του Κώστα Χριστίδη*
Κάθε καλός μάνατζερ γνωρίζει την σημασία του να επικεντρώνει τις δραστηριότητές του στην επίτευξη ορισμένων σημαντικών στόχων και να μην ασχολείται με δευτερεύοντα ή ασήμαντα πράγματα. Ενώ, όμως, η αρχή αυτή φαίνεται περίπου αυτονόητη, η εφαρμογή της στην πράξη αποδεικνύεται εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. Προϋποθέτει σωστό καθορισμό προτεραιοτήτων, χάραξη συγκεκριμένων μακρο-, μεσο- και βραχυπρόθεσμων στόχων, εξεύρεση και αξιοποίηση πόρων (υλικών και, κυρίως, ανθρώπινων) για την επίτευξη των στόχων και εκπόνηση λεπτομερούς χρονικού προγραμματισμού για την εκτέλεση των δραστηριοτήτων που θα οδηγήσουν στην υλοποίηση των στόχων.
Ένας παράγων που δυσχεραίνει την σωστή χάραξη και υλοποίηση των προτεραιοτήτων είναι η σύγχυση μεταξύ επείγοντος και σημαντικού. «Επείγον» σημαίνει ότι κάτι απαιτεί άμεση προσοχή. Είναι το «τώρα!». Ένα τηλέφωνο που χτυπάει είναι επείγον. Μία συνέντευξη σε ένα ραδιοτηλεοπτικό μέσο, ένας χαιρετισμός σε μία συγκέντρωση είναι για έναν πολιτικό κάτι επείγον. Τα επείγοντα θέματα, συνήθως, είναι φανερά. Μας πιέζουν. Επιμένουν να ενεργήσουμε. Πολύ συχνά, όμως, αποδεικνύονται ασήμαντα.
Το «σημαντικό» έχει να κάνει με τα αποτελέσματα. Σημαντικό είναι κάτι που συνεισφέρει στην αποστολή μας, στους στόχους υψηλής προτεραιότητας, στη βελτίωσή μας. Σε προσωπικό επίπεδο, η αύξηση των παραγωγικών ικανοτήτων, η αναγνώριση νέων ευκαιριών, η πρόληψη, η εκπαίδευση είναι θέματα βασικής σημασίας. Σε δημόσιο επίπεδο, η βελτίωση των υποδομών, η πραγματοποίηση παραγωγικών επενδύσεων, η αναβάθμιση των θεσμών, η ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού, η αύξηση της εμπιστοσύνης είναι, ομοίως, θέματα βασικής σημασίας.
Αν δεν έχουμε ξεκάθαρη ιδέα τί είναι σημαντικό, ποια αποτελέσματα επιθυμούμε, είναι εύκολο να περιοριζόμαστε να αντιδρούμε στο επείγον. Ένας δεύτερος παράγων που δυσχεραίνει την προτεραιότητα στα βασικά είναι η έμφαση σε βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα και η παραμέληση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων. Και πάλι, σε ιδιωτικό επίπεδο, στη λαχτάρα μας για βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα συχνά καταστρέφουμε πολύτιμους πόρους, υλικούς (το αυτοκίνητό μας, τον υπολογιστή μας, το σώμα μας ή το περιβάλλον), οικονομικούς (αναλήψεις από κεφάλαιο, το οποίο συρρικνούμενο έχει μειωμένη τοκοφόρο δύναμη, ώστε στο τέλος να μην καλύπτει ούτε βασικές ανάγκες), ή ανθρώπινους (κακό εργασιακό κλίμα, αυξημένες απουσίες και αποχωρήσεις, διαρκείς συγκρούσεις και αντιδικίες).
Αντιστοίχως, σε δημόσιο επίπεδο, η εντυπωσιοθηρία και η ικανοποίηση βραχυπρόθεσμων πολιτικών αναγκών οδηγούν σε εξαγγελίες που ουδέποτε πραγματοποιούνται (άρα, σε αναξιοπιστία, δηλ. καταστροφή πολιτικού κεφαλαίου), σε ανούσιες πολιτικές αντιδικίες, σε πλειοδοσία παροχών, σε υπερχρέωση της χώρας και εξουθένωση των επόμενων γενεών. Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό εσφαλμένης ιεράρχησης πολιτικών προτεραιοτήτων είναι η υπέρμετρη ενασχόληση με τις δημοσκοπήσεις, που, από ένα χρήσιμο εργαλείο έχει αναχθεί σε αποκλειστικό οδηγό της πολιτικής δράσης. Όπως, όμως, ένας τενίστας, αν δεν βελτιώσει την τεχνική του, την αντοχή του, την ποιότητα του παιχνιδιού του, δεν πρόκειται να κερδίσει την παρτίδα παρατηρώντας απλώς τον πίνακα του σκορ, έτσι κι ένας πολιτικός δεν θα επιφέρει τα αποτελέσματα που απαιτούνται εάν άγεται και φέρεται από τις δημοσκοπήσεις.
Αυτά ως προς το θεωρητικό υπόβαθρο. Και τώρα στην πρακτική αντιμετώπιση. Στη σημερινή δύσκολη κατάσταση που βρίσκεται η Ελλάδα δύο είναι, κατά την άποψή μου, τα θέματα υψίστης προτεραιότητας : πρώτον, η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας και, δεύτερον, η επιτάχυνση (με παράλληλη βελτίωση και της ποιότητας) της απονομής δικαιοσύνης. Η επίτευξη του πρώτου στόχου αποτελεί συνισταμένη πολλών επί μέρους προϋποθέσεων και προσπαθειών : πολιτική σταθερότητα, δημοσιονομική ισορροπία, προσέλκυση επενδύσεων, ενθάρρυνση επιχειρηματικότητας και καινοτομίας, ομαλές εργασιακές σχέσεις κ.α. Ο δεύτερος στόχος, πέραν του ότι συμβάλλει αποφασιστικά στην επίτευξη και του πρώτου, αποτελεί αυτονόητο πρόταγμα για κάθε λειτουργική κοινωνία. Μετά από αδικαιολόγητες καθυστερήσεις πολλών δεκαετιών – στις οποίες περιλαμβάνεται και η πρώτη τετραετία Μητσοτάκη – γίνονται πλέον κάποια αποφασιστικά βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση. Τα βήματα αυτά πρέπει να συμπληρωθούν και να επιταχυνθούν.
Στα δύο προαναφερθέντα θέματα θα μπορούσε κανείς να προσθέσει και την αναβάθμιση του πολιτικού συστήματος με σωστή αξιοποίηση της ευκαιρίας της προσεχούς συνταγματικής αναθεώρησης. Η κυβέρνηση ακολουθώντας τη θεμελιώδη αρχή του αποτελεσματικού μάνατζμεντ ‘’do first things first and second things not at all’’, πρέπει να επικεντρωθεί στις παραπάνω βασικές προτεραιότητες.
*Νομικός - Οικονομολόγος
