Του
Γιάννη Μανιάτη*
Στο πλαίσιο αναθεώρησης του ελληνικού Συντάγματος, εισηγούμαι, δύο σύγχρονες αναφορές – τροπολογίες, μια για την Κλιματική Αλλαγή (άρθρο 24) και μια δεύτερη, για την Τεχνητή Νοημοσύνη και την 4η Βιομηχανική Επανάσταση (άρθρο 25).
Το άρθρο 24 του Συντάγματος, αφορά στην Προστασία του Περιβάλλοντος, των δασών, των μνημείων, καθώς και την αειφορική πολεοδομική και χωροταξική οργάνωση της χώρας.
Θεωρώ ότι οι διατυπώσεις αυτές του καταστατικού χάρτη της χώρας, ορθές και πλήρεις όταν διατυπώθηκαν, σήμερα πλέον δεν είναι επαρκείς για ένα σύγχρονο πλαίσιο αντιμετώπισης της Κλιματικής Αλλαγής, της μεγαλύτερης πρόκλησης που αντιμετώπισε ποτέ το ανθρώπινο είδος.
Απαιτείται μια πολύ πιο ολιστική προσέγγιση αυτού του απίστευτα πολυπαραγοντικού κινδύνου, που πρέπει να διαπεράσει οριζόντια το σύνολο των ανθρώπινων δράσεων, αντιλήψεων και κοινωνικών προτεραιοτήτων.
Να ενσωματώσει τις αρχές του Μετριασμού, της Προσαρμογής, της Ανθεκτικότητας, καθώς και των δράσεων αποτροπής των μεγάλων φυσικών καταστροφών, εξαιτίας της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Επιπλέον, να περιλάβει σαφή αναφορά στην προστασία της Βιοποικιλότητας, για την οποία, από τον Απρίλιο 2014, υπογράψαμε και δημοσιεύσαμε σε ΦΕΚ, την πρώτη Εθνική Στρατηγική Προστασίας της Βιοποικιλότητας.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σχετική συζήτηση έχει υπάρξει τον Απρίλιο 2018, με πρόταση της Γαλλικής Κυβέρνησης, για την αναθεώρηση του
άρθρου 34 του γαλλικού Συντάγματος, ώστε στη νομοθετική εξουσιοδότηση, που παρέχεται στον κοινό νομοθέτη για τη ρύθμιση βασικών ζητημάτων, να προστεθεί αναφορά στην αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής:
«Νόμος ορίζει τις βασικές αρχές της Προστασίας Περιβάλλοντος και των ενεργειών κατά της Κλιματικής Αλλαγής».
Επιπλέον, η Γαλλική Δημοκρατία εξετάζει και την εισαγωγή της Προστασίας του Περιβάλλοντος στο άρθρο 1, ως θεμελιώδους αρχής της Πολιτείας.
Η Γαλλία είναι μια από τις πρώτες χώρες παγκοσμίως, που αντιμετωπίζουν το κρίσιμο αυτό ζήτημα του 21ου αι. σε συνταγματικό επίπεδο.
Το
άρθρο 25 του Συντάγματος, αναφέρεται στις αρχές του Κοινωνικού Κράτους Δικαίου και την Προστασία Θεμελιωδών Δικαιωμάτων.
Προτείνω την προσθήκη ειδικής τροπολογίας – αναφοράς για τις επιπτώσεις της Τεχνητής Νοημοσύνης και της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, τόσο στη διασφάλιση και την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου, όσο και στη δίκαιη κοινωνική κατανομή του παραγόμενου πλούτου.
Βασικός στόχος της παρέμβασης αυτής είναι, την υπεραξία και τον πλούτο που παράγει η τεχνολογική επανάσταση, να μην την αποκτούν μόνο οι ελίτ που κατέχουν την πληροφορία και τους αλγόριθμους των εφαρμογών, αλλά (κατά το δυνατόν) το σύνολο της κοινωνίας.
Βασικό επίσης στοιχείο, η διαφανής και δίκαιη αντιμετώπιση των τεράστιων ηθικών ζητημάτων που αναφύονται κατά την υποκατάσταση της λήψης αποφάσεων του ανθρώπου από τις μηχανές (με απλούστερο το παράδειγμα του trolley problem), καθώς και η καθοδήγηση της κοινής γνώμης και της Δημοκρατίας συνολικότερα, μέσα από την προπαγάνδα των fake news και της μετα-αλήθειας (post truth).
Ευτυχώς σε επιχειρησιακό επίπεδο, έχουν αρχίσει ήδη να υπάρχουν σε όλα σχεδόν τα κράτη, ειδικές ομάδες αντιμετώπισης της κυβερνοτρομοκρατίας και των κυβερνοεπιθέσεων κατά βασικών ενεργειακών, οικονομικών και πληροφοριακών υποδομών.
Επιπλέον, στόχος της τροπολογίας – παρέμβασης είναι, ο παραγόμενος πλούτος να κατανέμεται δίκαια στο σύνολο των κρατών και όχι μόνο στους φορολογικούς παραδείσους, όπου συνήθως βρίσκεται η έδρα των τεχνολογικών κολοσσών.
Σ αυτή την κατεύθυνση, ήδη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Κοινοβούλιο, έχουν αναλάβει δράση με ρυθμιστικές κι ελεγκτικές πρωτοβουλίες τόσο αποτρεπτικού, όσο και τιμωρητικού επιπέδου για τεχνολογικούς κολοσσούς.
Θεωρώ ότι η ένταξη των δύο παραπάνω τροπολογιών στο υπό αναθεώρηση Σύνταγμά μας, θα θωρακίσει θεσμικά το σύνολο των νομικών, οικονομικών, κοινωνικών κι επιχειρησιακών δράσεων που πρέπει να αναλάβουμε ως κοινωνία, μπροστά στις παραπάνω παγκόσμιες προκλήσεις.
* Βουλευτής και πρώην Υπουργός
