Ο νέου τύπου ηγέτης και η σχέση του με τους... οπαδούς

του Αθ. Χ. Παπανδρόπουλου

Η σύμβουλος επιχειρήσεων Fiona Dent, σε ένα συμπαθητικό περί ηγεσίας πόνημά της, υποστηρίζει ότι «οποιοσδήποτε είναι ηγέτης ή έχει ηγετική θέση, ασκεί εξουσία». Αλλά τι είναι εξουσία; Στα λεξικά της νεοελληνικής «εξουσία είναι η δυνατότητα που έχει κάποιος να υποχρεώνει τον άλλο να ενεργεί ή να συμπεριφέρεται με ορισμένο τρόπο». Από τη δική του σκοπιά, το λεξικό της Οξφόρδης (1992) την ορίζει ως «τη δυνατότητα να πράττει κάποιος με επιρροή και κύρος».

Στον ορισμό αυτόν, σήμερα θα προσθέταμε ότι ο ηγέτης θα πρέπει να έχει την ικανότητα να καταλαβαίνει τις αλλαγές στο επιχειρηματικό και πολιτικό – κοινωνικό περιβάλλον, αναλαμβάνοντας και σχετικές πρωτοβουλίες προσαρμογής.

Ζούμε σε πολυτάραχες εποχές, ο κόσμος αλλάζει γρήγορα, οι τεχνολογικές εξελίξεις, επηρεάζουν σημαντικά την ζωή μας σε καθημερινή βάση. Οι ηγέτες σε κάθε βήμα της ζωής επηρεάζονται από πολλούς τέτοιους παράγοντες και από άλλες αλλαγές τεχνολογικές και επιστημονικές.

Για παράδειγμα, στις επιχειρήσεις, το εργασιακό περιβάλλον που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι σε αυτές, σήμερα είναι πολύ διαφορετικό από τον κόσμο που αντιμετώπιζαν πολλοί από τους πολυσυζητημένους και διάσημους ηγέτες των περασμένων γενεών. Οι σημερινοί ηγέτες πρέπει να έχουν περισσότερη αυτογνωσία, ευστροφία και να είναι πιο δεκτικοί στη μάθηση από πολλούς ηγέτες του παρελθόντος.

Υπάρχει ανάγκη έτσι από ηγεσία σε όλα τα επίπεδα της οργανωμένης ζωής. Τα άτομα που μπορούν να εμπνέουν τους άλλους, που έχουν τη δύναμη και την ικανότητα να αναλαμβάνουν ευθύνες και που διαπρέπουν πετυχαίνοντας στόχους που τους ανατίθενται, σίγουρα διαθέτουν ισχυρά ηγετικά προσόντα. Ακόμα περισσότερο, πρόκειται για άτομα που μπορούν να προσελκύσουν οπαδούς.

Και από την άποψη αυτή, πολύ σωστά, η Fiona Dent, επισημαίνει ότι «...οι ηγέτες χρειάζονται οπαδούς - αν δεν υπήρχαν δεν θα χρειαζόντουσαν οι ηγέτες!»

Σε κάθε οργανισμό υπάρχουν περισσότεροι οπαδοί παρά ηγέτες. Η αποτελεσματικότητα και η επιτυχία των ηγετών εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό από τις σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα στις δύο πλευρές. Είναι σημαντικό για τους ηγέτες να επενδύουν χρόνο και κόπο ώστε να δημιουργήσουν και ν’ αναπτύξουν σχέσεις ηγέτη - οπαδού.

