Από το newsletter του τμήματος Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης της Ελληνικής Εταιρίας Διοίκησης Επιχειρήσεων (ΕΕΔΕ) αναδημοσιεύουμε τη συνέντευξη του Περιφερειάρχη Στερεάς Ελλάδας κ. Κώστα Μπακογιάννη, ο οποίος στις προσεχείς περιφερειακές εκλογές θα διεκδικήσει το Δήμο της Αθήνας.
Ερώτηση: Μπορεί κατά τη γνώμη σας η Τοπική Αυτοδιοίκηση να συμβάλλει στην αντιμετώπιση της σημερινής κρίσης, την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική ανάταξη της χώρας; Με ποιο τρόπο;
Από την εμπειρία μου σας λέω πως ναι, η Τοπική Αυτοδιοίκηση όχι μόνο μπορεί αλλά και οφείλει να συμβάλλει στην εθνική προσπάθεια να βγει οριστικά η χώρα από την κρίση. Βέβαια πρέπει να ξεπερνάει κάθε φορά τα αλλεπάλληλα εμπόδια που θέτει διαχρονικά το υδροκέφαλο και υπερ-συγκεντρωτικό κράτος.
Παρά τις ασφυκτικά περιορισμένες αρμοδιότητες και την ανεπαρκή χρηματοδότηση, η Τ.Α. μπορεί να βρει ζωτικό χώρο δράσης στο κενό που αφήνει η απόμακρη κεντρική εξουσία. Γιατί είναι ο Περιφερειάρχης και ο Δήμαρχος που γνωρίζουν τα καθημερινά προβλήματα και τις δυσκολίες τις οποίες αντιμετωπίζουν οι πολίτες, που ζουν τις αγωνίες του άνεργου, του επιχειρηματία, του γονέα, του ατόμου με ειδικές ανάγκες.
Προφανώς και πρέπει να φτιάξουν τα πεζοδρόμια, να μαζέψουν τα σκουπίδια, να φροντίσουν το πράσινο, βρίσκονται όμως σε προνομιακή θέση για πάρουν πρωτοβουλίες στήριξης των άνεργων, των ηλικιωμένων και των οικογενειών, με κοινωνικές δράσεις, των νέων επιχειρηματιών και των εμπόρων, βελτιώνοντας το επιχειρηματικό περιβάλλον και προσελκύοντας επενδύσεις, αξιοποιώντας όλα τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά και θεσμικά εργαλεία, σχεδιάζοντας και υλοποιώντας πολυεπίπεδες δράσεις σε Newsletter του ΤΟΜΔΔΑ της ΕΕΔΕ 7 μια σειρά από επιμέρους πεδία.
Όπως για παράδειγμα, η κοινωνική δομή «Γέφυρα» που φτιάξαμε στη Στερεά Ελλάδα από το μηδέν, για την ενίσχυση των συμπολιτών μας που η οικονομική κρίση δοκίμασε και συνεχίζει να δοκιμάζει ή τα πέντε (5) Κέντρα Υποστήριξης Επιχειρήσεων που συστήσαμε στις πρωτεύουσες των Περιφερειακών Ενοτήτων της Περιφέρειας και τα οποία αξιοποιούν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του τόπου και συμβάλλουν στην καλλιέργεια ενός φιλικού επιχειρηματικού και επενδυτικού κλίματος.
Να αναφέρω, επίσης, ότι στο Καρπενήσι εφαρμόσαμε ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα απαλλαγής από την καταβολή δημοτικών τελών για όσους νέους επιχειρηματίες αποφάσιζαν να εγκατασταθούν και να δραστηριοποιηθούν στην περιοχή. Τα επόμενα χρόνια, η Τ.Α. θα κληθεί να κάνει ακόμα περισσότερα, συμβάλλοντας ενεργά και έμπρακτα στην οικονομική ανάπτυξη και την αποκατάσταση της κοινωνικής συνοχής, για να επουλωθούν οι βαθιές πληγές που αφήνει πίσω της η κρίση.
