της
Anna Bruce-Lockhart
Μετάφραση: Μαρία Γαλανάκη
Το 2017, ο Parker προειδοποίησε ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media) «αλλάζουν κυριολεκτικά τη σχέση μας με την κοινωνία… και ο Θεός ξέρει τι προκαλούν στους εγκεφάλους των παιδιών μας». Ο Parker έχει δύο μικρά παιδιά, οπότε είναι σίγουρα εξοικειωμένος με την καθολική τακτική που θέλει τα παιδιά μπροστά από μία οθόνη έτσι ώστε οι γονείς να απολαύσουν λίγες στιγμές ηρεμίας - τη λεγόμενη «ψηφιακή πιπίλα».
Το Συμβούλιο της Ευρώπης εξέδωσε πρόσφατα μία πρόταση για τα δικαιώματα των παιδιών στο ψηφιακό περιβάλλον, βασιζόμενη στο νομικό πλαίσιο του GDPR, το οποίο καθορίζει τα όρια της συγκατάθεσης των παιδιών στη χρήση των δεδομένων τους. Είναι πιο κατανοητό από ποτέ ότι η τεχνολογία στην παιδική ηλικία πρέπει να ελέγχεται σωστά, τόσο από τις κυβερνήσεις όσο και από τους γονείς.
Αυτοί είναι οι πέντε τρόποι με τους οποίους η οθόνη αναδιαμορφώνει τη ζωή των παιδιών.
1. Αλλαγές στην φυσική κατάσταση
Τα αποδεικτικά στοιχεία εξακολουθούν να είναι ατεκμηρίωτα, αλλά είναι πιθανό ότι η πανταχού παρούσα τεχνολογία από τα πρώτα παιδικά χρόνια - το ένα πέμπτο των παιδιών ηλικίας τριών και τεσσάρων ετών έχουν το δικό τους tablet – επηρεάζει και αναδιαμορφώνει το σώμα. Η μυωπία έχει διπλασιαστεί από τη δεκαετία του 1960 και η παχυσαρκία αυξάνεται. Μόνο το 50% των επτάχρονων και οκτάχρονων παιδιών ασκούνται καθημερινά στο Ηνωμένο Βασίλειο. Οι χειρουργοί σπονδυλικής στήλης έχουν αναφέρει αύξηση των νεαρών ασθενών με πόνο στον αυχένα και την πλάτη, που πιθανόν σχετίζονται με την κακή στάση του σώματος κατά τη διάρκεια μεγάλων περιόδων χρήσης smartphone. Όμως, με τον αυξανόμενο αριθμό εφαρμογών και συσκευών παρακολούθησης επιπέδων σωματικής δραστηριότητας, η λύση θα μπορούσε να είναι και ψηφιακή.
2. «Επανασύνδεση» του εγκεφάλου
Ο εθιστικός σχεδιασμός πολλών βιντεοπαιχνιδιών και εφαρμογών θα μπορούσε να «επανασυνδέσει» τους εγκεφάλους των παιδιών. Πολλοί από αυτούς είναι δομημένοι γύρω από την ιδέα της ανταμοιβής, έτσι ώστε να συνεχίσουν να παίζουν. Οι λειτουργίες αυτόματης αναπαραγωγής στο YouTube και σε άλλες ιστοσελίδες ενισχύουν αυτούς τους ρυθμούς.
«Σχεδόν όλες οι ψηφιακές αλληλεπιδράσεις και ειδικά τα social media, σχεδιάζονται σκόπιμα για να κάνουν ένα άτομο να θέλει να επαναλάβει τον κύκλο ξανά, αμέσως και επανειλημμένα, ανεξάρτητα από την ώρα της ημέρας ή της νύχτας», ανέφερε μια πρόσφατη έκθεση για την ψηφιακή παιδική ηλικία από την εταιρία 5Rights στο Ηνωμένο Βασίλειο. Πιστεύεται ότι οι εταιρείες τεχνολογίας πρέπει να προσαρμόσουν το σχεδιασμό των προϊόντων τους για παιδιά - για παράδειγμα, απενεργοποιώντας την αυτόματη αναπαραγωγή.
