Του Ηλία Καραβόλια
Ξέρετε ελληνική επιχείρηση με ταμείο 6 δις ; Γνωρίζετε ελληνική εταιρεία με 7 εκατομμύρια μόνιμους πελάτες; Μην ψάχνετε άδικα. Μόνο το ελληνικό Δημόσιο κατάφερε και έγινε ο μεγάλος καπιταλιστής του τόπου.
Και όταν σε μια οικονομία με 180 δις τζίρο, το κρατικό ταμείο αποκομίζει 6-7 δις στο τέλος κάθε χρόνου, τότε η επιχείρηση Δημόσιο πάει καλά αλλά η ιδιωτική Οικονομία χωλαίνει. Αυτά τα λεφτά που πάνε στο πλεόνασμα κατανοούμε όλοι ότι λείπουν από την κατανάλωση και τις επενδύσεις, δηλαδή από την ανάπτυξη.
Αλλά ας αφήσουμε την τεχνοκρατική ανάλυση. Ας δούμε πώς γίναμε από πολίτες, πελάτες του Κράτους. Και πιστέψτε με (φίλοι μου φιλελεύθεροι σε εσάς απευθύνομαι) δεν φταίει ο κρατισμός (ή τουλάχιστον δεν φταίει μόνο αυτός). Γιατί το ερώτημα που έγραψα δεν είναι εντελώς σωστό: είμαστε σίγουρα πελάτες του Κράτους ή μήπως μέσω του Κράτους γίναμε πελάτες κάποιων άλλων ; Και αν ναι, τότε ποιοι είναι αυτοί;
Κατανοείτε ότι το μυαλό των μαρξιστών θα πάει στις αγορές και οι liberals θα εξοργιστούν. Οι κευνσιανοί θα πουν τα δικά τους και η κουβέντα θα θεωρητικοποιηθεί για να μην πω ότι θα μπει σε μονοπάτια ανάλυσης πολιτικο-οικονομικής φιλοσοφίας, ατελέσφορα για το παρόν σύστημα στο οποίο ζούμε (οπότε και δεν θα υπεισέλθω σε ανάλυση για το πόσο και τι Κράτος χρειαζόμαστε: είναι δεδομένο ότι έπρεπε να είχε μειωθεί προ πολλών ετών).
Ας δούμε λίγο το περίφημο συλλογικό υποκείμενο των Αγορών. Για πολλούς δεν έχουν όνομα και διεύθυνση ενώ στις σχολές Οικονομικών ανά τον κόσμο διδάσκονται ως μια οντότητα που συμβάλλει στην ισορροπία του οικονομικού συστήματος. Τις διδαχθήκαμε ως εκείνους τους ιμάντες μεταφοράς πλούτου από την χάρτινη στην πραγματική οικονομία, της παραγωγής , της απασχόλησης, του εμπορίου και της ζήτησης. Άραγε έτσι λειτουργούν τα πράγματα ή μήπως η πραγματικότητα είναι διαφορετική;
Στην ελληνική περίπτωση της 8ετούς λιτότητας βρίσκουμε τον ορισμό της κοινωνικοποίησης των ζημιών που υπέστησαν οι κάτοχοι των ομολόγων μας, αφού το 80% του χρέους μας έγινε διακρατικός/υπερεθνικός δανεισμός. Με απλά λόγια ; Σταμάτησαν να μας δανείζουν οι αγορές και μας δάνειζαν οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών της Ευρωζώνης και του ΔΝΤ. Και σήμερα προσπαθούμε να αλλάξουμε ξανά το σκηνικό.
Κάποιοι όμως επιμένουν να μιλούν για τον χαμηλό τόκο των χρημάτων που μας δόθηκαν από τα μνημόνια, σε σχέση με το επιτόκιο του σημερινού 10ετούς ομολόγου, ξεχνούν σκόπιμα τον αβάσταχτο εθνικό ’’τόκο’’, δηλαδή τα μέτρα λιτότητας των μνημονίων( που κόστισαν δεκάδες δις σε όρους ΑΕΠ και κάποιες ανθρώπινες ζωές συν ατελείωτα δράματα).
Ταυτόχρονα ξεχνούν ότι μπορεί οι αγορές να μην σε ελέγχουν άμεσα, όταν αγοράζουν ομόλογα, έχει όμως το σύστημα ήδη φροντίσει να είσαι υπό αυστηρό ’’αστυνομικό’’ έλεγχο, δηλαδή μόνιμη επιτροπεία και δημοσιονομική πειθαρχία που επέβαλλαν η Κομισιόν και το ΔΝΤ.
Το διεθνές χρηματοπιστωτικό κατεστημένο κατάφερε να ’’στρώσει’’ μια στρεβλωτική και ελλειμματική οικονομία, όπως η δική μας, μέσω υπερεθνικών μηχανισμών ελέγχου ( ESM, EFSF, ΕΚΤ, ΔΝΤ) και τώρα πάλι μπορεί να απολαμβάνει ένα καλύτερο κουπόνι από αυτά που κυκλοφορούν στην αγορά των ομολόγων.
