Τουρκία: Τα λάθη πίσω από την εκλογική ήττα του Ερντογάν

της Ναταλίας Δανδόλου

Το εκλογικό αποτέλεσμα της Κυριακής εξέπληξε πολλούς: όχι τόσο για την επικράτηση του Εκρέμ Ιμάμογλου στην Κωνσταντινούπολη, που εν πολλοίς είχε καταγραφεί στις δημοσκοπήσεις, ούτε για την ήττα του Ερντογάν σε πολλές μεγάλες πόλεις. Αυτό που ήταν μέχρι πρότινος αδιανόητο για την Τουρκία, ήταν η αντίδραση του Τούρκου προέδρου.

Αρκετά θλιμμένος, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εκφώνησε μια ομιλία στην Άγκυρα, που θεωρήθηκε σχεδόν αδιανόητη για τον ισχυρό άνδρα της χώρας: παραδέχθηκε ανοικτά την ήττα του.

Εξάλλου το αποτέλεσμα δεν χωρά αμφισβήτηση, ακόμα και για ένα καθεστώς, όπως αυτό στην Άγκυρα.

Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν όχι μόνο σε κατάφερε να ανατρέψει τον Ιμαμόγλου, τον πιο σημαντικό πολιτικό της αντιπολίτευσης, αλλά έχασε δυνάμεις σε όλη τη χώρα. Οι εκλογές της Κυριακής σηματοδότησαν την πρώτη ήττα σε εθνικό ποσοστό ψήφου για το AKP, ένα πολιτικό κίνημα με ισλαμικές ρίζες που ανέβηκε στην εξουσία το 2002 και από τότε κυριαρχεί στην τουρκική πολιτική.

Για το κοσμικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) του Ιμάμογλου, το αποτέλεσμα αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη εκλογική του νίκη εδώ και σχεδόν μισό αιώνα.

Λάθη τακτικής

Έκτοτε πολύ μελάνι έχει χυθεί για τους λόγους που οδήγησαν στη μεγάλη ήττα του Σουλτάνου, ο οποίος φαίνεται να έκανε μια σειρά από λάθη τακτικής και… «Ναι! είναι η οικονομία, ηλίθιοι!».

«Το αποτέλεσμα θα κυριαρχεί σε όλη την τουρκική πολιτική τα επόμενα χρόνια, αναζωπυρώνοντας τις ελπίδες της αντιπολίτευσης να κερδίσει τον Ερντογάν στις προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές του 2028», υποστηρίζει ο Emre Peker, διευθυντής Ευρώπης στο Eurasia Group.

Από την πλευρά του ο Burak Bilgehan Ozpek, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο TOBB στην Άγκυρα, δήλωσε στους Financial Times ότι η βαθιά διχαστική ρητορική του Ερντογάν, ο έλεγχος των περισσότερων μέσων ενημέρωσης και η χρήση των δημόσιων πόρων για την ενίσχυση των εκλογικών του προοπτικών έχουν χωρίσει απότομα την Τουρκία σε δύο μόνο στρατόπεδα: «Το CHP έμαθε πώς να παίζει το παιχνίδι πόλωσης [στο οποίο] μόνο δύο κόμματα, το AKP και το CHP, είναι βιώσιμα», είπε, προσθέτοντας ότι ένα μήνυμα κατά του Ερντογάν βοήθησε το CHP να προσελκύσει δυσαρεστημένους εθνικιστές και Κούρδους ψηφοφόρους.

«Αυτογκόλ»

«Δεν ήταν το αποτέλεσμα που περιμέναμε», είπε ο Harun Armagan, μέλος του κεντρικού συμβουλίου λήψης αποφάσεων του AKP. «Το κύριο ζήτημα είναι ότι δεν μπορέσαμε να κινητοποιήσουμε τους ψηφοφόρους μας στις κάλπες. . . αν χάσουμε εκλογές δεν είναι επειδή η αντιπολίτευση είναι καλύτερη από εμάς, είναι επειδή δεν έχουμε κάνει τη δουλειά μόνοι μας», πρόσθεσε.