3. Χώρος, όχι χρόνος
Αξίζει να θυμηθούμε ότι ίσως η τεχνολογία κάνει τα παιδιά διαφορετικά από εμάς. Ακόμα και οι πρώτες μελέτες των επιπτώσεων των βιντεοπαιχνιδιών υποδηλώνουν ότι βελτιώθηκε η χωρική λογική (spatial reasoning). Ενώ οι λεκτικές δεξιότητες, τα λογικά επιχειρήματα και τα περιθώρια προσοχής μπορεί τώρα να χρειαστούν μεγαλύτερη εξάσκηση εκτός διαδικτύου, τα περισσότερα μικρά παιδιά θα επωφεληθούν από την επιτάχυνση του συντονισμού των ματιών και των ικανοτήτων αναγνώρισης εικόνων, καθώς και από το γενικό ψηφιακό γραμματισμό που είναι πλέον απαραίτητος για την ανάπτυξή τους.
4. Ο ορισμός της παιδικής ηλικίας
Ακριβώς όπως οι πιέσεις της εκβιομηχάνισης δημιούργησαν την έννοια της «παιδικής ηλικίας» κατά την βικτωριανή εποχή και ο μεταπολεμικός καταναλωτισμός γέννησε την ιδέα του «έφηβου», η ψηφιακή εποχή αλλάζει και πάλι τους περιορισμούς. Ενώ η πρώτη τάξη του γυμνασίου μπορεί να θεωρηθεί ως η ηλικία που ένα παιδί θα λάβει το πρώτο του smartphone, το 39% των παιδιών από 8 έως 11 ετών έχουν ήδη ένα.
Η είσοδος στον κόσμο των social media δίνει ξαφνικά στα παιδιά που δεν έχουν ωριμάσει ακόμα, έναν σχετικά ανεξάρτητο χώρο για να δοκιμάσουν «επικίνδυνες συμπεριφορές» που δεν τους είναι κατανοητές ή δεν μπορούν να τις αντιμετωπίσουν, σύμφωνα με την έκθεση του 5Rights. Η σύγκρουση μεταξύ διαφορετικών ηλικιακών ομάδων και συμπεριφορών μέσω των social media, σημαίνει ότι τόσο τα παιδιά όσο και οι ενήλικες πρέπει να κατανοήσουν τις αντίστοιχες ευθύνες τους στο νέο ψηφιακό σύμπλεγμα.
5. Crowdsourcing στην ψυχική υγεία
Έχουν γίνει πολλές συζητήσεις σχετικά με την αυξανόμενη αίσθηση ανεπάρκειας και μοναξιάς λόγω των social media και τις επιπτώσεις τους στην ψυχική υγεία των νέων. Οι έφηβοι που περνούν περισσότερες από τρεις ώρες την ημέρα συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο έχουν 35% περισσότερες πιθανότητες να κινδυνεύσουν να αυτοκτονήσουν, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη των ΗΠΑ. Παρ’ όλα αυτά, την τελευταία δεκαετία παρατηρείται αυξανόμενη ευαισθητοποίηση και συνειδητοποίηση στα θέματα ψυχικής υγείας. Ένα μεγάλο μέρος αυτής της συζήτησης διεξάγεται από τους νέους στο περιβάλλον που είναι πιο οικείο - καθώς και διακριτικό - για αυτούς: το διαδίκτυο.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το νέο ψηφιακό σύστημα αλλάζει δραματικά την παιδική ηλικία, απειλώντας το σώμα και τον εγκέφαλο. Αλλά ίσως να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε αυτές τις προκλήσεις εάν τις χειριστούμε σύμφωνα με το πνεύμα του διαδικτύου: με ελεύθερη και ειλικρινή συζήτηση.
