Η μεγάλη αποσύνδεση

του Ηλία Καραβόλια

Το νούμερο ζαλίζει: η Apple κοστίζει πλέον στο χρηματιστήριο 3 τρις δολάρια. Για να το καταλάβετε: η Ελλάδα των 10 εκατομμυρίων κατοίκων παράγει πλούτο 200 δις ετησίως. Η Apple «αξίζει» δηλαδή 15 φορές το ΑΕΠ της Ελλάδας.

Απίστευτα πράγματα. Σε απόλυτους αριθμούς, θεμελιωδών μεγεθών και χρηματιστηριακών κεφαλαιοποιήσεων, όλα φαίνονται «ορθολογικά» (η αξία μιας εταιρείας αντικατοπτρίζει και τα μελλοντικά κέρδη της).

Άλλο είναι το πρόβλημα: η πλήρης αποσύνδεση αυτού του πλασματικού από το παραγωγικό κεφάλαιο (αυτό που δημιουργεί προστιθέμενη αξία και δεν αποσπά υπεραξία) έχει πλέον σοβαρές συνέπειες για τον άνθρωπο και την κοινωνία.

Και εξηγούμαι: είναι εξωπραγματικές οι αποτιμήσεις (Microsoft 2,5 τρις, Google 1,6 τρις, Amazon 1,3 τρις, κ.α) για το ιντερνετικό ολιγοπώλιο που «ελέγχει» τον ανθρώπινο βίο (κοντά σε αυτούς και ο Elon Musk με τις εκτυφλωτικές κεφαλαιοποιήσεις των εταιρειών του).

Σήμερα πχ. το Δ.Ν.Τ ανακοίνωσε το αυτονόητο: ότι τελικά είναι επικίνδυνη για την αγορά εργασίας η τεχνητή νοημοσύνη («Θα μπορούσε να προκαλέσει τόσες διαταραχές όσες η Βιομηχανική Επανάσταση στην εποχή του Άνταμ Σμιθ» ανέφερε ανώτατος αξιωματούχος).

Η τεχνολογία και η πρόοδος, η τεχνητή νοημοσύνη και οι αλγόριθμοι, σώζουν ζωές, προάγουν επιστήμες, εξοικονομούν κόστη, κάνουν την ζωή μας ευκολότερη.

Το θέμα είναι ότι «ελέγχονται»: αποτελούν «συντελεστές παραγωγής» στα χέρια μιας ελιτίστικης τεχνοφεουδαρχίας.

Αναρωτιέται φυσικά κανείς πώς ο καπιταλισμός κατάφερε να μεταφέρει τα εργοστάσια και τα ορυχεία από την γη, στην παλάμη μας (smartphones και internet).

Και πώς κατάφερε να μας κάνει όλους εργαζόμενους (άνευ αμοιβής) αυτών των εταιρειών (βλ.Zuboff, The age of surveillance capitalism, Harvard).

Είμαστε σε επικίνδυνη εποχή. Ας ελπίσουμε η φούσκα να ξεφουσκώσει και όχι να σκάσει (στην παλάμη μας…).