Ερώτηση: Πώς πρέπει να οργανωθούν οι ΟΤΑ και να βελτιωθεί το μάνατζμεντ των υπηρεσιών τους, ώστε να αναβαθμιστεί η παροχή υπηρεσιών στους πολίτες και τις επιχειρήσεις; Πώς μπορούν να συμβάλουν οι σύγχρονες μέθοδοι και τεχνολογίες;
Οι παθογένειες που διατρέχουν οριζοντίως και καθέτως τη δημόσια διοίκηση στη χώρα μας, χαρακτηρίζουν το ελληνικό κράτος από τη σύστασή του εδώ και δυο αιώνες. Ανίκητη γραφειοκρατία, απαρχαιωμένες και αρτηριοσκληρωτικές δομές και υπηρεσίες, αδιαφάνεια, αναποτελεσματικότητα, αργοπορία.
Πρέπει να ξεκολλήσουμε από τα ξεπερασμένα μοντέλα διαχείρισης και λειτουργίας. Και πρέπει να αντιληφθούμε επιτέλους και στη χώρα μας τον ρόλο της σύγχρονης Τ.Α. ως εργαστήριο παραγωγής εφαρμοσμένης πολιτικής και ατμομηχανή καινοτομίας και ανάπτυξης. Δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε ξανά τον τροχό. Αρκεί να αξιοποιήσουμε τις νέες τεχνολογίες, να εφαρμόσουμε νέες ιδέες, να ακολουθήσουμε τα ευρωπαϊκά και διεθνή παραδείγματα.
Χρειάζεται, συνολικά, ένα νέο υπόδειγμα λειτουργίας της Τ.Α. που θα βελτιώνει την αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών, την ποιότητα της εξυπηρέτησης, την αποδοτική λειτουργία των πόρων, αλλά και τη διαφάνεια και τη λογοδοσία προς τους πολίτες.
Στο Καρπενήσι και τη Στερεά Ελλάδα σχεδιάσαμε από την αρχή όλες τις διαδικασίες οργάνωσης και παροχής των υπηρεσιών, τοποθετώντας στο επίκεντρο τις πραγματικές ανάγκες του πολίτη, του επιχειρηματία και του επισκέπτη. Εφαρμόζουμε συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών, ψηφιακής υπογραφής και ηλεκτρονικής διακίνησης των εγγράφων καθώς και ένα άλλο φάσμα σύγχρονων εφαρμογών με επίκεντρο τον πολίτη και στόχο την αποτελεσματικότερη διοίκηση. Εφαρμόζοντας «έξυπνες» λύσεις πετύχαμε να απλοποιήσουμε και να επιταχύνουμε όλη τη διαδικασία που μεσολαβεί από τη στιγμή που κάποιος απευθύνεται στις υπηρεσίες μας μέχρι τη στιγμή που θα ολοκληρωθεί η εξυπηρέτησή του.
Για να μη χρειάζεται ο πολίτης ή ο επιχειρηματίας να τρέχει από γραφείο σε γραφείο, από γκισέ σε γκισέ για να μαζεύει ατελείωτα πιστοποιητικά και δικαιολογητικά, να περιμένει ατελείωτες ώρες να έρθει η σειρά του για να εξυπηρετηθεί, αντί να τα κάνει όλα με άνεση από τον υπολογιστή του. Γιατί ηλεκτρονική διακυβέρνηση δεν σημαίνει να προσαρμόζεται η τεχνολογία στη γραφειοκρατία.
