ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ: ΔΕΝ ΝΟΕΙΤΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΧΩΡΙΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ

του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου

Ο Ντέηβιντ Κάμερον είναι 20 ετών, σπουδάζει Φυσική και Βιοχημεία και, χάρη στην φαντασία και την γνώση που διαθέτει στην χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας, κερδίζει περί τα 800.000 ευρώ τον χρόνο, παρέχοντας εξειδικευμένες υπηρεσίες λογισμικού. «Πολύ σύντομα θα είμαι πολυεκατομμυριούχος, γιατί κατάλαβα πολύ νωρίς ποιον ρόλο παίζουν η γνώση και η καινοτομία στην  εποχή μας», λέει. 

Ωστόσο, πόσοι νέοι σκέπτονται σαν αυτόν και ποιοι από αυτούς αντιλαμβάνονται την σημασία που έχουν η γνώση και η καινοτομία ως συντελεστές παραγωγής πλούτου; Σίγουρα όχι πολλοί, γιατί γνώση και καινοτομία προϋποθέτουν και την ύπαρξη φαντασίας. Και, όπως μάς λέει ο ευρωβουλευτης της ΝΔ, καθηγητής κ.Ιωάννης Τσουκαλάς, αυτή η τελευταία είναι είδος εν ανεπαρκεία στην Ελλάδα. Γι αυτό και ο συνομιλητής μας δεν είναι ιδιαιτέρως αισιόδοξος για το μέλλον.

«Όταν μία χώρα, για να αγοράσει από το εξωτερικό δύο σύγχρονους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, πρέπει να εξάγει δύο νταλίκες πορτοκάλια, σίγουρα κάτι δεν πάει καλά», τονίζει. Και χωρίς αμφιβολία τα λόγια του είναι μεστά σε περιεχόμενο –για όσους καταλαβαίνουν, βέβαια, και δεν παραλογίζονται υπό το βάρος της περιρρέουσας ανοησίας και του εγκληματικού κατά της χώρας λαϊκισμού. Ένας λαϊκισμός, εξάλλου, που έχει φέρει την Ελλάδα στην χρεοκοπία και την έχει καταστήσει ουραγό στην Ευρώπη και στον αναπτυγμένο κόσμο γενικά στην έρευνα και ανάπτυξη. «Κατά συνέπεια, ολισθαίνουμε προς τα κάτω και αυτό είναι οδυνηρό για το μέλλον μας», λέει ο κ.Ι.Τσουκαλάς.

«Η αύξηση της ανταγωνιστικότητας και της παραγωγικότητας στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον του 21ου αιώνα δεν μπορεί να έρθει με μισθούς Κίνας και εργασιακές συνθήκες Αφρικής. Μπορεί να επιτευχθεί μόνον μέσα από την επένδυση στον ανθρώπινο, πολιτιστικό, επιστημονικό και ορυκτό πλούτο που διαθέτει η χώρα», δηλώνει ο καθηγητής. Αναφέρεται δε στην ετήσια έκθεση με τις επιδόσεις καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για το 2011, η οποία είδε το φως της δημοσιότητας πριν λίγες ημέρες. Η έκθεση περιλαμβάνει 25 δείκτες σχετικά με την έρευνα και την καινοτομία που μετρούν τον ανθρώπινο παράγοντα και το διανοητικό κεφάλαιο, τις καινοτομικές δραστηριότητες και την μετατροπή της καινοτομίας σε οικονομικό και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Επιτρέπει, με αυτό τον τρόπο, την συγκριτική αξιολόγηση επιδόσεων των κρατών μελών στην Έρευνα και Καινοτομία και την αναγνώριση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων κάθε χώρας.

Σύμφωνα με την έκθεση και για άλλη μία χρονιά τις εντυπωσιακότερες επιδόσεις σε καινοτομία επιτυγχάνει η Σουηδία, ακολουθούμενη από την Δανία, την Γερμανία και την Φινλανδία. Στην επόμενη κατηγορία ανήκουν το Βέλγιο, η Βρεταννία, η Ολλανδία, η Αυστρία, το Λουξεμβούργο, η Ιρλανδία, η Γαλλία, η Σλοβενία, η Κύπρος και η Εσθονία, με επιδόσεις κοντά στον μέσον όρο της ΕΕ των 27. Η Ελλάδα βρίσκεται στην τρίτη κατηγορία, με μέτριες επιδόσεις, χαμηλότερες από τον ευρωπαϊκό μέσον όρο, μαζί με Ιταλία, Πορτογαλία, Τσεχία, Ισπανία, Ουγγαρία, Μάλτα, Σλοβακία και Πολωνία. Μάλιστα, η Ελλάδα και η Ισπανία είναι οι δύο χώρες αυτής της ομάδας που εμφανίζουν τους χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στις επιδόσεις έρευνας και καινοτομίας, απομακρυνόμενες από τις υπόλοιπες χώρες.

