Εννέα προτάσεις για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της γεωργίας

της Άννας Διαμαντοπούλου

Στον 21ο αιώνα ο αγροτικός τομέας πρέπει να είναι ο μεγάλος πρωταγωνιστής στο νέο παραγωγικό μοντέλο της χώρας αλλά και στη νέα εποχή της Δ΄ Βιομηχανικής Επανάστασης.

Δεκαετίες τώρα η πολιτεία και οι παραγωγικοί φορείς είναι εγκλωβισμένοι σε ένα εσωστρεφές και αναχρονιστικό παραγωγικό μοντέλο την ίδια στιγμή που άλλες χώρες έκαναν ακριβώς το αντίθετο.

Χώρες όπως το Ισραήλ και η Ολλανδία, με πολύ μικρότερο γεωγραφικό μέγεθος από την Ελλάδα, που χαρακτηρίζονται από λιγότερο ευνοϊκές εδαφο-κλιματολογικές συνθήκες (η Ολλανδία βόρεια χώρα με γενικά ψυχρό κλίμα, το Ισραήλ με μεγάλες εκτάσεις που καλύπτονται από έρημο) άλλα και με μικρότερη βαρύτητα του πρωτογενή τομέα στην εθνική οικονομία, παρουσιάζουν σημαντικά επιτεύγματα αναφορικά με την ανάπτυξη της γεωργίας τους, με έντονο χαρακτηριστικό τη δυναμική εξωστρέφεια που μεταφράζεται σε σημαντικό αριθμό εξαγωγών αγροτικών προϊόντων και τεχνολογίας αιχμής στις διεθνείς αγορές.

Εν μέσω κλιματικής αλλαγής και μιας νέας πραγματικότητας σε σχέση με τις φυσικές καταστροφές, αλλά και σε ένα νέο γεωπολιτικό πεδίο, τα προβλήματα στον αγροτικό τομέα γίνονται όλο και πιο πολύπλοκά, όλο και πιο σύνθετα.

Η επισιτιστική επάρκεια, η ασφάλεια τροφίμων, η στρεβλή κατανομή εισοδήματών στους αγρότες, έρχονται πλέον και προστίθενται στα παραδοσιακά προβλήματα που αντιμετώπιζε ο αγροτικός κλάδος τις τελευταίες δεκαετίες. Η έλλειψη Εθνικής Αγροτικής Πολιτικής, η απουσία συντονισμού μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων, η αδυναμία συνεργασιών της εκπαίδευσης με την παραγωγή, η αυτοχρηματοδότηση της έρευνας και καινοτομίας, η απουσία εθνικών προτύπων, και άλλα σημαντικά προβλήματα κράτησαν και κρατούν την αγροτική μας οικονομία, ελλειμματική και αδύναμη στο να μπορέσει να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην ανασύνταξη της εθνικής οικονομίας.

Απέναντι σε όλα αυτά κρίνεται αναγκαίο άμεσα να χαράξουμε μια ρεαλιστική πολιτική για την αναδιάρθρωση της αγροτικής μας οικονομίας. Η επιτυχία αυτής της πολιτικής και το μέλλον του αγροτικού τομέα στην Ελλάδα περνά υποχρεωτικά από τον ψηφιακό μετασχηματισμό με τεχνολογικές λύσεις που θα τον καταστήσουν βιώσιμο εν μέσω όλων αυτών των πολλαπλών και παράλληλων προκλήσεων και κρίσεων.

Και αυτό είναι πολλαπλά σημαντικό γιατί η αναβάθμιση της πρωτογενούς παραγωγής μέσα από τη σύγχρονη τεχνολογία αφορά την αυτάρκεια, άρα την ασφάλεια της χώρας, την ισορροπία της οικονομίας και της κοινωνίας και, μέσα από τη στήριξη των τοπικών κοινωνιών, την ταυτόχρονη αντιμετώπιση πολλαπλών προκλήσεων, από τις οικονομικές και τις γεωγραφικές ανισότητες μέχρι το δημογραφικό.

Με ποιόν τρόπο όμως, όλες αυτές οι επαναστατικές εξελίξεις που αφορούν στην τεχνολογία, στα γονιδιώματα, στις νέες μορφές επιχειρηματικής συνεργασίας στον αγροτικό τομέα και αλλάζουν τα δεδομένα σε όλον τον πλανήτη μπορούν να ενσωματωθούν στο ελληνικό παραγωγικό μοντέλο ;

Γιατί ενώ μιλάμε για Ευφυή Γεωργία και Γεωργία Ακριβείας, τη στιγμή που σε παγκόσμιο επίπεδο οι επενδύσεις τεχνητής νοημοσύνης αναμένεται να δεκαπλασιαστούν στον αγροτικό τομέα, στην Ελλάδα ο αγρότης αυτήν την στιγμή είναι με την «πλάτη στον τοίχο», αντιμέτωπος με ένα δυσθεώρητο κόστος παραγωγής;

Η χαμηλή διείσδυση της ψηφιακής τεχνολογίας στην ελληνική γεωργία δεν προκύπτει μόνο από γραφειοκρατικά ζητήματα και από την έλλειψη υποδομών αλλά και προγραμμάτων κατάρτισης των αγροτών.

