του
Λάμπρου Μπούκλη*
Την ύστατη ώρα για την οικονομική επιβίωση της χώρας μας, η παραγωγική ανασυγκρότηση και η υιοθέτηση ενός απτού και αποδεκτού από την ΕΕ βιώσιμου μοντέλου ανάπτυξης, το οποίο να συνάδει με την ελληνική πραγματικότητα, αποτελεί το ζητούμενο.
Συγκυριακά, μία σημαντική ευκαιρία παρουσιάζεται για την χώρα μας καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει από το 2014 ξεκινήσει την νομοθετική προπαρασκευή για την επίσημη στροφή σε μία Κυκλική Οικονομία (Circular Economy). Ήδη, δημοσιεύοντας τον Απρίλιο τον σχετικό Οδικό Χάρτη και θέτοντας μόλις πριν λίγες ημέρες σε τρίμηνη διαβούλευση το σχέδιό της, σε συμφωνία με την στρατηγική Europe 2020, θέτει ως στόχο την επίσημη εφαρμογή νομοθετημένων πλαισίων και δράσεων, σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), εντός του 2015.
Στόχος της Κυκλικής Οικονομίας, σύμφωνα με την Επιτροπή, αποτελεί η γενικότερη βιώσιμη χρήση των πόρων (resource management), αγγίζοντας, πέρα από την διαχείριση των αποβλήτων, το σύνολο σχεδόν των τομέων της ευρωπαϊκής οικονομίας. Η συνύπαρξη καινοτόμου επιχειρηματικότητας, νέας τεχνολογίας και πολιτικής με όραμα και στοχοθεσία, είναι ικανή και αναγκαία συνθήκη για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ σε εθνικό επίπεδο.
Η μη βιώσιμη χρήση των πόρων προκαλεί, αφ’ ενός, περιβαλλοντική ζημία και, αφ’ ετέρου, οδηγεί σε ένα αναπτυξιακό και οικονομικό αδιέξοδο σε παγκόσμια κλίμακα. Η παγκόσμια οικονομία αναπτύσσεται με αυξανόμενους ρυθμούς, χρησιμοποιώντας το ισοδύναμο του ενάμιση (1,5) πλανήτη μας ως προς την ισοδύναμη αξία την φυσικών πόρων για την παγκόσμια οικονομική και αναπτυξιακή δραστηριότητα, αλλά και για να απορροφήσει τα παραγόμενα απόβλητα. Το 2030, το ποσοστό αυτό εκτιμάται ότι θα ανέλθει στους δύο πλανήτες. Έχουμε αποδεδειγμένα ξεπεράσει τους ρυθμούς και τα συνεπακόλουθα όρια ανάπτυξης που ο ένας και μοναδικός πλανήτης δύναται να μάς παρέχει. Ο ΟΗΕ προβλέπει ότι ο παγκόσμιος ανθρώπινος πληθυσμός θα αυξηθεί από 7 σε 9 δισεκατομμύρια την περίοδο 2011-2050.
Η ετήσια κατανάλωση ορυκτών, ορυκτών καυσίμων και βιομάζας αναμένεται να διπλασιαστεί μέχρι το 2050, φθάνοντας τα 140 εκατομμύρια τόνους. Αυτό είναι ένα αποτέλεσμα του συνδυασμού της αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού, του διαθέσιμου εισοδήματος, της αυξανόμενης ποικιλίας διαθέσιμων προϊόντων αλλά και της ολοένα μικρότερης διάρκειας ζωής του προϊόντος. Όπως αναφέρει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε σχετική έκθεσή της, μπορούμε να έχουμε σε παγκόσμια κλίμακα τουλάχιστον το ίδιο βιοτικό επίπεδο όπως σήμερα χρησιμοποιώντας μόνον το ένα δέκατο των πόρων που χρησιμοποιούνται την τρέχουσα χρονική περίοδο.
Η Ευρώπη εξαρτάται περισσότερο από τους εισαγόμενους πόρους από οποιαδήποτε άλλη περιοχή στον κόσμο. Το 40% όλων των υλικών που χρησιμοποιούνται στην ΕΕ είναι εισαγόμενα. Για ορισμένους στρατηγικούς πόρους, όπως μεταλλεύματα και τρόφιμα, το ποσοστό είναι ακόμα υψηλότερο. Βελτίωση της αποδοτικότητας των πόρων θα ωφελήσει την οικονομία, αλλά και την ασφάλειά μας.
Αύξηση της αποδοτικότητας των πόρων κατά 30% θα αυξήσει το κοινοτικό ΑΕΠ κατά 1% κα θα δημιουργήσει 2 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας την ΕΕ έως το 2030, σύμφωνα με τις επίσημες εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Για να το επιτύχουμε αυτό απαιτείται αλλαγή στον σχεδιασμό προϊόντων, έμφαση στην αποφυγή δημιουργίας αποβλήτων και στην βέλτιστη επαναχρησιμοποίησή τους. Η αποδοτική και αποτελεσματική χρήση των πόρων, τόσο στην παραγωγή όσο και στην εφοδιαστική αλυσίδα, θα μειώσει τις εξαρτήσεις και θα επιφέρει εξοικονομήσεις στο κόστος υλικών, προϊόντων και προσφερόμενων υπηρεσιών.
Η ορθολογική σχεδίαση και εφαρμογή της Κυκλικής Οικονομίας στην χώρα μας θα μπορούσε να δημιουργήσει, με την εκμετάλλευση των προβλεπόμενων και χρηματοδοτούμενων ευρωπαϊκών προγραμμάτων, της τρέχουσας περιόδου, νέες καινοτόμες και εξωστρεφείς επιχειρηματικές δραστηριότητες και νέες θέσεις εργασίας, όπως ήδη συμβαίνει σε επιμέρους χώρες της ΕΕ (π.χ. Αγγλία, Ολλανδία, Γερμανία).
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του νέου Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων, το 2011 παρήχθησαν στην χώρα μας 35 εκατομμύρια τόνοι αποβλήτων (κάθε είδους), ενώ το 2020 η κυβέρνηση προβλέπει να ξεπερνούν τα 39 εκατομμύρια. Η αξιοποίησή τους, έτσι, και θέσεις εργασίας θα δημιουργεί, και εισόδημα θα παράγει.
* Φυσικός, ειδικός στην Εφαρμοσμένη
Περιβαλλοντική Αρχαιολογική Γεωφυσική
