Του
Αθανασίου Χύμη*
Η τραγωδία στο Μάτι τον περασμένο Ιούλιο έφερε –πάλι– στην επιφάνεια ένα χρόνιο πρόβλημα της Ελληνικής πραγματικότητας: την
έλλειψη υπευθυνότητας. Δυστυχώς, στην Ελλάδα, συνηθίζουμε να ξεκινούμε συζητήσεις για σοβαρά ζητήματα μόνον αφού κάποια τραγωδία έχει ήδη χτυπήσει.
Το δυστυχέστερο όμως είναι ότι αφού περάσει καιρός, κάτι άλλο θα κυριαρχήσει στην επικαιρότητα και η τραγωδία θα ξεχαστεί χωρίς και πάλι να έχουμε λάβει τα αναγκαία μέτρα για να μην επαναληφθεί στο μέλλον. Μέχρι που η τραγωδία ξαναχτυπά και άντε πάλι από την αρχή άλλος ένας πανομοιότυπος
φαύλος κύκλος επαναλαμβάνεται μέχρι ο κόμπος να φθάσει στο χτένι και –επιτέλους– κάτι να κάνουμε.
Τα παραδείγματα πάμπολλα. Πόσες ζωές δεν έχουν αδίκως χαθεί σε δυστυχήματα ξανά και ξανά σε συγκεκριμένα και γνωστά από καιρό σημεία του οδικού δικτύου μέχρι οι αρμόδιες αρχές να λύσουν το πρόβλημα (κατάλληλη σήμανση, φωτισμός, λακκούβες, κλπ).
Πόσες φορές μπαζωμένα ρέματα δεν έχουν δημιουργήσει ξανά και ξανά πλημμυρικά επεισόδια με ανθρώπινα θύματα και χαμένες περιουσίες; Ήταν τέλη της δεκαετίας του ’80, μαθητής τότε λυκείου, όταν με αφορμή κάποιο πλημμυρικό επεισόδιο ο μηχανικός στο επάγγελμα πατέρας συμμαθητή μου μάς εξηγούσε απογοητευμένος ότι, η λογική με την οποία κατασκευάζονταν δρόμοι και λοιπά δημόσια έργα στην Ελλάδα είναι
«έλα μωρέ, βρέχει ποτέ στην Ελλάδα;»
Η τραγωδία στο Μάτι το περασμένο καλοκαίρι δεν ήταν η πρώτη (ελπίζουμε βέβαια να είναι η τελευταία). Ήταν όμως πρωτοφανής στον αριθμό των θυμάτων. Δεκάδες ήταν τα θύματα και το 2007 στις φωτιές στην Ηλεία, αλλά και πάμπολλες άλλες φορές μεμονωμένοι πυροσβέστες ή/και πολίτες έχουν χάσει τη ζωή τους στη μάχη με τις φλόγες. Η κλιματική αλλαγή μπορεί να εξηγεί μια σχετική αύξηση της εντάσεως κάποιων φυσικών φαινομένων, δεν δικαιολογεί όμως την παντελή έλλειψη
πρόληψης, οργάνωσης και συντονισμού.
Το γεγονός παραμένει ότι μια χώρα σαν την Ελλάδα πρέπει να μάθει να ζει, εκτός από τους σεισμούς, και με τις φωτιές (και με τις πλημμύρες και κάθε είδους φυσικά φαινόμενα που συμβαίνουν λιγότερο ή περισσότερο συχνά).
Δεν επιτρέπεται σε μία χώρα όπου οι πυρκαγιές είναι σχεδόν καθημερινό καλοκαιρινό φαινόμενο, να μην υπάρχει ανάλογη ενημέρωση, πρόληψη και ασκήσεις ετοιμότητας, ιδιαίτερα σε οικισμούς με έντονη παρουσία δάσους (και ιδιαίτερα πευκοδάσους) τριγύρω.
