του
Λάμπρου Ροϊλού*
Δύσκολα θα θυμηθεί κάποιος στη νεότερη παγκόσμια ιστορία δύο ηγέτες που έχοντας αλληλοαπαξιωθεί επί προσωπικού κατ’ αυτόν τον τρόπο, να δηλώνουν παράλληλα ότι θεωρούν τιμή τους που θα συναντηθούν και μάλιστα εκφράζοντας την αισιοδοξία (με επιφύλαξη όμως του κ.Τραμπ) ότι θα επιτύχουν μια ιστορική συμφωνία.
Αποτελεί βέβαια ιστορικό, χωρίς προηγούμενο, ότι συναντώνται ένας εν ενεργεία πρόεδρος των ΗΠΑ με ηγέτη της β. Κορέας (παρόλον ότι τόσο ο Κάρτερ όσο και ο Κλίντον έχουν συναντηθεί στο παρελθόν με Βορειοκορεάτη ηγέτη, αλλά όμως ως τέως πρόεδροι). Αυτό βέβαια από μόνο του (πέραν του εντυπωσιασμού του κόσμου και των ΜΜΕ) δεν σημαίνει απολύτως τίποτα, διότι ακριβώς αυτό δείχνει την προχειρότητα του εγχειρήματος, όταν δεν έχει προηγηθεί η απαραίτητη προεργασία μέσω εκτεταμένων συνομιλιών και διαπραγματεύσεων της κατώτερης ιεραρχίας.
Αντιθέτως χωρίς αυτή την ειδικότερη προεργασία κινδυνεύει η συνάντηση να αποβεί σε σύγκρουση με δεδομένο το θυμικό των δύο αυτών ανθρώπων. Ένα τέτοιο αποτέλεσμα θα προσπαθήσουν και οι δύο να το αποφύγουν, γιατί θα θέλουν πάση θυσία να εμφανίσουν σαν προσωπικό θρίαμβο, μια κοινή και γενικόλογη διακήρυξή περί του κοινού στόχου αποπυρηνικοποίησης της χερσονήσου και της εμπέδωσης της ειρήνης σε αυτήν (αφού ακόμη ισχύει τυπικά η κατάσταση της απλής ανακωχής της εμπόλεμης κατάστασης μεταξύ των δύο Κορέων και των ΗΠΑ του 1953).
Αυτό πρέπει να θεωρείται το μάξιμουμ που μπορεί να περιμένει κανείς από αυτή την σύνοδο κορυφής, αφού τα ειδικότερα μέσα για την επίτευξη της θα απαιτήσουν (αν κρίνουμε και από την προϊστορία) μερικά χρόνια, πολλή εργασία και συγκέντρωση στο σκοπό για να υλοποιηθούν οι στόχοι αυτοί. Ο μεν κ.Τραμπ θα θέλει να διασκεδάσει την εικόνα του προβληματικού ηγέτη μετά την απόσυρση από τη συνθήκη του 2015 με το Ιράν και αυτήν της κλιματικής αλλαγής. Αν επιτύχει, είπαν ότι θα τον προτείνουν και για Νόμπελ ειρήνης! Ο δε Κιμ προκειμένου να αλλάξει την εικόνα του πολεμοχαρούς και απειλούντα με επιθέσεις ηγέτη. Να ελπίσουμε ότι τα κίνητρα αυτά θα είναι ικανά και για τους δύο να μην θυμηθούν τα προηγούμενα αμοιβαία αισθήματα τους.
Η ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ: Τα τελευταία 25 χρόνια έγιναν πολλές προσπάθειες για την αποκατάσταση της ειρήνης στην χερσόνησο και μιας συμφωνίας μη επιθέσεως που απέβησαν άκαρπες. Τα έτη 1991-92 σε συνδυασμό με την έναρξη της μετασοβιετικής περιόδου και την απώλεια της συνδρομής της ΕΣΣΔ, η β.Κορέα αναγκάστηκε να συντονιστεί περισσότερο διπλωματικά με τη Σεούλ. Οι δύο Κορέες συνυπέγραψαν δύο συνθήκες με αναφορές σε μια (μελλοντική) ειρηνευτική συνθηκολόγηση και αποπυρηνικοποίηση. Ταυτόχρονα έγιναν μέλη του ΟΗΕ (9/91). Αυτές όμως αποδείχθηκαν έωλες όταν ανέκυψε η πρώτη πυρηνική κρίση του 1993.
Επί προεδρίας Κλίντον, μεταξύ των ετών 1997-99 έγιναν τετραμερείς συζητήσεις με συμμετοχή και της Κίνας, σε 6 συναντήσεις και συνεργασίες μεταξύ ομάδων εργασίας με σκοπό τη μείωση των εντάσεων και την εδραίωση ενός ειρηνευτικού μηχανισμού στη χερσόνησο.. Οι συνομιλίες διεκόπησαν εν μέρει γιατί οι ΗΠΑ, ν. Κορέα, αρνήθηκαν να αποσυρθούν οι αμερικανικές δυνάμεις από την ν. Κορέα.
