ΠΟΙΟΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΠΡΟΒΑΛΛΟΥΝ ΤΗΝ ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ

του Νίκου Λ.Γ. Λιναρδάτου

Επί δύο ημέρες, τα τηλεοπτικά μέσα έδειχναν και ξαναέδειχναν τα θλιβερά και οδυνηρά έκτροπα στην Βουλή των Ελλήνων που σημειώθηκαν στις 17 Μαΐου, με πρωταγωνιστές βουλευτές της Χρυσής Αυγής. Και, φυσικά, τα έκτροπα αυτά έκαναν τον γύρο του κόσμου, με αποτέλεσμα μία ακόμη δυσφήμιση της δόλιας πατρίδας.

Όμως, η μεγάλη ζημιά γίνεται στο εσωτερικό. Διότι έκτροπα σαν αυτά συντελούν στην απαξίωση του πολιτικού συστήματος και στην ενδυνάμωση των αντιδημοκρατικών κοινωνιών και πολιτικών τάσεων φορείς των οποίων είναι η Χρυσή Αυγή και η άκρα αριστερά. Σε πρόσφατη δημοσκόπηση, η Χρυσή Αυγή παρουσιάζεται να ενδιαφέρεται για τον απλό πολίτη περισσότερο από τα άλλα κόμματα και κινήσεις. Είναι να ανατριχιάζεις, να απορείς: είναι δυνατόν; Και όμως. Διότι αντιμετωπίζεται, όπως όλα στην Ελλάδα, με αφάνταστη ελαφρότητα και άμετρη αφροσύνη.

Η λέξη ψευδο-συμβάν (ή ψευδο-γεγονός) δεν υπάρχει στα ελληνικά λεξικά. Θα ήταν μετάφραση της αγγλικής pseudo-event. Έχει εισαχθεί στην περί της επικοινωνίας φιλολογία στα μέσα του περασμένου αιώνα, στην Αμερική φυσικά. Για πρώτη φορά αναφέρεται (πλάθεται και αναλύεται) στο βιβλίο «The Image –A Guide to Pseudo-Events» του Daniel Boorstin (1914-1987, ιστορικός, καθηγητής, συγγραφέας, διευθυντής της Βιβλιοθήκης του Κονγκρέσου την περίοδο 1975-87). Η δημόσια ζωή είναι γεμάτη από ψευδο-συμβάντα. Σχεδιασμένα και σκηνοθετημένα, δηλαδή, συμβάντα, τα οποία στην πραγματικότητα αποτελούν παραχάραξη των αληθινών γεγονότων. Είναι σχεδιασμένα και σκηνοθετημένα με μοναδικό σκοπό να αποτελέσουν αντικείμενα δημοσιογραφικής κάλυψης και δημόσιου ενδιαφέροντος. Έχουν συνήθως χαρακτήρα δραματικό, επίκαιρο, επαναλαμβανόμενο, με κοινωνική χροιά. Κίνητρο, η ιδιοτέλεια –κάποιο συγκεκριμένο όφελος για τον/τους πρωταγωνιστή/ές. Εις βάρος, συνήθως, του κοινού συμφέροντος, του γενικού καλού.

Την Μεγάλη Παρασκευή μία ομάδα βουλευτών και τραμπούκων της Χρυσής Αυγής άνοιξαν τα διόδια της Ελευσίνας, για λίγη ώρα. Σχετική ανακοίνωση των δραστών: «Η κίνηση αυτή είχε συμβολικό χαρακτήρα. Δεν μπορεί ένας λαός που κυριολεκτικά πένεται να συνεχίσει να πληρώνει εκατομμύρια για δρόμους που το αντίτιμό τους έχει εξοφλήσει στο δεκαπλάσιο…». Το συμβάν εκυκλοφόρησε ως είδηση σε όλα τα μέσα επικοινωνίας επί ένα τουλάχιστον εικοσιτετράωρο. Ακόμα τώρα ανευρίσκεται στο Διαδίκτυο. Είναι όμως είδηση; Οι ίδιοι το χαρακτηρίζουν ως «συμβολικό». Πάει να πει σχεδιασμένο και εκτελεσμένο για να προκαλέσει εντύπωση (ότι η Χρυσή Αυγή νοιάζεται και δρα υπέρ του «πενόμενου λαού»). Ποια όμως η ουσία; Μερικοί γιωταχήδες εγλύτωσαν 3,10 ευρώ ο καθένας και η επιχείρηση έχασε κάποια ασήμαντα χρήματα. Άλλαξε τίποτα για τον λαό; Πεντακάθαρη περίπτωση ψευδο-συμβάντος.