Αντίθετα, σημαίνει να εξοικονομείς πόρους και χρόνο, να περιορίζεις τα λάθη και τις καθυστερήσεις. Σημαίνει, όπως γίνεται στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, μέσω της πλατφόρμας Διαφάνεια@Στερεά, να δημοσιεύονται στο διαδίκτυο όλες οι αποφάσεις για προμήθειες, έργα και υπηρεσίες, ώστε κάθε πολίτης να μπορεί να γνωρίζει που πηγαίνουν οι φόροι που καλείται να πληρώνει και κάθε επαγγελματίας να μπορεί να συμμετέχει στις διαδικασίες αυτές.
Σημαίνει, επίσης, να μπορεί ο πολίτης να διατυπώνει τη γνώμη του για κρίσιμα ζητήματα που αφορούν στον Δήμο και την Περιφέρειά του, να ιεραρχεί και να αξιολογεί τη δράση και το έργο της Τ.Α., όπως κάνουμε με τη Φόρμα Διαβούλευσης και τον Συμμετοχικό Προϋπολογισμό. Όμως δεν μείναμε μόνο σε αυτό.
Δημιουργήσαμε στη Στερεά Ελλάδα, το Κέντρο Καινοτομίας OpenCentralGreece, το οποίο δεν είναι μια ακόμα γραφειοκρατική δομή, αλλά ένα δίκτυο ανθρώπων και ομάδων που φιλοδοξούν να παράγουν κοινωνικό όφελος με άξονα έξυπνες, καινοτόμες και δημιουργικές εφαρμογές και πρακτικές από την Ελλάδα και το εξωτερικό σε ολόκληρο το φάσμα της δημόσιας διοίκησης.
Ερώτηση: Υπάρχουν συνταγματικά και νομικά εμπόδια που δυσκολεύουν την Τ.Α. να ασκήσει αποτελεσματικά το ρόλο της; Εάν ναι, τι προτείνετε για την αντιμετώπισή τους;
Τα όποια συνταγματικά ή νομικά εμπόδια που μπορεί υπάρχουν αντανακλούν την παρωχημένη και βαθιά αναχρονιστική αντίληψη για τις σχέσεις μεταξύ κεντρικού κράτους και Τ.Α.. Στη χώρα μας, η Τ.Α. δεν είναι στην πραγματικότητα ούτε τοπική ούτε αυτοδιοίκηση.
Δεν είναι τοπική επειδή βρίσκεται αντιμέτωπη με προβλήματα όπως η ανεργία, η μετανάστευση, τα ναρκωτικά, που έχουν υπερτοπικό χαρακτήρα, ξεφεύγουν από τα στενά όρια ενός δήμου ή μιας περιφέρειας.
Και δεν είναι αυτοδιοίκηση γιατί δεν διαθέτει τις απαραίτητες αρμοδιότητες και τους πόρους για να δράσει. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των αλλαγών που επήλθαν με τον «Κλεισθένη». Ένας νόμος που αφορά στην Τ.Α. και που αποφασίστηκε χωρίς επί της ουσίας διαβούλευση με την ίδια, την άμεσα ενδιαφερόμενη.
Δόθηκε βαρύτητα στη διαδικασία διεξαγωγής των αυτοδιοικητικών εκλογών, ένα ζήτημα που για ελάχιστους αυτοδιοικητικούς και ακόμα λιγότερους πολίτες αξιολογείται ως προτεραιότητα, ενώ την ίδια ώρα, τα σημαντικά προβλήματα και εμπόδια που αντιμετωπίζει η Τ.Α. για να λειτουργήσει πιο αποτελεσματικά δεν συζητήθηκαν ποτέ.
Αυτό που χρειάζεται, λοιπόν, είναι μια τολμηρή μεταρρύθμιση στην κατεύθυνση της κατανομής περισσοτέρων και πιο ουσιαστικών αρμοδιοτήτων στην Τ.Α., της μεγαλύτερης αυτονομίας της στον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας, και της κατοχύρωσης της οικονομικής της ανεξαρτησίας.
Η μεταφορά, για παράδειγμα, του ΕΝΦΙΑ στην Τ.Α., που είναι πλήρως συμβατή με τις υφιστάμενες συνταγματικές διατάξεις, μπορεί να αποτελέσει ένα καθοριστικό βήμα προς τα εμπρός.
