του
Ηλία Καραβόλια
Ακόμη και αν η ΕΚΤ μοιράσει λεφτά απο το ελικόπτερο υιοθετώντας μία πιο επιθετική πολιτική με αγορές κρατικών ομολόγων και άλλων καλυμμένων χρεογράφων (ABS) απο τις ευρωπαικές τράπεζες, η Ευρωζώνη βρίσκεται πολύ μακριά από την μόνιμη λύση: την έξοδο απο την διαρκή στασιμότητα και την απειλή της ύφεσης.
Το μεγάλο ερώτημα όμως που πάντα έχουν στο πίσω μέρος του μυαλού τους οι παίχτες στις αγορές χρήματος είναι το εξής: Εάν η Ελλάδα πχ πρέπει να φύγει από το ευρώ, γιατί τότε οι υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης να θέλουν να παραμείνουν μέσα σε μία νομισματική ένωση που τους αφαιρεί σημαντικό μέρος της ανταγωνιστικότητας τους;
Στις Βρυξέλλες και στο Βερολίνο κρύβονται πίσω απο το δακτυλο τους αφού ξέρουν ότι θα αρχίσει το ξήλωμα του πουλόβερ δείχνοντας ότι η Ευρωζώνη έφτασε, ξεπέρασε σωστότερα, τα όριά της.
Η ντροπιαστική για τον νομικό πολιτισμό απόφαση για το προσφυγικό ζήτημα και η άνοδος ακραίων δυνάμεων σε κάποιες χώρες συν την επερχόμενη δοκιμασία του Brexit (δημοψήφισμα Μ.Βρετανίας για την παραμονή στην Ε.Ε.) είναι στοιχεία αναδεικνύουν συστημικούς κινδύνουςκαι απαιτούν άμεση λύση για να απενεργοποιήθει η ωρολογιακή βόμβα που απειλεην ευρωπαική συνοχή.
Πιο απλά, απαιτείται ταχύτερη εφαρμογή του προγράμματος Ντράγκι για παροχή ρευστότητας προς τις εμπορικές τράπεζες και υποχρέωση των τελευταίων να ρίξουν αυτη την ρευστότητα στην παραγωγή και το εμπόριο.
Ερωτήματα που σχεδόν άμεσα εμφανίστηκαν μετά την κυκλοφορία του ευρώ και την δημιουργία της Ευρωζώνης δεν απαντήθηκαν τότε και ξανακάνουν την δουλειά των θεωρητικών της Οικονομίας επίκαιρη. Προσπαθώ να τα συμπυκνώσω νοηματικά:
-Γιατί άραγε οι χώρες της ευρωπαϊκής «περιφέρειας» επεδίωξαν την εισαγωγή σε ενιαία αγορά και κοινό νόμισμα με τις πιο ισχυρές και ανταγωνιστικές χώρες του ευρωπαϊκού «κέντρου»;
-Γιατί η αρχιτεκτονική του ευρώ στήθηκε σε ένα ασταθές και ευάλωτο πλαίσιο συνύπαρξης των οικονομιών που τελικά δεν άργησε να φανεί μετά την κρίση του 2008 στο διεθνές τραπεζικό σύστημα;
-Γιατί η στρατηγική του ευρώ βρέθηκε τόσο εκτεθειμένη και οι οικονομίες του τόσο αθωράκιστες στην κατάρρευση των διεθνών χρηματαγορών και στην εκτόξευση του κόστους δανεισμού μιας υπερχρεωμένης χώρας μέλους; (Ελλάδα)
Οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες. Ένα πάντως είναι πλέον σίγουρο: Η διόγκωση των εγχώριων τραπεζικών συστημάτων σε κάθε χώρα του ευρώ και η πρόσβαση σε φθηνό δανεισμό αποτέλεσαν τον λάθος μοχλό ανάπτυξης για τις εγχώριες οικονομίες. Σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία που διανύουμε, με τα μοναδικά ουσιαστικά χρήματα πάνω στο τραπέζι να είναι αυτά της ΕΚΤ, το ενδεχόμενο νέας κρίσης στην Ευρωζώνη δεν είναι απίθανο.
Ακόμη και στην θεωρητικά εντελώς απίθανη περίπτωση επιστροφής εθνικών νομισμάτων ή ακόμη και στην υψηλότερης πιθανότητας περίπτωση να κυκλοφορήσουν κάποτε δύο "ευρώ " (δύο ταχυτήτων: μαλακό-σκληρό, βορρά- νότου, κέντρου- περιφέρειας), οι δημοσιονομικά ανισόρροπες και χρεωμένες χώρες πρέπει να στηριχθούν. Αλλιώς δεν θα ορθοποδήσουν μόνες τους με συνέπεια η αλυσιδωτή εξάπλωση της κρίσης ακόμη και με διάσπαση του ευρώ, να είναι εντονότερη.
Κλειστές οικονομίες, ακόμη και αυτές που θα έχουν δικό τους νόμισμα, με εσωτερικούς «απορροφητήρες» των κραδασμών, δεν υπάρχουν και ούτε θα ξανασχηματιστούν ποτέ, όσο και αν τις νοσταλγούν οι λάτρεις του εθνικού προστατευτισμού σε κάθε κοινωνία.
