Του
Δημήτρη Στεργίου
Καθώς διάβαζα «μονορούφι» το νέο βιβλίο του Γιάννη Μαρίνου υπό τον τίτλο
«Κωνσταντίνος Καραμανλής, Ανδρέας Παπανδρέου, Χαρίλαος Φλωράκης- Εκμυστηρεύσεις τριών μεγάλων», το οποίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη, κρατούσα συνεχώς σημειώσεις για τις αναμνήσεις που ξυπνούσαν και συνεχώς θέριευαν, για τον νέο θαυμασμό που μού προκαλούσε η πένα του, για τον αιφνιδιασμό της σκέψης μου που συνόδευαν οι εκμυστηρεύσεις του και για τις νέες εκπλήξεις που επεφύλασσε το κείμενο για τη μακρόχρονη, επί τριάντα περίπου χρόνια, στενή συνεργασία μου, ως αρχισυντάκτη (από το πρωί έως το βράδυ) με το διευθυντή μου, το διευθυντή του «Οικονομικού Ταχυδρόμου».
Κατ΄ αρχάς, θαύμασα τον αλλόκοτο τρόπο γραφής του Γιάννη Μαρίνου. Το νέο βιβλίο του δεν θυμίζει τίποτε σχεδόν από τον γλαφυρό, τεκμηριωμένο, λιτό, σκληρό και ενημερωτικό, κατά τα άλλα, δημοσιογραφικό λόγο, που χαρακτήριζε τα ρηξικέλευθα άρθρα του, τα οποία στη συνέχεια, κατά κανόνα, τα εγκιβώτιζε στα γνωστά αφυπνιστικά του βιβλία.
Ο τρόπος γραφής του νέου βιβλίου του Γιάννη Μαρίνου είναι τόσο άρτια αφηγηματικός, ώστε μού θύμισαν πολλά αρχαία και νέα κείμενα, τα οποία αποτελούν τη βάση της αφηγηματικής τέχνης και τεχνικής. Μάλιστα, θα σημείωνα χωρίς υπερβολή ότι θα μού θύμιζε τα ομηρικά έπη, όχι ως λογοτεχνικό κείμενο, αλλά ως θαυμαστή τέχνη αφήγησης και διήγησης, αν αφαιρούσαμε το δακτυλικό εξάμετρό τους.
Ύστερα, κάθε σελίδα του βιβλίου του με αιφνιδίαζε, διότι σε όλη αυτήν τριακονταετή περίπου στενή συνεργασία μας, με προγράμματα, στόχους, συζητήσεις, ελάχιστα από αυτά μού είχε εκμυστηρευθεί, ιδιαίτερα για τον Κωνσταντίνο Καραμανλή.
Τους λόγους της απόκρυψης τέτοιων σημαντικών λεπτομερειών από τις συζητήσεις και συναντήσεις του με τους τρεις μεγάλους αυτούς πολιτικούς τους αναζητώ κυρίως στη δημοσιογραφική φιλοσοφία και κοσμοθεωρία του Γιάννη Μαρίνου να μη λέει τέτοιες λεπτομέρειες ακόμα και σε ένα στενό συνεργάτη του για να μην τον επηρεάσει, θετικά ή αρνητικά, στο γράψιμο άρθρων, σχολίων και αναλύσεων!
Τον Γιάννη Μαρίνο ενδιέφερε να κάνουμε, όπως έλεγε και εκείνος έδινε το παράδειγμα πρώτος, ελεύθερη δημοσιογραφία, τεκμηριωμένη δημοσιογραφία, ποιοτική δημοσιογραφία, που να σέβεται τον αναγνώστη.
Επίσης, μία σημείωσή μου από τη μελέτη του νέου βιβλίου του Γιάννη Μαρίνου αφορά μερικές αναμνήσεις που μού ξύπνησε η δημοσίευση ή εκμυστήρευση λεπτομερειών για τα αίτια ή τις αφορμές που προκάλεσαν το γράψιμο αντίστοιχων άρθρων του και που ήταν άγνωστες ακόμα σε ένα στενό συνεργάτη του!
Και τους λόγους «απόκρυψης» των λεπτομερειών αυτών μπορώ να τους αναζητήσω πάλι στη δημοσιογραφική φιλοσοφία και συνεργασία του Γιάννη Μαρίνου: αυτό που τον ενδιέφερε δεν ήταν οι λόγοι που τον παρότρυναν στη συγγραφή του κύριου άρθρου- «άποψης» ή «μιας άποψης» του «Οικονομικού Ταχυδρόμου», αλλά η αλήθεια, η οποία, κατά τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο, είναι η μόνο που ελευθερώνει τον άνθρωπο.