Οι οπαδοί έχουν συγκεκριμένες απαιτήσεις από τον ηγέτη και αυτές εμπίπτουν σε τέσσερις κατηγορίες:

-Ενθουσιασμός - οι οπαδοί θέλουν ένα άτομο που θα τους οδηγήσει, σε δραστηριοποίηση και πάνω απ’ όλα θα τους εμπνεύσει.
-Αξιοποίηση - οι οπαδοί θέλουν να αισθάνονται ότι αυτό που κάνουν αξίζει πραγματικά. Θέλουν να αισθάνονται ότι η συνεισφορά τους έχει ευρύτερη σημασία στην γενικότερη εικόνα.
-Εκτίμηση - όλοι θέλουμε να μας εκτιμούν και οι οπαδοί θέλουν να αισθάνονται ότι ο ηγέτης έχει προσωπικό ενδιαφέρον γι’ αυτούς και γνήσια δέσμευση απέναντί τους.
-Ομαδικότητα - σαν οπαδοί χρειάζεται να αισθανόμαστε σαν μέρος ενός συνόλου, όχι απλώς ένα γρανάζι αλλά σαν ένα σημαντικό εξάρτημα μιας καλοσχεδιασμένης μηχανής.

Οι απόψεις για την ηγεσία έχουν αλλάξει τα τελευταία χρόνια. Έχουν περάσει οι εποχές του μοναχικού ήρωα. Σήμερα είναι σημαντικότερο να αναγνωρίζετε ότι οι άνθρωποι που εργάζονται για σας ή που σας θεωρούν ηγέτη τους για κάποιο λόγο - δηλαδή οι οπαδοί σας - πρέπει να σχετίζονται μαζί σας θετικά. Τα ωφελήματα αυτής της θετικής σχέσης συνήθως αντανακλώνται στους οπαδούς.

Οι αποτελεσματικοί ηγέτες σήμερα πρέπει να είναι προσιτοί και διαθέσιμοι στους οπαδούς τους. Τυπικοί τρόποι ενθάρρυνσης και δυνατότητας ανάπτυξης σχέσεων των οπαδών με τον ηγέτη περιλαμβάνουν:

Το να εξοικονομείτε διαθέσιμο χρόνο για τους ανθρώπους σε μόνιμη βάση (καθημερινά ή εβδομαδιαία).

-Να επενδύετε στη συναναστροφή σας - δηλαδή να βγαίνετε από το γραφείο σας και να κυκλοφορείτε συζητώντας με τον κόσμο.
-Να μην ξεχνάτε τι σημαίνει άνθρωπος και τι είναι ικανός να κάνει.
-Να μοιράζετε, σε μόνιμη βάση, τις σχετικές πληροφορίες με όλους τους εμπλεκομένους.
-Να μοιράζεστε με τους οπαδούς σας τον πανηγυρισμό της επιτυχίας.
-Ν’ αναγνωρίζετε πότε πρέπει να διαβιβάζονται σκληρά μηνύματα και να τα κοινοποιείτε.

Οι οπαδοί τείνουν να αποδίδουν πιο αποτελεσματικά όταν αισθάνονται ότι ανήκουν σε μια κοινωνία και, γι’ αυτό, έχουν μιαν αίσθηση ταυτότητας μ’ αυτή την κοινωνία. Η αίσθηση του "ανήκειν" και της ταυτότητας είναι ένα σημαντικό στοιχείο στο ρόλο του ηγέτη. Οι οπαδοί πρέπει να εντάσσονται σ’ αυτήν τη διαδικασία.

Μια αίσθηση ομαδικότητας και ταυτότητας υποδηλώνεται όταν:

-Η ομαδική δουλειά εκτιμάται και ανταμείβεται.
-Οι άνθρωποι είναι γνήσια ευαίσθητοι και σέβονται τις ανάγκες των άλλων.
-Ακούγεται συχνά η λέξη "εμείς".
-Όλοι εκδηλώνουν κοινή κατανόηση των επιδιώξεων και των στόχων.
-Τα άτομα αισθάνονται ότι εκτιμώνται γι’ αυτό που είναι από τον ηγέτη και τους συντρόφους τους.
-Οι ηγέτες της νέας εποχής πρέπει πριν από όλα να καταλαβαίνουν και να.... αισθάνονται.