του Αθανάσιου Χ. Παπανδρόπουλου
«....Το μεγάλο παιχνίδι δεν παίζεται πλέον στις αντιγραφές, αλλά στις νέες ιδέες και τη διάρκειά τους, Η στρατηγική αυτή είναι ένα σοβαρό εργαλείο αντιμετώπισης της πολυπλοκότητας, αλλά και της ταχύτητας των αλλαγών που γίνονται γύρω μας...». O Kjeff Nordstrom, γκουρού του μάνατζμεντ, με περγαμηνές πίσω του, συγγραφέας μαζί με τον Jonas Riderstralle των βιβλίων "Funky Business" και "Karaoke Capitalism", προτρέπει τους επικεφαλής των επιχειρήσεων να εντάξουν σθεναρά την καινοτομία στη στρατηγική τους, να την καλλιεργήσουν και να την αναπτύξουν με πάθος. Σύμφωνα με τον ίδιο, η καινοτομία είναι το "κλειδί" για να μπορέσουν οι επιχειρήσεις να προηγούνται των εξελίξεων και όχι να έπονται αυτών, ασθμαίνοντας να αυξήσουν τα έσοδα και τα κέρδη και να διαμορφώσουν τις κατάλληλες αναπτυξιακές προοπτικές.
Τι πραγματικά είναι, όμως, η καινοτομία και πώς μπορεί να οριστεί στο σύγχρονο επιχειρηματικό περιβάλλον; Από πού προκύπτει και ποιους τομείς αγκαλιάζει; Σε αντίθεση με παλαιότερες αντιλήψεις, η καινοτομία δεν συνδέεται μόνο με την έρευνα και την ανάπτυξη νέων προϊόντων. Πλέον, συνιστά μια λειτουργία που εγκολπώνεται και αφορά σε κάθε δραστηριότητα: το marketing, την επικοινωνία, το σχεδιασμό, την εξυπηρέτηση πελατών, την παραγωγή, τη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού, τη διαχείριση της γνώσης και εν γένει κάθε περιοχή που μπορεί να "γεννήσει" μια ιδέα, μια καινούρια πρακτική, μια καινούρια προσέγγιση. Καινοτομία που δεν ανακαλύπτεται διαμιάς, αλλά που εξελίσσεται μέσα από τη χρήση και την εμπλοκή εργαζομένων, προμηθευτών, πελατών, συνεργατών.
Δύο είναι οι σχολές που υπάρχουν στο επίπεδο αυτό. Η πρώτη πιστεύει ότι η νέα ιδέα είναι θέμα ταλέντου και προσώπου. Έτσι οι πρωτοπόρες εταιρείες προσελκύουν ταλαντούχους ανθρώπους, για να αναπτύξουν ιδέες που τονώνουν τη διαφορετικότητα. Ως φαίνεται όμως αυτή η τακτική είναι ατελής. Οι πραγματικά καινοτόμες εταιρίες, χρησιμοποιούν τη δύναμη ενός κοινού σκοπού. Το να γίνονται τα πράγματα διαφορετικά απαιτεί συλλογική δέσμευση.
Τίθεται συνεπώς το ερώτημα: τι είναι η καινοτομία στο επιχειρηματικό περιβάλλον; Ας ξεκινήσουμε, αντίστροφα, από το τι δεν είναι. Όπως, λοιπόν, υποστηρίζουν οι συγγραφείς Nordstrom και Ridderstrale, η έννοια της καινοτομίας πρέπει να διαχέεται μέσα στην επιχείρηση, αλλά όταν υλοποιείται να επιβραβεύεται συλλογικά.
Διότι, για να γίνει πραγματικότητα, η καινοτομία ως νέα ιδέα, πρέπει να αποτελέσει μια ομαδική διεργασία που διεξάγεται σε πολλούς τομείς / τμήματα / επίπεδα, του επιχειρηματικού περιβάλλοντος - και όχι μόνο εκεί-, όπου πολλοί και διαφορετικοί εργαζόμενοι συνεισφέρουν στην ενσάρκωση και την εφαρμογή της.
Από τη σύλληψη μιας Καινοτόμου ιδέας έως την υλοποίησή της απαιτούνται επίπονες προσπάθειες από όλα τα τμήματα της επιχείρησης. Χρειάζονται ακόμα διαρκείς απόπειρες, που έχουν ως απώτερο στόχο την καλύτερη δυνατή υλοποίηση και τη βέλτιστη "εργαλειοποίηση”.
Υπό αυτή την έννοια, η καινοτομία δεν πρέπει να αποτελεί προνόμιο μιας διοικητικής ολιγαρχίας ή ενός συγκεκριμένου τμήματος. Πολλάκις, οι επιχειρηματικές καινοτομίες έχουν τη ρίζα τους στα παράπονα δυσαρεστημένων πελατών, σε δύσθυμους υπάλληλους, που διαρκώς κάτι τους ενοχλεί και τους εμποδίζει να εργαστούν αποδοτικά, καθώς και σε έκτακτες καταστάσεις στις οποίες η καινοτομία καλείται να απαντήσει.
Στις μέρες μας, δεν είναι λίγοι οι ειδικοί του μάνατζμεντ που χωρίς να υποβαθμίζουν την αξία μιας καλής ιδέας - εστιάζουν στο στόχο, που ακριβώς επειδή πρέπει να υλοποιηθεί, "αναγκάζει" τους εμπλεκόμενους να πειθαρχήσουν στον τρόπο που προσεγγίζουν και μεθοδεύουν την καινοτομία. Ο στόχος αυτός μπορεί να είναι, από μόνος του, μία καινοτομία. Μπορεί π.χ. να είναι η επιδίωξη ικανοποίησης μιας, φαινομενικά, πρωτόγνωρης πελατειακής απαίτησης, το άνοιγμα μίας εντελώς ασυνήθιστης αγοράς ή η στόχευση σε ένα εξειδικευμένο κοινό. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, η καινοτομία ενυπάρχει μέσα στο στόχο. Στόχος, που συνήθως υλοποιείται κάτω από πίεση, εντός αυστηρής προθεσμίας και με την αμφισβήτηση της επιχειρηματικής πεπατημένης. Μεταφορικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο στόχος αποτελείτο εργαλείο, που δίνει στην καινούρια ιδέα σάρκα και οστά.
Και το ερώτημα είναι: Από ποιες πηγές και υπό ποιες πνευματικές, ιδεολογικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες και αντιλήψεις, μπορούν να προκύψουν νέες ιδέες;