Η έκθεση συμπεραίνει ότι η συνολική καλή επίδοση των χωρών-ηγετών σε καινοτομία οφείλεται στο ισορροπημένο εθνικό σύστημα έρευνας και καινοτομίας, κάτι που απουσιάζει από τις χώρες με μέτριες επιδόσεις, όπως η Ελλάδα. Επίσης, οι πρωτοπόροι στον τομέα της καινοτομίας εμφανίζουν υψηλές επιδόσεις στην εμπορική αξιοποίηση των τεχνολογικών τους γνώσεων. Ως σχετικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας αναγνωρίζονται το ανθρώπινο κεφάλαιο (19η στους 27), η αυξημένη δικτύωση και επιχειρηματικότητα (15η) και η ύπαρξη ατόμων και φορέων με καινοτομική δράση (6η). Ως ισχυρά μειονεκτήματα αναγνωρίζονται η έλλειψη χρηματοδότησης και υποστήριξης (25η στους 27), οι επενδύσεις επιχειρήσεων σε καινοτομία (27η) και σε διανοητική ιδιοκτησία (25η). Τέλος, η Ελλάδα εμφανίζει επιδόσεις κάτω του μετρίου στον δείκτη «Ανοιχτό, άριστο και ελκυστικό ερευνητικό σύστημα» (18η στους 27).

Όσον αφορά στην σύγκριση της ΕΕ με τους παγκόσμιους ανταγωνιστές της στον τομέα της καινοτομίας, η έκθεση επιβεβαιώνει το προβάδισμα των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας έναντι της ΕΕ. Παρόλο που η Ένωση διατηρεί ακόμη σαφές προβάδισμα έναντι της Αυστραλίας, του Καναδά και των αναδυόμενων οικονομιών (χώρες BRIC), η Βραζιλία και η Ινδία σημειώνουν σταθερή πρόοδο, ενώ η Κίνα έχει καταφέρει να καλύψει σημαντικά την διαφορά.

Σχολιάζοντας το περιεχόμενο της έκθεσης, ο καθηγητής κ. Ιωάννης Τσουκαλάς –ο οποίος είναι μέλος της Επιτροπής Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου– μάς είπε: «Η έκθεση με τους δείκτες επιδόσεων έρευνας και καινοτομίας είναι ένα ιδιαίτερα πολύτιμο εργαλείο για την σχεδίαση ερευνητικής πολιτικής, τόσο για την ΕΕ όσο και για τα κράτη μέλη. Άλλωστε, η επιτυχία κάθε πολιτικής εξαρτάται από την ακρίβεια με την οποία μετράμε την πραγματικότητα –στοιχείο για το οποίο δεν φημιζόμαστε στην Ελλάδα. Οι 25 ποσοτικοί και ποιοτικοί δείκτες επιτρέπουν λεπτομερείς συγκρίσεις μεταξύ των κρατών μελών και διευκολύνουν τον συντονισμό δράσεων που θα οδηγήσουν στην πολυπόθητη οικονομική ανάπτυξη και στην δημιουργία θέσεων εργασίας. Η Ευρώπη έχει θέσει την έρευνα και την καινοτομία στον πυρήνα της προσπάθειάς της για βιώσιμη ανάπτυξη και για έξοδο από την κρίση. Και αυτή η διαπίστωση πρέπει να αποτελέσει οδηγό και για τις αναπτυξιακές πολιτικές που τόσο ανάγκη έχει η Ελλάδα. Η κυκλική διαδικασία μετατροπής χρήματος σε γνώση (μέσω της παιδείας και της έρευνας) και της μετατροπής γνώσης σε χρήμα (μέσω της καινοτομίας) δεν αφήνει περιθώρια για το ποιος πρέπει να είναι ο στρατηγικός προσανατολισμός της χώρας. Η Έρευνα, η Καινοτομία και η Αριστεία αποτελούν τον μοναδικό στέρεο δρόμο προς το μέλλον».

Το πρόβλημα στην χώρα μας είναι ότι τέτοια λόγια ηχούν περίεργα στα ώτα των καννιβάλων της γνώσης…