Βρόγχοι ανάδρασης και αγορές: Η ομοιόσταση του Χρήματος

του Ηλία Καραβόλια

Σκιώδης τραπεζική, εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης και επένδυσης, ιδιωτικές πλατφόρμες συναλλαγών,συνθέτουν ένα θεατρικό σκηνικό πολλαπλών ρόλων των συμμετεχόντων στην παράσταση της Οικονομίας. 

Οι περίφημες Αγορές μοιάζουν με συμπεριφορικό παίγνιο στο οποίο οι δρώντες διαμορφώνουν τιμές και αξίες σε περιβάλλον υπερπληροφόρησης και έκστασης της επικοινωνίας(Baudrillard). Ζούμε στην ουσία την θεαματική εκδοχή του νομισματικού καπιταλισμού και την πλήρη συσχέτιση του με τον άυλο χρυσό της εποχής, την πληροφορία.

Το Χρήμα έχει αποξενωθεί απο τα παλιά κανάλια κυκλοφορίας του και αυτό είναι ίσως το βασικό συστατικό της  άυλης Οικονομίας. Σήμερα, η μηχανική της νομισματικής κυκλοφορίας είναι εγκατεστημένη εξ ολοκλήρου, με ομοιοστατικό τρόπο, εντός του δικτυωμένου τερματικού ''εργοστασίου'', εντός της διαδικτυακής επικράτειας συναλλαγών. Η ταχύτητα στα κυκλώματα της χρηματικής υπερκινητικότητας διαμορφώνει νέες συνθήκες παραγωγικής και εμπορικής δραστηριότητας. 

Ταυτόχρονα, ο αυτοματισμός, η ρομποτοποίηση και η τριτογενοποίηση στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον έχουν αλλάξει την μικροφυσική της νομισματικής επικράτειας. Δεν κυκλοφορεί το νόμισμα αλλα οι εκδοχές του.Οι ροές του είναι πλέον υπερ-διακλαδωμένες και ακανόνιστες, χωρίς αφετηρία και προορισμό( χρήμα χωρίς πατρίδα)

Η δε αλληλόδραση στις ψηφιακές αγορές δημιουργεί εστίες υπερσυσσώρευσης πληροφορίας όπου  κόμβοι και βρόγχοι ανάδρασης(feedback) συνθέτουν ένα σκηνικό επανατροφοδοτούμενων ροών κεφαλαίου, εντός και ''εκτός'' παραγωγής και εμπορίου. Οι νέοι τόποι της κατασκευής προιόντων και υπηρεσιών είναι τα λογισμικά συστήματα που λειτουργούν ως σύγχρονα μέσα παραγωγής, πλέον και χωρίς να απαιτείται σε πολλές περιπτώσεις το ανθρώπινο κεφάλαιο(ο χρήστης γίνεται περιττός agent) Και εδώ ειναι που πρέπει να αντιληφθούμε την σημασία των βρόγχων ανάδρασης στο οικονομικό κύκλωμα.

Ο Massimo De Angelis στο βιβλίο του Το Ξεκίνημα της Ιστορίας-Αξιακοί αγώνες και παγκόσμιο κεφάλαιο ( μτφ. Θ. Σάρας, autopoiesis.squad.gr), περιγράφει με σημειολογική μέθοδο την νέα μηχανική της υπερκινητικότητας του χρήματος αλλά και την απεικόνιση του οικονομικού κυκλώματος με όρους που συσχετίζουν την κοινωνική αναπαραγωγή με την παραγωγή αλλά και με τους κανόνες προσταγής στη σφαίρα του πειθαρχικού ελέγχου των αγορών. Τονίζει ότι οι ροές του κεφαλαίου και των προιόντων είναι διαρκώς μεταβαλλόμενες, όχι σταθερές, και συσχετίζονται πλήρως με τους κόμβους κυκλοφορίας και τους βρόγχους ανάδρασης στα δίκτυα πληροφορίας και συναλλαγών.

Είναι γνωστό ότι πολλοί, όπως ο Deleuze για παράδειγμα, δοκίμασαν  να εισάγουν στοιχεία της γραμμομοριακής ανάλυσης και της μηχανικής στην ανάλυση των νέων οικονομικών συστημάτων αλλά μάλλον ''σκόνταψαν'' στον στρουκτουραλισμό τους και φυσικά δεν είδαν ότι η δικτύωση που ερχότανε θα άλλαζε τις ταχύτητες λήψης-μετάδοσης πληροφορίας και μαζί την μετάλλαξη του συναλλακτικού κόσμου. Σήμερα, η χρησιμότητα μιας προσέγγισης μηχανικού τύπου(engineering) ταιριάζει, ως ερμηνευτικό σχήμα, με το σκηνικό της  αλγοριθμικής ρομποτοποίησης αλλά και με αυτό που διαμορφώνουν οι πλατφόρμες, ως υπερταχείες διαδικτυακές λεωφόροι του αυτοπολλαπλασιαζόμενου χρήματος. 

Ένα σύμπαν λοιπόν ατέρμονης και σχεδόν κρυπτογραφημένης συναλλακτικής κίνησης στα δίκτυα, εκτός πραγματικού εμπορίου, διαμορφώνει νέες τάσεις στην Οικονομική Θεωρία. Οφείλουμε να τις προσεγγίσουμε ώστε να αποκρυπτογραφήσουμε την γραμμομοριακή φύση της νομισματικής τροχιάς που εκτελεί το,κατα τα άλλα,υπερσυσσωρευμένο κεφάλαιο, ως δορυφόρος πάνω απο τις κοινωνίες, εντός των τερματικών οθονών και των λογισμικών προγραμμάτων...