Παρόμοιου χαρακτήρα είναι όλες οι «κοινωνικές» δραστηριότητες της Χρυσής Αυγής. Η διανομή μερικών μερίδων φαγητού σε «πεινώντες» Έλληνες πολίτες: καταφέρνουν να την περνούν ως είδηση (Η διανομή χιλιάδων μερίδων από άλλους φορείς –Εκκλησία, Δήμος, Ίδρυμα Νιάρχου, κ.α.– δεν καλύπτονται ειδησεογραφικά). Συνοδεύουν μία ηλικιωμένη στην τράπεζα –να την προστατεύσουν, λένε. Είναι είδηση; Όλα ψευδο-συμβάντα, τα οποία, με την διάδοσή τους από τα μίντια, έχουν μόνο σκοπό την δημιουργία της φιλολαϊκής εικόνας ενός στην πραγματικότητα εθνολαϊκιστικού αντιδημοκρατικού σχηματισμού.

Ο Marshall McLuhan, ο γνωστός Καναδός θεωρητικός της επικοινωνίας, είπε και έγραψε το γνωστό: Το μέσο είναι το μήνυμα (The medium is the message). Ή, με σαφέστερη την λογοπαιγνιώδη διατύπωση, στον τίτλο μεταγενέστερου βιβλίου του «The medium is the massage: An inventory of effects», Το Μέσο είναι το Μασάζ. Μία καταγραφή συνεπειών. Μία καταγραφή, δηλαδή, της επιδράσεως του Μέσου ως «μεθοδικής μάλαξης» των λειτουργιών αντιλήψεως του περιβάλλοντος από τον πολίτη. Σε πιο μειξοβάρβαρη έκφραση, ως πλύση εγκεφάλου (brainwash) του πολίτη-αναγνώστη-ακροατή-τηλεθεατή. Επιβεβαιώνεται στην Ελλάδα του 2013. Και η χώρα χάνει την επαφή της με την πραγματικότητα.

Τί προτείνεται; Αφετηρία μία ρήση του ίδιου του Boorstin: «Πρέπει να εγκαταλείψουμε την επικρατούσα πίστη στην υπέρτατη σοφία των αδαών». Και των κακοήθων, συμπληρώνων. Παρατηρεί ο πολιτικός σχολιαστής Γιώργος Λιακόπουλος: «Θα είναι πιο αποτελεσματικό αν οι χρυσαυγίτες μείνουν εκτός τρέχουσας πολιτικής αντιπαράθεσης … Ποιος θα ασχολούνταν αν δεν τους απαγόρευε ο Καμίνης να μοιράζουν μόνον σε Έλληνες αλβανικά αρνιά;» (Τα Νέα, 20 Μαΐου). Η μία πλευρά –η πολιτική.

Η άλλη, σχετίζεται με την επικοινωνία. Επιτέλους, να τεθεί σε ισχύ κάποιου είδους αυτοάμυνα της φιλελεύθερης δημοκρατικής κοινωνίας. Να ισχύσουν κάποιοι κανόνες δεοντολογίας. Αποτελεί παραλογισμό τα ψευδο-συμβάντα να γίνονται αντικείμενα ειδησεογραφίας και δημόσιου σχολιασμού. Για πράγματα, δηλαδή, που δεν υπάρχουν. (Όπως δεν υπάρχει και το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης για να επιβάλλει την συνταγματική και νομική τάξη. Ο πρόεδρός του, αμετακίνητος στην απραξία του από το 2002, ενώ, κατά τον νόμο, η θητεία του –και των άλλων μελών– είναι τετραετής και ανανεώσιμη άπαξ).