Ακολούθησαν τα έτη 2003-2009 οι εξαμερείς συνομιλίες (συμμετείχε τώρα και η Ρωσία, Ιαπωνία) με στόχο την υλοποίηση των συμφωνιών του 2005 και 2007. Αυτές προέβλεπαν εκτός από τις πιο κάτω γενικές συμφωνίες επιπροσθέτως συγκεκριμένα πρώτα μέτρα για το κλείσιμο των πυρηνικών εγκαταστάσεων στην Yong byon και τον έλεγχο από την ΙΑΕΑ.
Χαρακτηριστικά η Απόφαση 2375 (2017) του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ κατά την 8042η συνεδρίασή του, την 11η Σεπτεμβρίου 2017 αποφάσιζε τις κυρώσεις κατά της Β.Κορέας για τις επανειλημμένες πρόσφατες πυραυλικές και πυρηνικές δοκιμές της αναφερόμενη μεταξύ άλλων και στην «Κοινή Δήλωση της 19ης Σεπτεμβρίου 2005, την οποία προσυπογράφουν τα 6 μέρη, ότι ο στόχος των Εξαμερών Συνομιλιών είναι η επαληθεύσιμη αποπυρηνικοποίηση της Κορεατικής Χερσονήσου με ειρηνικό τρόπο, ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας δεσμεύτηκαν να σεβαστούν η μία την κυριαρχία της άλλης και να συνυπάρχουν ειρηνικά και ότι τα Έξι Μέρη δεσμεύτηκαν να προωθήσουν την οικονομική συνεργασία και όλες τις άλλες σχετικές δεσμεύσεις».
Οι πιο πάνω συμφωνίες όμως ναυάγησαν αφού είχαν παραπεμφθεί σε μελλοντικό forum οι συνομιλίες για την θέσπιση ενός μόνιμου καθεστώτος ειρήνης, οι οποίες δεν έλαβαν χώρα ποτέ, με τις ΗΠΑ να δηλώνουν ότι τέτοια συμφωνία μπορεί να γίνει μόνον όταν η β.Κορέα θα παρουσιάσει πλήρη στοιχεία για το πρόγραμμα των πυρηνικών όπλων και που να αποδεικνύουν ότι το έχει τελείως εγκαταλείψει. Αφού αυτό δεν έγινε οι εξαμερείς συνομιλίες εγκαταλείφθηκαν με τον τότε ηγέτη της β.Κορέας Κιμ γιογκ Ιλ (πατέρα του νυν Κιμ) να πεθαίνει τον Αύγουστο του 2009.
Το καλύτερο λοιπόν που μπορεί να περιμένει κανείς από την τωρινή συνάντηση είναι οι ίδιες γενικόλογες δηλώσεις συμφωνίας περί αποπυρηνικοποίησης (όπως οι παλιές πιο πάνω) και έναρξης συνομιλιών για ειρήνευση, σύμφωνο μη επίθεσης κλπ (με ίσως ειδικότερα άνευ σημασίας ψήγματα παραχωρήσεων ή τέτοια που τουλάχιστον ο Κιμ δεν θα είναι διατεθειμένος να υλοποιήσει στο άμεσο μέλλον). Το σημαντικότερο βέβαια στην περίπτωση αυτή θα είναι η πίστωση χρόνου και η αποκλιμάκωση της έντασης μεταξύ των δύο χωρών που έφτασε ένα βήμα πριν από μια ανυπολόγιστης καταστροφής ρήξη.
ΤΙ ΠΕΡΜΕΝΟΥΜΕ: Ο ίδιος ο κ. Τραμπ (κατά τη συνάντηση του με τον Ιάπωνα πρωθυπουργό την 7/6/18) δήλωσε για τη συνάντηση της Σιγκαπούρης ότι θα είναι μια συνάντηση που θα δείξει θέματα « συμπεριφοράς», «γενικής αντιμετώπισης» (attitude) και «ένδειξης καλής θέλησης για την υλοποίηση πραγμάτων» εκ μέρους των μερών, διότι κατά τα άλλα θεωρεί και αυτός ότι θα χρειαστεί πολύς χρόνος και δουλειά για την υλοποίηση των στόχων. Μακάρι είπε να αρκούσε μια συνάντηση, αλλά αποβλέπει μέσω αυτής στην έναρξη μιας «καλής σχέσης».
Ο μεν κ.Τραμπ θεωρεί ότι με τις σοβαρές και οικονομικές κυρώσεις που έχει επιβάλει μέσω του συμβουλίου ασφαλείας του ΟΗΕ (με συμμετοχή της Κίνας και Ρωσίας σε αυτές) καθώς και λόγω του κύρους του ως πλανητάρχη (με το «μεγαλύτερο κουμπί». «πού και λειτουργεί» ως εδήλωσε σε σύγκριση με αυτό του Κιμ) έχει σύρει τον Κιμ σε συνάντηση και υποχώρηση στο επιθετικό πυραυλικό/πυρηνικό του πρόγραμμα. Προσέρχεται μάλιστα με την αυτοπεποίθηση του φημισμένου ειδήμονα να συνάπτει συμφωνίες (έχοντας συγγράψει σχετικό βιβλίο).
