του Αθανάσιου Χ. Παπανδρόπουλου
Στο βιβλίο – έρευνά τους «Φτιαγμένες να διαρκέσουν», οι Jim Collins και Jerry Porras (εκδόσεις Κλειδάριθμος), αναφερόμενοι σε γνωστές πετυχημένες εταιρίες, τονίζουν ιδιαίτερα το θέμα του οράματος της επιχείρησης και των ανθρώπων της, έννοια διόλου απλή.
Στο πλαίσιο αυτό, οι συγγραφείς και σύμβουλοι επιχειρήσεων, γράφουν μεταξύ άλλων και τα ακόλουθα:
«Φανταστείτε ότι συναντάτε έναν καταπληκτικό άνθρωπο που είναι ικανός να κοιτάζει τον ήλιο ή τα άστρα οποιαδήποτε ώρα της μέρας ή της νύχτας και να ανακοινώνει την ακριβή ημερομηνία και ώρα: «Είναι 23 Απριλίου του 1401, ώρα 2:36 και 12 δευτερόλεπτα προ μεσημβρίας».
Ο άνθρωπος αυτός θα ήταν εκπληκτικός στην ανακοίνωση της ώρας και, είναι πολύ πιθανό ότι θα τον αντιμετωπίζαμε με σεβασμό για την ικανότητά του αυτή. Δεν θα ήταν, όμως, ακόμα πιο θαυμαστός αν αντί να ανακοινώνει την ώρα, είχε κατασκευάσει ένα ρολόι το οποίο θα μπορούσε να ανακοινώνει την ώρα στο διηνεκές, ακόμα και μετά τον θάνατο του;
Το να έχει κανείς μια καταπληκτική ιδέα ή το να είναι χαρισματικός οραματιστής ηγέτης ισοδυναμεί με την «ανακοίνωση της ώρας»· η οικοδόμηση μιας εταιρείας που μπορεί να ευημερήσει πέρα από την παρουσία οποιουδήποτε ηγέτη, περνώντας από πολλαπλούς κύκλους ζωής προϊόντων, ισοδυναμεί με την «κατασκευή ρολογιών».
Στον πρώτο πυλώνα των ευρημάτων μας αποδεικνύουμε ότι οι δημιουργοί οραματιστριών εταιρειών είναι συνήθως κατασκευαστές ρολογιών και όχι άνθρωποι που απλώς ανακοινώνουν την ώρα. Εκείνο που κυρίως τους ενδιαφέρει είναι να οικοδομήσουν έναν οργανισμό — να κατασκευάσουν ένα ρολόι που λειτουργεί σωστά — και όχι να μπουν την κατάλληλη στιγμή σε κάποια αγορά χάρη σε μια ιδέα για κάποιο πρωτοποριακό προϊόν και να εκμεταλλευτούν την ανοδική καμπύλη του κύκλου ζωής ενός ελκυστικού προϊόντος. Και αντί να εστιαστούν στην απόκτηση των επιμέρους προσωπικών χαρακτηριστικών του οραματιστή ηγέτη, υιοθετούν μια αρχιτεκτονική προσέγγιση και εστιάζουν την προσοχή τους στην οικοδόμηση των οργανωτικών γνωρισμάτων της οραματίστριας εταιρείας.
Το πρωταρχικό αποτέλεσμα των προσπαθειών τους δεν είναι η απτή εφαρμογή μιας καταπληκτικής ιδέας, η έκφραση μιας χαρισματικής προσωπικότητας, η ικανοποίηση του εγώ τους ή η συσσώρευση προσωπικού πλούτου. Το μέγιστο δημιούργημά τους είναι η ίδια η εταιρεία και όσα αυτή αντιπροσωπεύει.
Καταλήξαμε στο συγκεκριμένο πόρισμα όταν τα στοιχεία της έρευνάς μας κατάφεραν καίρια πλήγματα σε δύο αρκετά διαδεδομένους και ιδιαίτερα αγαπητούς μύθους, οι οποίοι κυριαρχούν εδώ και χρόνια στη σκέψη του κοινού αλλά και στην επιχειρηματική εκπαίδευση: το μύθο της καταπληκτικής ιδέας και το μύθο του μεγάλου χαρισματικού ηγέτη.
Ένα από τα πιο συναρπαστικά και σημαντικά συμπεράσματα της έρευνάς μας ήταν η διαπίστωση ότι για να δημιουργηθεί και να οικοδομηθεί μια οραματίστρια εταιρεία δεν είναι καθόλου απαραίτητο να υπάρχει ούτε κάποια καταπληκτική ιδέα ούτε κάποιος χαρισματικός ηγέτης. Για την ακρίβεια, ανακαλύψαμε στοιχεία που δείχνουν ότι μπορεί να υπάρχει αρνητική συσχέτιση ανάμεσα στις καταπληκτικές ιδέες που προωθούνται από χαρισματικούς ηγέτες και την οικοδόμηση μιας οραματίστριας εταιρείας.
Τα απροσδόκητα αυτά ευρήματα μας υποχρέωσαν να εξετάσουμε την εταιρική επιτυχία από εντελώς διαφορετική σκοπιά και μέσα από διαφορετικό πρίσμα απ’ ό,τι προηγουμένως. Παράλληλα, έχουν συνέπειες κυριολεκτικά απελευθερωτικές, τόσο για μάνατζερ, όσο και για επιχειρηματίες.»
Όπως αυτό συμβαίνει, όταν κάποιος προσπαθεί να δράσει στο πλαίσιο της πραγματικότητας και όχι με κριτήριο τη φαντασιακή αντίληψη που έχει γι΄αυτήν, θα προσθέταμε εμείς. Και υπενθυμίζουμε την περίφημη προτροπή του μεγάλου φιλόσοφου της οικονομίας και της ανθρώπινης δράσης Λούντβιχ φον Μίζες (1881-1978),που έλεγε μάθε κάποιον να ψαρεύει και θα τρώει κάθε μέρα. Αν του δώσεις ένα ψάρι θα φάει μόνον μια φορά.
