του Ηλία Καραβόλια
Η σκηνή είναι αληθινή και ο γράφων την έζησε πρόσφατα σε κεντρικό τραπεζικό κατάστημα της πόλης του ( σημ.: η ανθρωπογεωγραφία των πελατών μιας τράπεζας είναι δείκτης της οικονομικής δραστηριότητας. Για αυτό και η παρατήρηση ωφελεί πάντα στο να εξάγονται ασφαλή συμπεράσματα). Είδα λοιπόν πλήθος καταστηματαρχών και μικρομεσαίων επιχειρηματιών να περιμένουν στην ουρά ώστε να αιτηθούν για τα δάνεια των 25,000 ευρώ που εγγυάται το Κράτος. Πειραματίστηκα ρωτώντας 3-4 εξ αυτών αν αυτά τα λεφτά τα έχουν πραγματική ανάγκη. Η απάντηση ήταν η ίδια: να κάνουμε "καβάντζες" για τον χειμώνα αφού δεν προβλέπουμε έσοδα το φετινό καλοκαίρι.
Όσοι ξέρουν την υπόθεση του αρχαίου δράματος της Αντιγόνης με τον Κρέοντα γνωρίζουν και την ισχύ των άγραφων νόμων στην συγκεκριμένη τραγωδία του Σοφοκλή. Και όσοι έτυχε να ασχοληθούν με Ψυχολογία ξέρουν πως όλο αυτό συνδέεται με τον Συμβολικό Νόμο, την Οφειλή και το Χρέος. Ψιλά γράμματα της εθνικής μας ψυχανάλυσης- θα πεις φίλε αναγνώστη- και άσχετα με ένα απλό δάνειο που όλοι σχεδόν το έχουν ανάγκη κάποια στιγμή ειδικά σε μια κρίση. Και όμως, κάπου μέσα στα γονίδια μας κυκλοφορεί αιώνες τώρα μια ασυνείδητη μηχανική εμπλοκή της οφειλής και της αποπληρωμής της συγκριτικά με την εργασία, την περιουσία, τον θάνατο. Όπως κυκλοφορεί στα γονίδια των Γερμανών η προτεσταντική ηθική του χρέους. Και όπως συγκροτείται η κατασκευή του χρεωμένου ανθρώπου στον σύγχρονο νεωτερικό κόσμο. Αλλά ας μην χαθούμε στην μετάφραση. Ας δούμε την οικονομική πραγματικότητα.
Η αλήθεια είναι ότι οι συστημικές κυριακάτικες εφημερίδες το είχαν χωμένο σε μικρό πλαίσιο ως θέμα δευτερεύουσας σημασίας: 27 δις ευρώ μέχρι 12/6 ήταν τα αιτήματα για χορήγηση κεφαλαίου κίνησης με κρατικές εγγύησης. Οι προβλεπόμενοι πόροι είναι 5-6 δις αλλά έχει προβλεφθεί και...μόχλευση! Η κατάσταση μοιάζει τραγελαφική. Όλη η επιχειρηματική Ελλάδα έτρεξε να δανειστεί-είτε υπήρχε πραγματική ανάγκη είτε όχι.
Η αλήθεια είναι φυσικά ότι ο φόβος για την κρίση που ξεκίνησε είναι μεγάλος. Και ότι ρευστότητα έχουν ελάχιστοι και αυτή είναι με ημερομηνία λήξεως. Αλλά επίσης αλήθεια είναι αυτό που καλλιεργήθηκε από τα ΜΜΕ : ότι τρέχουν λεφτά από.... παντού! Και φυσικά ο Έλληνας δεν χρειάζεται πολλά για να τρέξει στην τράπεζα και να δανειστεί. Ειδικά αν ακούσει για κρατική εγγύηση και χαμηλό τόκο.
Ας μην γελιόμαστε: το φάσμα των πενιχρών τζίρων, με τα έξοδα να τρέχουν, είναι ισχυρό κίνητρο για να αναζητήσεις χρήμα ζεστό. Αλλά η δανειακή ρευστότητα πρέπει κάποτε να επιστραφεί. Η λογική ότι το κράτος είναι εγγυητής δεν σημαίνει ότι δεν θα ζητηθούν τα λεφτά πίσω. Έγραψα πριν καιρό ότι χρειάζεται οπωσδήποτε επιχορηγούμενο κεφάλαιο κίνησης στους μικρομεσαίους. Όπως έκαναν οι Γερμανοί. Προσοχή όμως: επιχορηγούμενο! Και φυσικά σε όσους το έχουν πραγματική ανάγκη και όχι δάνεια σε όποιους απλά πληρούν τα τραπεζικά κριτήρια έτσι για να αυξήσουμε τις πιστώσεις στο σύστημα.
Υπάρχουν στην ζωή οι έχοντες και οι μη έχοντες. Οφείλει το τραπεζικό σύστημα να μάθει επιτέλους ότι χρηματοδότηση δικαιούνται και οι υγιείς της δεύτερης κατηγορίες. Διότι υπάρχουν και αυτοί. Φερέγγυος δεν είναι μόνο ο πλούσιος. Είναι και ο νοικοκύρης που προγραμματίζει σωστά δαπάνες και αποπληρώνει ή ρυθμίζει οφειλές έγκαιρα και στο μέτρο του εφικτού.
Επίσης οφείλουμε όλοι μας να μάθουμε σε αυτό τον τόπο μια μεγάλη αλήθεια: όταν ξεκινάει μια ύφεση και δεν ρέει το εισόδημα, κάποιοι έχουν λίπος να κάψουν, δηλαδή λεφτά να ζήσουν. Και κάποιοι έχουν πραγματική ανάγκη ρευστότητας αφού χωρίς αυτή να πέφτει στην δουλειά τους, τα χρέη τους θα αυξάνονται εκθετικά με αποτέλεσμα να πτωχεύουν χωρίς να καταλάβουν τι έγινε. Κάποιοι φυσικά επικαλούνται ότι πρέπει κατά καιρούς να γίνεται εκκαθάριση. Σύμφωνοι. Eλεύθερη αγορά έχουμε. Αλλά άλλο η πτώχευση και άλλο η ώθηση προς την πτώχευση λόγω υπερδανεισμού και κακών προβλέψεων.
Σε μια οικονομία πρέπει να μάθουμε ότι δάνειο ζητάμε επειδή πρέπει να χρηματοδοτήσουμε την δουλειά μας όταν αυτή έχει καθίζηση και μόνο όταν δεν μπορούμε να την χρηματοδοτήσουμε από επαρκή ίδια κεφάλαια ή/και από αποταμιευμένα κέρδη παλιότερων εποχών. Γιατί για κάθε δάνειο που δεν χρειάζεται να παίρνει κάποιος αλλά το εκταμιεύει η τράπεζα-βλέποντας ότι είναι φερέγγυος πιστοληπτικά- στερείται κεφάλαιο κίνησης από κάποιον άλλο που έχει οριακή ώς μηδενική ρευστότητα. Ασχέτως αν και οι δυο έχουν καθηλωμένους τζίρους στις δουλειές τους. Στο τέλος θα την πληρώσουν και οι δυο. Αυτό είναι το μόνο σίγουρο...