Αλλά ακόμη και μεταξύ του AKP υπάρχει ευρεία συμφωνία ότι η ταραγμένη οικονομία ήταν ο κρίσιμος παράγοντας για την κακή επίδοσή του την Κυριακή. Οι Τούρκοι έχουν υπομείνει μια πολυετή κρίση πληθωρισμού που έχει συμπιέσει την αγοραστική τους δύναμη.

Ο Ερντογάν, του οποίου οι ανορθόδοξες οικονομικές πολιτικές έχουν κατηγορηθεί για την άνοδο των τιμών, έριξε χρήμα στην αγορά για να δελεάσει τους ψηφοφόρους, συμπεριλαμβανομένου ενός μήνα δωρεάν φυσικού αερίου πριν από τις εκλογές του Μαΐου.

Από τις εκλογές του Μαΐου, ωστόσο, σε μια προσπάθεια να προσελκύσει ξένες επενδύσεις και να θέσει υπό έλεγχο τις τιμές έχει επιστρέψει σε μια πιο ορθόδοξη οικονομική προσέγγιση.

Ο Ερντογάν γνώριζε ότι μια άλλη σειρά λαϊκιστικών μέτρων αυτή τη φορά πιθανότατα θα έφερνε στο κόμμα του περισσότερες ψήφους, αλλά επέλεξε να παραμείνει στις δημοσιονομικές πολιτικές της κυβέρνησης για να μειώσει τον πληθωρισμό την επόμενη περίοδο, είπε ο Αρμαγκάν.

Ενώ το πρόγραμμα αναμένεται τελικά να μειώσει τον πληθωρισμό, έχει κάνει την καθημερινή ζωή των Τούρκων πιο δύσκολη βραχυπρόθεσμα με τα επιτόκια να εκτινάσσονται στα ύψη, τη λίρα να πέφτει σε χαμηλά επίπεδα ρεκόρ και τον πληθωρισμό να τρέχει σχεδόν στο 70%.

Δημοφιλής

Παρά την ήττα του ωστόσο, ο Ερντογάν παραμένει ένας από τους πιο δημοφιλείς πολιτικούς της Τουρκίας, και αναλυτές αναφέρουν ότι ακόμα δεν έχει πει την τελευταία του λέξη. Εξάλλου, υπάρχει αρκετός χρόνος για το AKP να ανασυνταχθεί και το νέο οικονομικό πρόγραμμα του Ερντογάν να αποδώσει καρπούς ενόψει των γενικών εκλογών του 2028.

Ωστόσο, οι αναλυτές λένε ότι ο Ερντογάν, συνήθως γνωστός ως οξυδερκής πολιτικός και αδυσώπητος αγωνιστής, έκανε επίσης μια σειρά από λάθη που ενίσχυσαν το μέγεθος της ήττας του AKP την Κυριακή.

Όπως υπογραμμίζουν οι FT, ένα από τα λάθη του Ερντογάν ήταν η υποτίμηση του πιθανού αντίκτυπου στην ψηφοφορία του ΑΚΡ από το ισλαμιστικό κόμμα New Welfare (YRP), ένα μικρότερο κόμμα, το οποίο όμως έχει ερείσματα στους συντηρητικά θρησκευόμενους ψηφοφόρους. Το New Welfare τοποθετήθηκε ως αξιόπιστος δίαυλος για τους «δυσαρεστημένους ψηφοφόρους του AKP» να εκφράσουν την απογοήτευσή τους για τις πολιτικές του Ερντογάν χωρίς να στηρίζουν την κοσμική αντιπολίτευση, σχολίασε ο Can Selcuki στην Istanbul Economics Research.

Το κόμμα διευθύνεται σε εθνικό επίπεδο από τον Φατίχ Ερμπακάν — γιο του πρώην πρωθυπουργού Νετζμετίν Ερμπακάν , τον οποίο πολλοί θρησκευτικά συντηρητικοί Τούρκοι θυμούνται με αγάπη ακόμη και 13 χρόνια μετά τον θάνατό του.

*πρώτη δημοσίευση: Οικονομικός Ταχυδρόμος