Ο δε Κιμ θα θεωρεί ότι αφού εκτέλεσε και απέδειξε την ολοκλήρωση όλων των πυραυλικών/πυρηνικών δοκιμών που χρειαζόταν, ώστε να μπορεί να πλήξει ακόμα και την ενδοχώρα των ΗΠΑ, ανάγκασε για πρώτη φορά πρόεδρο των ΗΠΑ να τον συναντήσει για συνθηκολόγηση. Σαφώς όμως έχει φέρει σε δεινή οικονομική κατάσταση την χώρα του και έχει ανάγκη από χαλάρωση των κυρώσεων, οικονομική βοήθεια και χρόνο στην διάθεση του. Δεν ξεχνάει ότι την δεκαετία του 90, 3.000.000 Βορειοκορεάτες πέθαναν από πείνα. Η προϊστορία όμως των πιο πάνω συμφωνιών για αποπυρηνικοποίηση, εγκαθίδρυση ειρήνης στη χερσόνησο των προηγούμενων χρόνων τον έχουν διδάξει ότι μπορεί να ακολουθήσει τα ίδια αχνάρια χωρίς καμία ουσιαστική συνέπεια. Δεν έχει παρά να πει στα γενικά τώρα «ναι σε όλα» και όταν φτάσει η δύσκολη στιγμή της υλοποίησης ή να κοροϊδέψει ή να την αποφύγει.. Μέχρι τότε ο κ.Τραμπ μπορεί να μην υπάρχει και έχει ο Θεός …
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Αν δει κανείς σε βάθος μελλοντικού χρόνου τα σημερινά δεδομένα, ότι δηλαδή: 1. Η β.Κορέα είτε θέλει να το παραδεχθεί, είτε όχι ο κ. Τραμπ είναι πλέον πυρηνική δύναμη, ικανή να πλήξει τη χώρα του.2. Ότι η διαφορά μεταξύ β.Κορέας και των Ινδίας, Πακιστάν, Ισραήλ (μη μεγάλων δυνάμεων) με πυρηνικά όπλα, είναι ότι με αυτά υπάρχει αμοιβαία εμπιστοσύνη ειρηνικής συνύπαρξης και σεβασμού διεθνών κανόνων, ενώ (όπως άλλωστε απέδειξε τον τελευταίο χρόνο), η β.Κορέα αποτελεί παρία ή μέρος του «άξονα του κακού» (κατά τον χαρακτηρισμό Μπους).
Συνεπώς η ρεαλιστική αντιμετώπιση θα ήταν από πλευράς ΗΠΑ να αλλάξει την επιθετική διάθεση/ανασφάλεια του απολυταρχικού καθεστώτος του Κιμ, περισσότερο με κίνητρα και εφησυχασμό παρά με επιπλέον κυρώσεις τώρα.
Αν δεν είχαν αφήσει οι ΗΠΑ να φτάσει ο Κιμ στο σημείο όπου έφτασε το πυραυλικό/πυρηνικό του οπλοστάσιο θα μπορούσε να υπάρξει διαφορετική και αντιμετώπιση. Τώρα είναι αργά.
Ο Κίμ έχοντας επιτύχει να φτάσει εκεί, αφού ξόδεψε/θυσίασε τα πάντα γι' αυτό, που προφανώς είχε θέσει σαν σκοπό ζωής, δεν πρόκειται να το εγκαταλείψει για τίποτα στον κόσμο τώρα. Από αυτό εξαρτάται η προσωπική του ύπαρξη και τις χώρες του (έτσι τουλάχιστον πιστεύει). Θα πρέπει (κατά την λαϊκή ρήση) να είναι πολύ «Αμερικανάκι» κανείς για να πιστεύει το αντίθετο.
Η λοιπόν το αποδέχεσαι αυτό το γεγονός σαν ΗΠΑ και τον φέρνεις στα νερά σου, (με απώτερο ίσως στόχο μια μελλοντική αλλαγή καθεστώτος) και παίρνεις κάθε άλλο μέτρο προστασίας που θεωρείς πρόσφορο, ή απλώς χανείς το χρόνο σου, με κίνδυνο να ξεγελαστείς και να τον έχεις ακόμα ένα επικίνδυνο εχθρό σου.
Εναλλακτική προληπτική επίθεση με βιβλικής καταστροφής αποτελέσματα είναι αδιανόητη. Στην Κορέα η ανθρωπότητα (χωρίς τη χρήση πυρηνικών) θρήνησε την τριετία 1950-1953 περί τους 1.200.000 νεκρούς, από 21 κράτη, συμπεριλαμβανομένων Ελλήνων.
*Συντ. Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω-συγγραφέας-ερευνητής