Τι συμβαίνει σε αυτή την αγορά ; Δανείζει κανείς για 5 χρόνια την Κροατία πχ. με 2% ,την Βουλγαρία με 0,40%(!), την Χιλή με 3,70%, ενώ αντί να παίρνει τόκο όταν δανείζει την Γερμανία, πληρώνει ’’φυλακτρα’’! ( -0,10% το 5ετές της).Γιατί λοιπόν να μην φτιαχτεί ένα εμπόρευμα( κρατικό ομόλογο Ελλάδας)που να αποδίδει ετησίως κοντά στο 4 %;
Και τι χρειάζεται για να είναι καλό το προϊόν ; Μα φυσικά, υγιείς δημοσιονομικούς δείκτες, βιώσιμο χρέος με πλεόνασμα, κτλ. Η αλήθεια λοιπόν είναι ότι βγήκαμε στις αγορές γιατί αυτές μας κάλεσαν ! Να το χωνέψουμε διότι αυτό είναι το αφανές παίγνιο πίσω από την λιτότητα των 8 ετών μέχρι τώρα: βελτιώνεται η καμπύλη απόδοσης των ομολόγων αφού πρώτα ανακοινωθούν βελτιωμένοι δείκτες στην Οικονομία. Αυτό πρέπει να κατανοήσουμε: μόλις φτιάχνονται και αρχίζουν να σταθεροποιούνται οι μακροοικονομικοί αριθμοί, αμέσως οι αγορές εντοπίζουν την ευκαιρία για καλό κουπόνι απόδοσης.
Αυτά είναι τα μοντέλα που χρησιμοποιούν ως μέθοδο σύγκρισης (benchmarking) οι αγορές: συγκρίνουν δηλαδή τα ίδια μεγέθη τότε (μνημόνια) και τώρα. Πχ. το 2017 συγκριτικά με το 2014, οι επενδύσεις αυξήθηκαν 11,2 %, η βιομηχανική παραγωγή 6,8%, η ιδιωτική κατανάλωση +1,7%, η ανεργία από το 27,2% έπεσε στο 21,7 % (όλα τα στοιχεία φυσικά είναι διαθέσιμα από την ΕΛ.ΣΤΑΤ).
Οι αγορές είδαν επίσης ότι τα πλεονάσματα του 2016 και του 2017 ξεπέρασαν το 4% παρά την αναιμική ανάπτυξη. Νοιάζονται όμως οι επενδυτές των ομολόγων μας αν η μικροοικονομία ‘βλέπει’ αυτές τις θετικές μεταβολές; Νοιάζονται αν ζωή μας δεν αλλάζει προς το καλύτερο, λεφτά δεν περισσεύουν, τα χρέη διογκώνονται σε τράπεζες και Δημόσιο και ότι τα πλεονάσματα φτιάχτηκαν με αίμα των Ελλήνων φορολογουμένων, χωρίς να έχει σημειωθεί βιώσιμη ανάπτυξη στο ΑΕΠ;
Περιττό να πω ότι όλα αυτά τα γνωρίζουν καλύτερα από έναν απλό οικονομολόγο. Και επειδή δεν προβλέπεται να δούμε σύντομα το πώς αυτοί οι θετικοί μακρό-αριθμοί, θα γίνουν αντιληπτοί στην μόνιμη απασχόληση, στα εισοδήματα και στις δαπάνες μας, ξέρουν καλά ότι το επιτόκιο του 10ετούς ομολόγου θα είναι υψηλό και ταυτόχρονα ξέρουν ότι υπάρχει η ΕΚΤ και ο ESM για να παρέμβουν όταν χειροτερέψει η κατάσταση.
Αυτό ήταν και αυτό είναι το παίγνιο που έφερε εις πέρας η σημερινή κυβέρνηση με την οποία χάσαμε δύο και πλέον χρόνια, ζούσαμε με Capital controls, δεν συμμετείχαμε στην ποσοτική χαλάρωση( χρήμα από την ΕΚΤ), μπορεί να έχει εκτοξευθεί το δημόσιο χρέος(λόγω του νέου μνημονίου), μπορεί οι φορολογικοί συντελεστές να αυξήθηκαν, η ανάπτυξη να παρέμεινε μηδενική, μπορεί να έχουν προνομοθετηθεί μέτρα (σε συνθήκες παράλογου στόχου πλεονασμάτων για πολλά χρόνια) όμως ένα είναι σίγουρο : οι περίφημες αγορές δεν είναι απίθανο να συνεχίσουν να δανείζουν τον ασθενή που αναρρώνει.
Αλλά κοιτάχτε πώς με - όλα αυτά να συμβαίνουν- η ελληνική οικονομία έχει πλέον αποκοπεί οριστικά από την ελληνική κοινωνία. Τα δις των μεγάλων μεγεθών του Δημοσίου δεν αφορούν το μεροκάματο του καθενός εξ ημών. Η Μακροοικονομία στέλνει χαιρετίσματα στην Μικροοικονομία.
Οι διαχειριστές ομολόγων στο Λονδίνο και στην Ν. Υόρκη, επιβραβεύουν το ελληνικό Δημόσιο και όχι τον Έλληνα πολίτη. Δεν τους ενδιαφέρει αυτός. Ή μάλλον κάνουν ότι δεν τους ενδιαφέρει αφού η πτώση του εργατικού κόστους (για να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα),η συστηματική πληρωμή των φόρων ώστε το Δημόσιο να μην είναι ελλειμματικό, οι περικοπές των συντάξεων (ώστε να μην χρειαστεί να ξαναδανείζει ο κρατικός προϋπολογισμός τα Ταμεία), είναι εκείνα τα στοιχεία που διαμορφώνουν την ζήτηση της ’’μετοχής’’ που λέγεται Ελλάδα.
Είμαστε δηλαδή (όπως όλοι οι λαοί της γης) κάτι σαν πολίτες-πελάτες του διεθνούς χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου. Όποιος το αγνοεί, και νομίζει ότι είμαστε μόνο πελάτες του Κράτους, θα αγνοεί μονίμως την αιτία για την οποία δεν τα βγάζει πέρα στην ατομική του ζωή.
