναντι του παραγωγικού.

Κοινωνίες σαν την ελληνική υποβάλλονται για πολύ καιρό στον τρόμο της έλλειψης ρευστότητας από τις νομισματικές κάνουλες των κεντρικών τραπεζών και βυθίζονται στην αβεβαιότητα, απορροφώντας εξ ολοκλήρου τον τρόμο για τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό που εξαπολύουν συστημικά ΜΜΕ.

Η παγκόσμια Οικονομια των μηδενικών επιτοκίων και της χαμηλής ζήτησης χρήματος για παραγωγικές και μακροπρόθεσμες επενδύσεις, είναι το τεράστιο τραπέζι του μπιλιάρδου για τους ισχυρούς παίχτες. Είναι το ταμπλό για ένα τεράστιο στοίχημα στην αγορά των ηδονικών ψηφιακών συναλλαγών και της διακύμανσης των τιμών. Μια νοητική λογιστική έχει επιβληθεί στον παραδοσιακό οικονομικό ορθολογισμό και δεν εξισορροπεί εύκολα επιθυμίες με συναλλαγές. Η ανθρωπότητα κινείται πλέον ξεκάθαρα με βάση την ιστορική ρήση του Karl Marx: 'Το χρήμα χορεύει για σένα'. 'Χωρίς εσένα', θα προσθέσει ο ιστορικός του μέλλοντος.