Η ΜΑΧΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΞΕΚΙΝΗΣΕ

της Μαριάν Μενιέ *

Οι προσεχείς ευρωεκλογές θα είναι πολύ πιο σημαντικές απ’ ό,τι πιστεύει το ευρύ κοινό και από την έκβασή τους πολλά θα εξαρτηθούν για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και όχι μόνον. Θα είναι επίσης και η ευκαιρία για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εμπλακεί περισσότερο στο γίγνεσθαι της ευρωπαϊκής κοινωνίας των πολιτών, δεδομένου ότι ο ορισμός του προέδρου της κοινοτικής εκτελεστικής εξουσίας θα εξαρτηθεί από την λαϊκή ετυμηγορία. Χωρίς αμφιβολία, θα πρόκειται για μία σημαντική «ώρα της αλήθειας».

Από την άποψη αυτή, οι εκλογές του Μαΐου 2014 θα έχουν και έντονο καινοτομικό χαρακτήρα, που ίσως είναι και απαραίτητος στην παρούσα φάση της πορείας της Ευρώπης. Για πρώτη φορά μετά την εφαρμογή της Συνθήκης της Λισαβόνας, τον Δεκέμβριο 2009, οι επικεφαλής των κρατών μελών θα κληθούν να προσδιορίσουν τους υποψηφίους τους για την ηγεσία της Κομισιόν λαμβάνοντας υπ’ όψιν το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών. Αν η πλειοψηφία που θα προκύψει από τις κάλπες είναι δεξιά, ο Φρανσουά Ολάντ, η Άνγκελα Μέρκελ και οι ομόλογοί τους θα πρέπει να επιλέξουν έναν δεξιό. Σε διαφορετική περίπτωση, η επιλογή τους θα κινδύνευε να απορριφθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που στην συνέχεια θα επέλεγε κατά πλειοψηφία τον πρόεδρο της Κομισιόν της αρεσκείας του.

Πρόκειται για μία μείζονα καινοτομία, που θα διχάζει τους ευρωβουλευτές και τα μέλη Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, όπου συμμετέχουν οι ηγέτες των «28». Μέχρι τώρα, οι σχετικές επιλογές τους δεν είχαν καμμία κομματική αναφορά, καθώς προβάλλονταν ως «συναινετικές», με βασικό τους πλεονέκτημα ότι άφηναν μεγάλα περιθώρια κίνησης στα μέλη του Συμβουλίου. Αλλά η αναγκαστική πλέον αντιστοίχιση της επιλογής αυτής στο αποτέλεσμα της καθολικής ψηφοφορίας μπορεί να προσδώσει στην Επιτροπή εντονότερο πολιτικό χαρακτήρα, αλλά και επιρροή απέναντι στις κυβερνήσεις. Οι ευρωβουλευτές αντιλαμβάνονται αυτή την νέα διάταξη ως μία μεγάλη ευκαιρία προκειμένου να επιβάλουν τον ρόλο τους και να εμπεδώσουν την κοινοβουλευτική δημοκρατία στο πλαίσιο της ΕΕ.

«Πολιτικά, το Συμβούλιο είναι υποχρεωμένο να προτείνει τον υποψήφιο του κόμματος που θα έχει κερδίσει στις εκλογές», θριαμβολογεί ο Αλέν Λαμασούρ, μέλος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), που συσπειρώνει συντηρητικούς και χριστιανοδημοκράτες. Πράγματι, οι περισσότερες πολιτικές παρατάξεις σκοπεύουν να ορίσουν έναν επικεφαλής, που θα διεκδικήσει την διαδοχή του απερχόμενου προέδρου της Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο –ο οποίος, πάντως, επισήμως δεν έχει ακόμη παραιτηθεί της ιδέας να διεκδικήσει και τρίτη θητεία. Με τα ευρωπαϊκά κόμματα να προβάλουν την εκλογή του υποψηφίου τους, μοιάζει να υλοποιείται το παλιό όνειρο ότι κάποια μέρα θα αναδυθεί μία υπερεθνική-ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή. «Οι υποψήφιοι αυτοί θα περιοδεύουν τα 28 κράτη μέλη, ενώ τα σημαντικά μέσα μαζικής ενημέρωσης θα οργανώσουν τηλεμαχίες μεταξύ τους», προσθέτει ο Αλέν Λαμασούρ.

Το Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα έχει ήδη επιλέξει τον υποψήφιό του. Δεν είναι άλλος από τον Γερμανό πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς, που κρύβει ολοένα και λιγότερο τις φιλοδοξίες του. Ο Βέλγος πρώην πρωθυπουργός και πρόεδρος των φιλελεύθερων ευρωβουλευτών Γκυ Φερχόφσταντ ετοιμάζεται να ηγηθεί της παράταξής του μαζί με τον Γερμανό υπουργό Εξωτερικών Γκουΐντο Βεστερβέλε. Η συμπρόεδρος των Πρασίνων, Γερμανίδα Ρεμπέκα Χαρμς, θα είναι πιθανότατα η υποψήφια των Οικολόγων μαζί με τον Ζοζέ Μποβέ. Στο ΕΛΚ οι υποψήφιοι συνωθούνται: ανάμεσά τους ο Γάλλος Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς Μισέλ Μπαρνιέ, η Λουξεμβουργιανή Επίτροπος Δικαιοσύνης Βιβιάν Ρέντινγκ, ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ και ο Ιρλανδός ομόλογός του Έντα Κένι. Φημολογείται επίσης ότι υποψήφιος των ακροαριστερών ευρωπαϊκών σχηματισμών θα είναι ο Έλληνας Αλέξης Τσίπρας, επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα.

Πάντως, στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονιστεί ότι η ερμηνεία των ευρωβουλευτών δεν γίνεται ομόφωνα δεκτή. «Πρέπει να σεβαστούμε τις ευρωπαϊκές Συνθήκες. Το Ευρωκοινοβούλιο εκλέγει τον πρόεδρο της Κομισιόν αλλά δεν τον ορίζει», υποστηρίζει από την πλευρά του ο πρώην γενικός γραμματέας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Πιερ ντε Μπουασιέ. Αλλά και πολλές ακόμα κυβερνήσεις μόνον δεδομένο δεν θεωρούν πως ο πρόεδρος της Κομισιόν που θα επιλέξουν θα πρέπει να προέρχεται υποχρεωτικά από το κόμμα της πλειοψηφίας στις ευρωεκλογές.

Τα μέλη του Συμβουλίου θα μπορούσαν πράγματι να επιλέξουν κάποιον υποψήφιο της αρεσκείας τους, σεβόμενοι παράλληλα πλήρως τη αρχή της πλειοψηφίας του Ευρωκοινοβουλίου. Εκτιμούν πως μία πολιτικοποιημένη Επιτροπή θα προκαλούσε συνέχεια τριβές με τις κυβερνήσεις των κρατών μελών άλλων ιδεολογικών αποχρώσεων. Από την άλλη, μία υπερβολικά άχρωμη εκτελεστική εξουσία θα έδινε πολύ μεγαλύτερο χώρο στις εθνικές κυβερνήσεις.

* Αρθρογράφος ευρωπαϊκών θεμάτων στην γαλλιική εφημερίδα Le Croix