του
Θανάση Κάλφα*
Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για την τραπεζική ένωση. Ποια είναι η άποψή σας στο συγκεκριμένο θέμα;
Η ευρωζώνη σήμερα δεν λειτουργεί ως ενιαίος οικονομικός χώρος εξαιτίας της διαφοράς στα επιτόκια μεταξύ των χωρών μελών, που μοιράζονται μεν το ίδιο νόμισμα αλλά έχουν όμως τελείως διαφορετικούς όρους χρηματοδότησης. Με πιο ακραίο παράδειγμα την ίδια την Ελλάδα όπου η διαφορά από π.χ. την Γερμανία είναι της τάξεως των τεσσάρων μονάδων ή και περισσότερο ανάλογα με το είδος της επιχείρησης. Είναι προφανές ότι όσο συμβαίνει αυτό η χώρα δεν μπορεί να αναπτυχθεί. Η τραπεζική ένωση υποτίθεται ότι θα λύσει μακροπροθέσμως ένα μέρος αυτού του προβλήματος. Και λέω ένα μέρος γιατί όπως σχεδιάζεται και με τον τρόπο που προχωρεί για την ώρα είναι μια ατελής ένωση.
Θα μπορέσουν οι ελληνικές τράπεζες να εφαρμόσουν την τραπεζική ένωση; Είναι αρκετή η κεφαλαιακή επάρκεια των ελληνικών τραπεζών;
Η κεφαλαιακή επάρκεια των ελληνικών τραπεζών είναι απολύτως συναρτημένη με την ποιότητα του χαρτοφυλακίου τους. Στον ΟΟΣΑ στο Παρίσι πριν λίγο καιρό, σε μια διακοινοβουλευτική συνάντηση για την πορεία της διεθνούς οικονομίας τα ελληνικά κόκκινα δάνεια ήταν ένας από τους πρωταγωνιστές στην παρουσίαση των οικονομολόγων του οργανισμού. Η έκτασή τους είναι τόσο μεγάλη (ιδίως αν ληφθούν υπόψη και τα μη επισήμως κόκκινα δάνεια, που βρίσκονται σε μικρή καθυστέρηση ή έχουν γίνει αντικείμενο υπεραισιόδοξης αναδιάρθρωσης) και η διασύνδεσή τους με την υπόλοιπη οικονομία τόσο απόλυτη, ώστε είναι πολύ δύσκολο να θεωρήσει κανείς ότι ο χειρισμός τους είναι τραπεζική υπόθεση. Θα σας έλεγα ότι είναι καθαρά μακροοικονομική υπόθεση, που θα συναρτηθεί από την ικανότητα της ελληνικής κοινωνίας να διαχειριστεί όχι μόνο το οικονομικό αλλά και το πολιτικό μέρος της κρίσης στα επόμενα χρόνια.
Τι επιπτώσεις θα έχει η υπαγωγή των τραπεζών του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, όταν -όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Ένωσης ελληνικών τραπεζών- στην ουσία η επανακεφαλαιοποίηση έχει απορροφηθεί από τα κόκκινα (τοξικά) απλήρωτα δάνεια;
Ο κίνδυνος είναι να έρθουν και να μας εξηγήσουν και επισήμως το μοντέλο της «ανάκαμψης χωρίς χρηματοδότηση» (credit-less recovery), που συζητείται τον καιρό αυτό επιστημονικά στο ΔΝΤ. Δηλαδή να συνεχιστεί η έλλειψη χρηματοδότησης, σε συνδυασμό με την απορρόφηση μεγάλου μέρους των πιστώσεων από βραχυπρόθεσμο κρατικό δανεισμό (όπως ήδη συμβαίνει σήμερα). Μόνο που η αλλαγή θα είναι πλέον θεσμική. Θα προέρχεται δηλαδή από όρους που η συντριπτική πλειοψηφία των πιθανών δανειοληπτών απλώς δεν θα μπορούν να εκπληρώσουν. Για το πω απλά στον γκισέ δεν θα υπάρχει ουρά γιατί ο πορτιέρης δεν θα αφήνει παρά ελάχιστους να μπουν.
Βλέπετε ότι υπάρχει πρόβλημα ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες. Εάν ναι, πως μπορεί αυτό να ξεπεραστεί;
Χρειάζεται μια πολλαπλή προσπάθεια. Πρώτον μια πολύ ταχύτερη μείωση των κρατικών δαπανών και των φόρων που θα ενισχύσει τις καταθέσεις (με τις οποίες πληρώνεται πλέον μέρος των φόρων) και θα μειώσει τον βραχυπρόθεσμο κρατικό δανεισμό. Δεύτερον μια διεθνής προσπάθεια –στην οποία με την όποια αξιοπιστία μας έχει απομείνει πρέπει κι εμείς να συνεισφέρουμε- για να υπάρξει νομισματική χαλάρωση στην Ευρώπη. Δεν μπορεί να μας λένε π.χ. στον ΟΟΣΑ ότι η Ευρώπη είναι από μακροοικονομικής άποψης ορθό να αυξήσει τον πληθωρισμό της στο 2% (τουλάχιστον) κι οι αρχές της ευρωζώνης να επιμένουν στη σημερινή πολιτική. Τρίτον μια πειστική επαναδιαπραγμάτευση με τους δανειστές, όπου θα προσφέρουμε ταχύτερες και βαθύτερες διαρθρωτικές αλλαγές και θα ζητήσουμε ένα σοβαρό ποσό για την αύξηση της ρευστότητας προς τον ελληνικό ιδιωτικό τομέα. Επιχείρημα έχουμε δυστυχώς συντριπτικό και είναι η εφιαλτική ανεργία.
