του
Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα δε μετά την εκλογή Ντόναλντ Τραμπ στο προεδρικό αξίωμα των ΗΠΑ και την διόγκωση του μεταναστευτικού ρεύματος στην Ευρώπη, σε συνδυασμό με το Brexit, ουκ έστιν αριθμός άρθρων και αναλύσεων που κάνουν λόγο για το «τέλος του φιλελευθερισμού», την άνοδο της ακροδεξιάς και του αυταρχισμού στην Κεντρική Ευρώπη και γενικά για τους κινδύνους που διατρέχει η δυτική κοινοβουλευτική δημοκρατία.
Ως βασικοί ένοχοι για την κατάσταση αυτή προβάλλουν η παγκοσμιοποίηση, ο νεοφιλελευθερισμός και η χρηματοπιστωτική κρίση τού 2008, η οικονομική και νομισματική ένωση της Ευρώπης, η τεχνολογική πρόοδος, τα γερμανικά πλεονάσματα, ο λιμοί, οι καταποντισμοί και οι πανδημίες.
Με αφετηρία αριστερές κατά κύριο λόγο παρατάξεις και βέβαια αριστερούς διανοούμενους, οι παραπάνω αντιλήψεις έναν βασικό στόχο είχαν: να τροφοδοτούν τον κοινωνικό φόβο και την νοσταλγία για επιστροφή στο παρελθόν. Με άλλα λόγια, μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού, που ήλθε να προστεθεί στην στρατιωτική και πολιτική ήττα του φασισμού και του εθνικοσοσιαλισμού στην διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, υπήρχε πλέον και υπάρχει ακόμα ένα σοβαρό ιδεολογικό κενό, το οποίο σήμερα καλύπτεται από τους λαϊκισμούς/εθνικισμούς των φαιοκόκκινων δυνάμεων.
Ο μεγάλος αντίπαλος των δυνάμεων αυτών είναι η ελευθερία ως έννοια και, ασφαλώς, ως πρακτική. Και είναι η ελευθερία διότι ο άνθρωπος που θέλει να είναι πραγματικά ελεύθερος αναζητά σε όλη του την ζωή την γνώση. Θέλει να μαθαίνει, για να καταλαβαίνει και άρα να διευρύνει τον ορίζοντα της κριτικής του σκέψης. Όμως, για τους «κατόχους της αλήθειας», ένας τέτοιος άνθρωπος είναι επικίνδυνος –τού αρέσει να ρωτά και να προβληματίζεται. Συνεπώς, για τους διάφορους –αυτόκλητους, συνήθως– «μεσσίες», «σωτήρες» και λοιπούς πωλητές σανού, ένας τέτοιος άνθρωπος είναι πολύ κακός πελάτης και δύστροπος ακροατής.
Ας μην ξεχνάμε, επίσης, ότι η γνώση αναπτύσσει και την ευφυΐα. Αποτελεί έτσι μία επικίνδυνη πρώτη ύλη. Να, λοιπόν, που δικαιολογείται η παγκόσμια καμπάνια που έχει ξεκινήσει για την …μείωση των δεικτών νοημοσύνης!!! Είναι προφανώς ότι στην εποχή των «εργατών της γνώσης», για τους οποίους είχε γράψει ο Πήτερ Ντράκερ πριν τριάντα χρόνια, η καλλιέργεια της βλακείας αποτελεί μία νέα μορφή πολέμου κατά της ελευθερίας, της δημοκρατίας και της προόδου.
Επί αιώνες τώρα, οι άνθρωποι της εξουσίας ονειρεύονταν πιστούς και υποταγμένους υπηκόους. Τα όνειρα αυτά, όμως, σε μεγάλο βαθμό στην Δύση τα ανέτρεψε η φιλελεύθερη πνευματική επανάσταση, που έφερε στο προσκήνιο τον πολίτη στην θέση του υπηκόου. Γεννήθηκε έτσι η φιλελεύθερη συνταγματική δημοκρατία, στην οποία θεωρητικά ο λαός νομιμοποιεί την κρατική εξουσία, κυβερνά δε μέσω των αντιπροσώπων που εκλέγει. Η δε εξουσία, όπως τονίζει και ο κ. Αρ. Χατζής, καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου και Θεωρίας Θεσμών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ναι μεν ασκείται από τους αντιπροσώπους του λαού, αλλά ρυθμίζεται από το σύνταγμα.
Αυτή την φιλελεύθερη τάξη προσπάθησαν στην διάρκεια του 20ου αιώνα να ανατρέψουν δύο βίαια πολιτικά συστήματα, ο ναζισμός-φασισμός και ο κομμουνισμός, επιδιώκοντας, όπως διατείνονταν, να φτιάξουν έναν Νέο Άνθρωπο.
Στην Σοβιετική Ένωση, μάς έλεγε πριν πολλά χρόνια ο αείμνηστος Ρώσος ιστορικός Μισέλ Χέλλερ (1922-2002), οι πολίτες υποβάλλονταν σε συνεχείς δοκιμασίες ανάπλασης της νοοτροπίας τους, με κύριο στόχο την «νηπιοποίησή» τους. Εμείς, έλεγε ο Λένιν (δηλαδή το κόμμα) είμαστε οι πατέρες, εκείνοι δεν είναι παρά παιδιά. Ο μετασχηματισμός του ανθρώπινου υλικού περάνει από την νηπιοποίηση του ατόμου. Στην χώρα που πορεύεται προς τον μεγάλο στόχο, χρειάζονται «οδηγητές» και «οδηγούμενοι».
Σήμερα, αυτή η τακτική της «νηπιοποίησης» των πολιτών στις αναπτυγμένες κοινωνίες προωθείται με σύγχρονα τεχνολογικά μέσα μέσω Διαδικτύου. Στις χώρες με αυταρχικά πολιτικά καθεστώτα (Ρωσία, Κίνα, Τουρκία, Ιράν, Βενεζουέλα) στηρίζεται στην ανάπτυξη ενός κρατικού καπιταλισμού, κύριο περιεχόμενο του οποίου είναι ο άρτος και τα θεάματα. Πλην όμως, ο καπιταλισμός αυτός διεισδύει όλο και περισσότερο, με διάφορες μορφές, και στην Δύση, όπου οι φιλελεύθερες αξίες υποχωρούν. Υπό αυτή την έννοια, στην διάρκεια του 21ου αιώνα, ο παγκόσμιος πόλεμος για την κυριαρχία στα μυαλά των ανθρώπων είναι ήδη δεδομένος και η έκβασή του άδηλη.
Στην δε Ελλάδα, ο εφαρμοζόμενος από τον Αλ. Τσίπρα «φιλελεύθερος λενινισμός» είναι μία παραλλαγή της στρατηγικής της «νηπιοποίησης», προσαρμοσμένη στην ελληνική πνευματική συμπεριφορική πραγματικότητα.