Δεν μπορεί να μην υπάρχουν συγκεκριμένα καθήκοντα και ενέργειες των πολιτών, των κοινοτήτων, των δήμων, των περιφερειών, της πυροσβεστικής και της αστυνομίας, αφ’ ενός στα πλαίσια πρόληψης των πυρκαγιών (π.χ. καθαρισμός κήπων, αυλών, δρόμων, αλσυλλίων και λοιπών δασικών εκτάσεων από ξερά χόρτα, κλπ) και, αφ’ ετέρου, στα πλαίσια αντιμετώπισης του φαινομένου όταν αυτό ξεκινήσει (π.χ. συγκεκριμένο σχέδιο οργανωμένης και έγκαιρης εκκένωσης).
Δυστυχώς τίποτε από τα παραπάνω δεν έχει γίνει στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας και μάλιστα όχι μόνο για τις φωτιές αλλά γενικότερα.
Ως αποτέλεσμα, όταν η καταστροφή συντελεσθεί,
ο ένας φορέας κατηγορεί τον άλλον, ο ένας δήμος τον άλλον, οι δήμοι κατηγορούν την περιφέρεια και η περιφέρεια τους δήμους, όλοι μαζί την πολιτική ηγεσία καθώς και την ηγεσία της πυροσβεστικής και της αστυνομίας, ενώ η
πολιτική ηγεσία νίπτει τας χείρας της κατηγορώντας τα «ακραία καιρικά φαινόμενα» ως υπαίτιο της εκάστοτε καταστροφής χωρίς κανείς να αναλογίζεται και να αναλαμβάνει την ευθύνη που του αναλογεί.
Η ευθύνη είναι σαν μια μεγάλη αλυσίδα με πολλούς κρίκους όπου κάθε πολίτης, φορέας, τοπική αυτοδιοίκηση και μέχρι την κεντρική κυβέρνηση έχει χρέος να κάνει αυτό που του αναλογεί ώστε να υπάρχει,
πρώτον, πρόληψη για να μη φθάσουμε στην καταστροφή και,
δεύτερον, σωστή αντιμετώπιση σε περίπτωση που συμβεί κάποια φυσική καταστροφή ώστε να μην εξελιχθεί σε τραγωδία.
Η πολιτική ηγεσία που δεν έχει θέσει ως προτεραιότητα την πρόληψη καθώς και την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, η πυροσβεστική και η αστυνομία που δεν έχουν την απαραίτητη οργάνωση και συντονισμό, η τοπική αυτοδιοίκηση που δεν έχει μεριμνήσει για εργασίες πρόληψης, σχέδια εκκένωσης και προστασίας των κατοίκων, καθαρισμούς βουλωμένων φρεατίων και μπαζωμένων ρεμάτων, αλλά και οι απλοί πολίτες που δεν φρόντισαν να καθαρίσουν τις αυλές και τους κήπους τους από ξερά χόρτα και κλαδιά φέρουν μέρος των ευθυνών της οποιασδήποτε καταστροφής.
Αλλά, ας μην πάμε μακριά. Εάν ως λαός ήμασταν ώριμοι και αναλαμβάναμε τις ευθύνες μας, δεν θα κατηγορούσαμε για την οικονομική κρίση τους ξένους, αλλά τους ίδιους μας τους εαυτούς και μόνον. Η οικονομική επιτήρηση στην οποία έχει μπει η χώρα μας εδώ και οκτώ χρόνια και –αν δεν αλλάξουμε μυαλά– θα συνεχίσει για πολλά ακόμα, δεν είναι παρά αποτέλεσμα της απώλειας της οικονομικής ελευθερίας μας λόγω ανευθυνότητας και ανωριμότητας.
Οι τραγωδίες εξαιτίας φυσικών φαινομένων έρχονται να μας υπενθυμίσουν ότι η ανευθυνότητα έχει σοβαρότατες και βαρύτατες συνέπειες, εκτός από το οικονομικό, και σε κοινωνικό επίπεδο.
*Ανώτερο στέλεχος Επιχειρήσεων