Για το λόγο αυτό, πριν από τη δημοσίευση των άρθρων του, μού το έδινε να το διαβάσω «προσεκτικά», όπως μού έλεγε, ή να προσκαλούσε τους στενούς συνεργάτες του για να τους διαβάζει τα κείμενά του και να κάνουν παρατηρήσεις!
Ακόμα, μία σημείωσή μου επιβεβαίωσε για μιαν ακόμη φορά τη μεγαλοσύνη του Γιάννη Μαρίνου. Μολονότι, συνεχώς τον προκαλούσα να μου πει λεπτομέρειες για την απομάκρυνσή του τον Σεπτέμβριο του 1996 από τη διεύθυνση του «Οικονομικού Ταχυδρόμου» ή του εξηγούσα ο ίδιος τί έγινε τότε, συνεχώς απέφευγε τέτοια συζήτηση!
Ώσπου τώρα, για πρώτη φορά (απ΄ ότι γνωρίζω), στη σελίδα 166 αναφέρεται, παρουσιάζοντας τις αναμνήσεις του για τον Ανδρέα Παπανδρέου, στο θέμα αυτό λιτά, λακωνικά, αλλά και δηκτικά, ως εξής: «Διατηρώ την ανάμνηση ενός πολύ ευγενικού ανθρώπου, που συντήρησε μέχρι τέλους την καλή σχέση του μαζί μου, καθώς και τη ανοχή προς κριτική που του ασκούσα, εν αντιθέσει προς τον διάδοχό του στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ και στην πρωθυπουργία Κώστα Σημίτη.
Ο τελευταίος, μολονότι, είχαμε αναπτύξει οικειότητα, δεν δίστασε να απαιτήσει την απομάκρυνσή μου από τη διεύθυνση του «Οικονομικού Ταχυδρόμου», επειδή τον ενοχλούσε η κριτική που του ασκούσα…».
Ως συντάκτης του πολύ σκληρού και ενοχλητικού, σε πολλές περιπτώσεις, κύριου άρθρου (με οικονομικό και πολιτικοκοινωνικό περιεχόμενο), του γνωστού ως «Ριπές» στην εφημερίδα «Τα Νέα» κατά τη δεκαετία του 1980, επιβεβαιώνω πλήρως την επισήμανση του Γιάννη Μαρίνου για τον Ανδρέα Παπανδρέου.
Διότι, ουδέποτε μού είχε πει κάτι άμεσα ή έμμεσα ο αείμνηστος τότε διευθυντής της εφημερίδας «Τα Νέα», η οποία ήταν φιλικά διακείμενη προς το ΠΑΣΟΚ και τον Ανδρέα Παπανδρέου, Λέων Καραπαναγιώτης για «ενοχλήσεις» του τότε πρωθυπουργού.
Κι επειδή τα τελευταία χρόνια η κριτική δημοσιογράφων προς την εκτελεστική εξουσία γίνεται τόσο ενοχλητική ώστε να εκδηλώνεται ξανά με φανερές πια επιθέσεις ή με «μαύρη λίστα», επιβεβαιώνω και μάλιστα με λεπτομέρειες, την πικρή αυτή επισήμανση του Γιάννη Μαρίνου, καθότι, ακουσίως, είμαι και ο «πρωταγωνιστής» στην υπόθεση αυτή.
Τον Αύγουστο του 1996 άρχισε η αντίστροφη μέτρηση του ιστορικού περιοδικού «Οικονομικός Ταχυδρόμος», ο οποίος, από το 1927, όταν πρωτοκυκλοφόρησε, είχε εξελιχθεί σε «θεσμό» με το κύρος του και την εγκυρότητά του ιδιαίτερα υπό την πολύχρονη διεύθυνση του Γιάννη Μαρίνου.
Τότε, ως αρχισυντάκτης του «Οικονομικού Ταχυδρόμου» και αναπληρώνοντας το διευθυντή Γιάννη Μαρίνο, οποίος έκανε χρήση της ετήσιας θερινής αδείας του, δημοσιεύθηκε, ύστερα, φυσικα, από ενημέρωση και σύμφωνη, όπως πάντα, γνώμη του, στο τεύχος στις 22 Αυγούστου 1996, δηλαδή τότε όταν μόλις είχε αρχίσει η προεκλογική περίοδος με αρχηγό του ΠΑΣΟΚ Κώστα Σημίτη, μία αποκαλυπτική έρευνα.
Ήταν το πρωτοσέλιδο θέμα, το οποίο παρουσίαζε το αμόκ αύξησης των προεκλογικών δαπανών κατά 682 δις. δραχμές! Η έρευνα αυτή αποκάλυπτε ότι οι τροπολογίες σε σχετικά νομοσχέδια από διάφορους υπουργούς πήγαιναν σύννεφο, με αποτέλεσμα να αυξάνονται δραματικά οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού, όπως προέκυπτε και από τις αιτιολογικές εκθέσεις που «κοστολογούσαν» μάλιστα τις τροπολογίες αυτές.