Το ότι στην Ελλάδα έχουν υλοποιηθεί μόνο 2 από τα 23 έργα Ψηφιακού Μετασχηματισμού στον Αγροτικό Τομέα της Ψηφιακής Βίβλου είναι σημάδι έλλειψης ενός στοχευμένου και με μετρήσιμα αποτελέσματα οδικού χάρτη για την Αγροτική Παραγωγή.

Πρέπει άμεσα να δρομολογηθούν δράσεις και μέτρα που θα ενισχύσουν τη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών και θα μπορέσουν ταυτόχρονα να επιτύχουν αύξηση της παραγωγικότητας με μείωση του κόστους παραγωγής αλλά και ενίσχυση της υπαίθρου με απόλυτο σεβασμό στο περιβάλλον.

Τέτοιες δράσεις οι οποίες αξιοποιούν νέες τεχνολογίες και βασίζονται στη χρήση δεδομένων, στοχεύοντας ταυτόχρονα στην εκπαίδευση και εξειδίκευση του αγροτικού δυναμικού μέσα από καινοτόμες προσεγγίσεις είναι ενδεικτικά οι εξής:

• Επιδότηση Εξοπλισμού Γεωργίας Ακριβείας: Παροχή επιδοτήσεων για την αγορά και εγκατάσταση εξοπλισμού γεωργίας ακριβείας, όπως αισθητήρες εδάφους, συστήματα GPS και drones, για τη βελτίωση της αποδοτικότητας και της παραγωγικότητας.

• Δημιουργία Εθνικής Πλατφόρμας Ψηφιακής Γεωργίας: Ανάπτυξη μιας ψηφιακής πλατφόρμας που θα συγκεντρώνει δεδομένα από διαφορετικές πηγές (μετεωρολογικές προβλέψεις, δεδομένα εδάφους, αγορές προϊόντων) και θα παρέχει στους παραγωγούς εργαλεία για τη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων.

• Κατάρτιση στην Τεχνολογία και την Καινοτομία: Ανάπτυξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων και σεμιναρίων για την εκπαίδευση των αγροτών και κτηνοτρόφων στις νέες τεχνολογίες και στις καλύτερες πρακτικές της ψηφιακής γεωργίας.

• Προώθηση της Ψηφιακής Ιχνηλασιμότητας: Ενίσχυση της ιχνηλασιμότητας των αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων μέσω της χρήσης ψηφιακών εργαλείων, που επιτρέπουν τη διασφάλιση της ποιότητας και την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών.

• Υποστήριξη στη Δημιουργία Ψηφιακών Συνεταιρισμών: Παροχή κινήτρων για τη δημιουργία και την υποστήριξη ψηφιακών συνεταιρισμών, που θα επιτρέπουν στους μικρούς παραγωγούς να μοιράζονται τεχνολογικές λύσεις και να ενισχύουν τη διαπραγματευτική τους δύναμη.

• Ανάπτυξη Τεχνολογιών Διαχείρισης Υδάτων: Παροχή υποστήριξης για την ανάπτυξη και την υιοθέτηση τεχνολογιών που βελτιστοποιούν τη χρήση νερού στον πρωτογενή τομέα, μειώνοντας την κατανάλωση και ενισχύοντας την αποδοτικότητα.

• Πρόγραμμα Ψηφιακής Μετάβασης για Μικρούς Παραγωγούς: Δημιουργία προγραμμάτων που θα υποστηρίζουν τους μικρούς και μεσαίους παραγωγούς στην ψηφιακή τους μετάβαση, εξασφαλίζοντας ότι κανένας δεν μένει πίσω.

• Συνεργασία με Ερευνητικά Κέντρα και Πανεπιστήμια: Ενίσχυση της συνεργασίας με ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια για την ανάπτυξη και εφαρμογή νέων τεχνολογιών που θα βελτιώσουν τις γεωργικές πρακτικές και θα αυξήσουν την παραγωγικότητα.

• Εκστρατεία Ευαισθητοποίησης για την Ψηφιακή Γεωργία: Λανσάρισμα μιας εθνικής εκστρατείας για την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των παραγωγών για τα οφέλη της ψηφιακής γεωργίας και τη σημασία της υιοθέτησης νέων τεχνολογιών.

Αν δεν αλλάξει ριζικά και σε βάθος το θέμα της αγροτικής παραγωγής και αν δεν εισχωρήσει η ψηφιακή διάσταση και στην τελευταία κυψέλη του μελισσοκόμου τότε δεν θα έχουμε νέα γενιά αγροτών.

Και αυτό θα έχει πολλαπλές συνέπειες για τη χώρα και την πορεία της, γεγονός που δείχνει το πόσο βαθιά πολιτικό ζήτημα είναι ο ψηφιακός μετασχηματισμός του αγροτικού τομέα και η σημασία της έγκαιρης ανταπόκρισης και του επιτυχούς άλματος.

*πρώτη δημοσίευση: Οικονομικός Ταχυδρόμος