Πρώτον, γιατί θα είναι σε θέση να λειτουργεί και να δρα με βάση συγκεκριμένους πόρους.
Δεύτερον, γιατί θα μπορεί να προγραμματίζει δράσεις και παρεμβάσεις της που θα ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στις ανάγκες και τα προβλήματα των πολιτών.
Τρίτον, γιατί οι πολίτες θα είναι σε θέση να γνωρίζουν που πηγαίνουν τα χρήματα που πληρώνουν, κάτι που ενισχύει ταυτόχρονα τη διαφάνεια των δαπανών και την ανταποδοτικότητα των φόρων.
Η συζήτηση, συνεπώς, σχετικά με το τι πρέπει να αλλάξει σε επίπεδο νομικού πλαισίου, ακόμα και σε επίπεδο Συντάγματος, γύρω από την οργάνωση και λειτουργία της Τ.Α., οφείλει να ξεκινήσει από το πώς θα κοπεί οριστικά ο ομφάλιος λώρος μεταξύ κεντρικής εξουσίας και Τ.Α., πώς η αυτοδιοίκηση θα χειραφετηθεί για να λειτουργήσει σύγχρονα και αποτελεσματικά, πώς θα γίνει καλύτερη σε αυτό που αποτελεί τη βασική αποστολή της, να προωθεί την τοπική ανάπτυξη και να βελτιώνει την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής των πολιτών.
Ερώτηση: Ποιες επιτυχημένες πρωτοβουλίες της Τ.Α. θεωρείτε ως χρήσιμες καλές πρακτικές;
Μπορεί η αντιγραφή να τιμωρείται στις εξετάσεις, όμως στην Τ.Α. θα πρέπει να την ενθαρρύνουμε ανεπιφύλακτα, όταν πρόκειται για πρωτοβουλίες και καλές πρακτικές που εφαρμόζονται με επιτυχία σε άλλες πόλεις και περιφέρειες της Ελλάδας ή του εξωτερικού. Σημασία έχει να μελετάμε και να εφαρμόζουμε τα καλά παραδείγματα αφού βέβαια είμαστε σίγουροι ότι δεν αποτελούν «διοικητικό μιμητισμό», αλλά ταιριάζουν και ανταποκρίνονται στις τοπικές ανάγκες και συνθήκες.
Ενδεικτικά, θα μπορούσα να αναφερθώ στη δυνατότητα που δίνει η πόλη του Κάνσας των ΗΠΑ στους πολίτες της να αξιολογούν τις παρεχόμενες υπηρεσίες, στην ιδιαίτερα επιτυχημένη και εξωστρεφή στρατηγική που έχει εφαρμόσει η πόλη του Άμστερνταμ, στις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουν πόλεις για τη μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα και της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης όπως το Όσλο.
Στην αξιοποίηση του δημόσιου χώρου θα μπορούσα να αναφέρω τα «πάρκα τσέπης» που ξεκίνησαν να κατασκευάζονται στο Λονδίνο το 2015 ή οι «κάθετοι κήποι» που κατασκευάστηκαν στο Μιλάνο.
Αλλά θα ήθελα να παινέψω και το σπίτι μας, είμαστε η πρώτη Περιφέρεια στην Ελλάδα και μια από τις ελάχιστες στην Ευρώπη που έχει αξιοποιήσει την ψηφιακή υπογραφή.
Η εφαρμογή της ψηφιακής υπογραφής στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας ολοκληρώθηκε πριν από το Υπουργείο Διοικητικής Ανασυγκρότησης (που είναι το αρμόδιο υπουργείο) και πριν από μεγάλες Επαρχίες της Γερμανίας με σημαντικά οφέλη στο κόστος των αναλώσιμων και στο χρόνο εξυπηρέτησης των πολιτών…