Το δημοσίευμα αυτό προκάλεσε μεγάλο θόρυβο στην τότε κυβέρνηση του Κώστα Σημίτη. Τα στοιχεία της έρευνας επικαλούνταν πολλά στελέχη της Νέας Δημοκρατίας σε συζητήσεις σε ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς, με αποτέλεσμα να αναγκασθεί το υπουργείο Οικονομικών την επόμενη ημέρα (23 Αυγούστου) να κυκλοφορήσει σχετική μακροσκελή ανακοίνωση, της οποίας, φυσικά, το πλήρες κείμενο δημοσιεύθηκε στο επόμενο τεύχος του «Οικονομικού Ταχυδρόμου» (29 Αυγούστου 1996) με τις σχετικές δικές μας παρατηρήσεις.
Η ημερομηνία αυτή (29 Αυγούστου), εορτή του Ιωάννου του Προδρόμου, του Αποκεφαλιστή, είχε κι ένα μείζονα συμβολισμό! Από τότε άρχισε ο «αποκεφαλισμός» της διεύθυνσης του «Οικονομικού Ταχυδρόμου» και του Ιωάννου του! Διότι, όταν δημοσιεύθηκε η έρευνα αυτή και προκλήθηκαν οι έντονες (σημιτικές) αντιδράσεις και ο μεγάλος θόρυβος, ο Γιάννης Μαρίνος διέκοψε την άδειά του και επέστρεψε από τη Σαντορίνη στο γραφείο, όπου έμεινε για λίγες ημέρες. Διότι έγινε η αντικατάστασή του.
Υπενθυμίζω ότι το προηγούμενο βιβλίο του Γιάννη Μαρίνου, με τα δικά δημοσιογραφικά χαρίσματα, είχε τον τίτλο « Άς προσέχαμε…». Και ίσως να είναι ο μόνος που δικαιούται να κάνει αυτή την προτροπή. Διότι την ίδια προτροπή, με εκκωφαντικές διαπιστώσεις, αγωνιώδεις προειδοποιήσεις και προτάσεις έκανε συνεχώς επί δεκαετίες ως δημοσιογράφος, αρθρογράφος στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο», το «Βήμα» και τα «Νέα», καθώς είχε κι εκεί άλλη στήλη ως «Ποπολάρος», και συγγραφέας βιβλίων.
Διότι, όπως επισημαίνει και στο εξώφυλλο του βιβλίου αυτού, «όλα ήταν γνωστά, εδώ και τρεις τουλάχιστον δεκαετίες, όσα κατέστησαν αναπόφευκτη τη σημερινή οικονομική και κοινωνική τραγωδία, που βιώνει η χώρα».
Με το νέο βιβλίο του συνεχίζεται η προσφορά του στην ενημέρωση με την εκμυστήρευση άγνωστων συμβάντων και λεπτομερειών που αφορούν τρεις μεγάλους πολιτικούς και που θα ενδιαφέρουν τους επίσημους βιογράφους. Αλλά, ο γράφων δεν αρκείται στη σεμνή αυτή επισήμανση του Γιάννη Μαρίνου για τη χρησιμότητα του νέου βιβλίου του για τους βιογράφους, αλλά και τον «πάντα ευκολοπίστευτο και πάντα προδομένο» ελληνικό λαό, όπως λέει ο εθνικός ποιητής Διονύσιος Σολωμός».
Ότι δηλαδή «μπορούν τα άγνωστα αυτά συμβάντα να συντελέσουν στην πληρέστερη κατανόηση των τριών σημαντικότερων πολιτικών ηγετών της ελληνικής μεταπολιτευτικής ιστορίας» από τους βιογράφους, αλλά και τους πολίτες, διότι, από κομματική τους τύφλωση, δεν άκουγαν, σύμφωνα με αυτά που διάβασα, τις σκληρές ή «ενοχλητικές» επισημάνσεις του Γιάννη Μαρίνου και του «Οικονομικού Ταχυδρόμου».
Έτσι, οι πολίτες και οι βιογράφοι θα έβαζαν έναν άλλο τίτλο, ως συνέχεια του προηγούμενου βιβλίου του Γιάννη Μαρίνου: «Ας πρόσεχαν …» για να μη φθάναμε στον εφιάλτη που ζούσαμε επί δεκαετίες και ιδιαίτερα τα τελευταία δέκα χρόνια και στον εφιάλτη που θα ταλανίζει τη χώρα μας μέχρι να πει το «τετέλεσται» το 2081, όπως τονίζω, με στοιχεία και προβολές, στο νέο (ανέκδοτο ακόμα) βιβλίο μου…