Πρόκειται, για να τελειώνουμε για ένα είδος δόλιων και φαύλων happenings. «Είναι είδηση άξια δημοσιεύσεως ό,τι επηρεάζει την ζωή μας», γράφει ο καθηγητής φιλοσοφίας στο πανεπιστήμιο Columbia, Joshua Habberstan. Τα ψευδο-συμβάντα της Χρυσής Αυγής γίνονται ειδήσεις επειδή μεταδίδονται από τα μίντια.

Θα κλείσω αυτό το κείμενο με ένα άλλο θέμα, άσχετο εκ πρώτης όψεως, που καταλήγει όμως σε σχετικά συμπεράσματα. Η τηλεόραση στην Βουλή μόνον κακό προκαλεί –τόσο στην ίδια (την Βουλή), όσο και στο ευρύτερο φιλελεύθερο δημοκρατικό πολιτικό μας σύστημα. Δεν υπάρχει τηλεθεατής ο οποίος να μπορεί να παρακολουθήσει ολόκληρη την συζήτηση για ένα σοβαρό θέμα (π.χ. τον προϋπολογισμό του κράτους), για ένα νομοθέτημα, που μπορούν να διαρκέσουν μέρες και νύχτες. Παρακολουθεί συνήθως ένα μέρος, μικρότερο ή μεγαλύτερο. Μέρος, δηλαδή, της όλης αλήθειας. Με τις εντυπώσεις και την κριτική του της μερικής αυτής αλήθειας θα βγάλει τα συμπεράσματά του, θα σχηματίσει πολιτικές απόψεις –που έτσι δεν μπορεί παρά να είναι μονομερείς, μη αντικειμενικές.
Δεύτερος λόγος: Η βεβαιότητα της μεταδόσεως των παρεμβάσεων των βουλευτών επηρεάζει αρνητικά τις εμφανίσεις τους. Από την ουσιαστική συμμετοχή στον διάλογο μετατοπίζει το ενδιαφέρον τους στην εικόνα που θα παρουσιαστεί στους ψηφοφόρους τους.

Από πέρυσι έχει προστεθεί και ένας τρίτος λόγος, εξ ίσου σοβαρός –ή και περισσότερο. Με την είσοδο της Χρυσής Αυγής στην Βουλή, ο χώρος έχει μετατραπεί σε αρένα ταυρομαχιών. Εύκολη και ανέξοδη τροφή για τα κανάλια, εδώ και εν συνεχεία στο εξωτερικό.

Ηθελημένα σχεδιασμένα και αυτά ως ψευδο-συμβάντα. «Οι βουλευτές της Χρυσής Αυγής δεν έκρυψαν ποτέ ότι αντιμετωπίζουν το Κοινοβούλιο ως νυκτερινό κέντρο όπου, όσο περισσότερο θόρυβο παράγεις, τόσο κύρος εισπράττεις … Εξάλλου, γι αυτό εξελέγησαν, για να αποδείξουν ότι το Κοινοβούλιο είναι κάτι ανάμεσα σε πορνείο και σκυλάδικο. Και μέχρι στιγμής, δυστυχώς και για το Κοινοβούλιο και για την δημοκρατία, τα πάνε μια χαρά» (Παρατηρήσεις του γνωστού συγγραφέα και κοινωνικού σχολιαστή Τάκη Θεοδωρόπουλου στην Καθημερινή της 23ης Μαΐου).

Ας τολμήσει, λοιπόν, ο πρόεδρος της Βουλής να ανακινήσει το θέμα. Ώρα να αρχίσει μια σοβαρή συζήτηση και έρευνα. Δεν μπορεί παρά και από αλλού να έχει ακούσει σχετικές επισημάνσεις. Η τηλεόραση μέσα στην Βουλή βλάπτει την δημοκρατία.