Στην τελευταία έκθεση του ΔΝΤ γίνεται λόγος για την αμοιβαιοποίηση (mutualisation) των χρεών. Ποια είναι η γνώμη σας για το συγκεκριμένο ζήτημα;
Αυτό θα βοηθήσει στην μείωση του κόστους δανεισμού για τα κράτη μέλη που θα συμμετάσχουν και έμμεσα θα μας βοηθήσει κι εμάς, καθώς θα βελτιώσει το ευρύτερο κλίμα και την εμπιστοσύνη στην ευρωζώνη. Δεν θα ικανοποιούμε όμως για πολύ καιρό τα κριτήρια που θα τεθούν, τα οποία θα είναι αυστηρά.
Στη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο τον Σεπτέμβριο υπήρξε μία έκθεση που συζητήθηκε εκτενώς και τελικά υπερψηφίστηκε η εποπτεία 6000 τραπεζών από το 2014. Η πρόταση αυτή πιστεύετε ότι πλήγει κυρίως τις τράπεζες του ευρωπαϊκού νότου;
Όχι τόσο. Στον συγκεκριμένο τομέα και πολλές τράπεζες του βορρά έχουν σοβαρά προβλήματα που λόγω της καλύτερης κατάστασης των εκεί οικονομιών δεν έχουν έρθει όσο τα δικά μας στο προσκήνιο. Πάντως σας ξαναλέω το πρόβλημα ρευστότητας που έχουμε είναι τόσο έντονο ώστε δεν βγαίνει πέρα χωρίς κάποιου είδους νέα πρόταση στο τραπέζι. Πρόταση που απαιτεί μια βαθειά αλλαγή στο πρόγραμμα προσαρμογής προς την κατεύθυνση του μικρότερου κράτους, της χαμηλότερης φορολογίας και των ταχύτερων και βαθύτερων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και αλλαγών στον τρόπο λειτουργίας του ελληνικού κράτους.
Εδώ και καιρό έχει αποκλειστεί η χρήση του μηχανισμού διάσωσης ESM την απευθείας στήριξη των τραπεζών. Βλέπετε ότι την επόμενη δεκαετία η τραπεζική ένωση πρόκειται να είναι μία εθνική υπόθεση;
Δεκαετία για τη σημερινή Ευρώπη είναι ένας πολύς καιρός. Αν δεν υπάρξει επιδείνωση της κρίσης ναι. Αλλά κανείς δεν εγγυάται ότι δεν θα υπάρξει επιδείνωση της κρίσης, με βάση όχι οικονομικά αλλά πολιτικά δεδομένα
Έτσι όπως είναι δομημένη η τραπεζική ένωση λειτουργεί αποπληθωριστικά. Οξύνει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο την κρίση. Ποιος θα είναι ο ρόλος της ΕΚΤ; Και δευτερευόντως οι εθνικές τράπεζες θα μπορέσουν να αντιδράσουν;
Οι εθνικές τράπεζες είναι δεμένες χειροπόδαρα. Η ΕΚΤ έχει δυνατότητες γιατί ακολουθεί μια παράλογη πολιτική από πλευράς πληθωρισμού. Όταν μεγάλα τμήματα της Ευρωζώνης είναι σε ύφεση (ή και σε σκληρό αποπληθωρισμό όπως εμείς) και ο μέσος πληθωρισμός είναι κάτω του 1%, όταν ο στόχος της είναι το 2%, τότε η ΕΚΤ οφείλει να δράσει με κάθε μέσο. Ακόμα και με την στενή γερμανική ερμηνεία των συνθηκών. Ο κανόνας της σταθερότητας των τιμών ισχύει και προς τα κάτω.
* Ο Θόδωρος Σκυλακάκης είναι Ευρωβουλευτής, μέλος της "Ομάδας της Συμμαχίας Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη" και Πρόεδρος του κόμματος "ΔΡΑΣΗ".
Στις Κοινοβουλευτικές Επιτροπές του Ευρωκοινοβουλίου είναι Τακτικό Μέλος της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων (ENVI), Τακτικό Μέλος της Επιτροπής Ελέγχου των Προϋπολογισμών (CONT), Τακτικό μέλος της νεοσυσταθείσας Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την καταπολέμηση του Οργανωμένου Εγκλήματος, της διαφθοράς και της νομιμοποίησης εσόδων από εγκλήματα (CRIM) καθώς και Αναπληρωματικό Μέλος της Επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής (ECON).
Από το Μάρτιο 2006 μέχρι τον Μάιο του 2009 διετέλεσε Γενικός Γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων & Αναπτυξιακής Συνεργασίας στο Υπουργείο Εξωτερικών.
