Γιατί ο Λίβανος;

του Δημήτρη Κούρκουλα

Παρά την ολιγοήμερη αναβολή προγράμματος, λόγω της βλάβης – κατά την επίσημη ανακοίνωση – στο κυβερνητικό αεροσκάφος, η επικείμενη επίσκεψη του έλληνα Πρωθυπουργού στον Λίβανο δεν είναι μια απλή συμβολική κίνηση. Εχει σαφές διεθνοπολιτικό περιεχόμενο με πολλαπλά μηνύματα και πολλαπλούς αποδέκτες. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναμένεται να είναι ο πρώτος ευρωπαίος ηγέτης που θα επισκεφθεί τη Βηρυτό μετά τις μεγάλες πληγές της σύγκρουσης Ισραήλ – Χεζμπολάχ που έχουν οδηγήσει τον Λίβανο στα πρόθυρα ανθρωπιστικής και θεσμικής κατάρρευσης.

Η επίσκεψη του Πρωθυπουργού της Ελλάδας, μιας χώρας που έχει τα τελευταία χρόνια κτίσει μια στέρεη στρατηγική συμμαχία με το Ισραήλ, υπογραμμίζει την ανάγκη η σημερινή επισφαλής εκεχειρία να παγιωθεί και να οδηγήσει σε μια βιώσιμη ειρήνη. Είναι μήνυμα προς τις κατακερματισμένες πολιτικές δυνάμεις του Λιβάνου ότι η Ελλάδα, μαζί με την Ευρώπη, είναι έτοιμη να βοηθήσει στην ανοικοδόμηση και τη θεσμική στήριξη της πολυπαθούς χώρας, αλλά και προς το Ισραήλ ότι μια κατάρρευση του Λιβάνου δεν θα ήταν και προς το δικό του συμφέρον.

Ο λαός του Λιβάνου έχει πληρώσει το βαρύτατο τίμημα ενός δεκαπενταετούς πολέμου εξαιτίας εξωτερικών επεμβάσεων που υποδαύλισαν εσωτερικές διαιρέσεις. Σήμερα προσπαθεί να διατηρήσει την εσωτερική ειρήνη και γνωρίζει καλά ότι το κλειδί της παγίωσης της εκεχειρίας δεν βρίσκεται μόνο στη Βηρυτό αλλά, ίσως περισσότερο, στην Τεχεράνη.

Ο Λίβανος είναι μια μικρή σε έκταση χώρα. Το έδαφός του είναι όσο η μισή Πελοπόννησος. Η γεωπολιτική του σημασία είναι όμως πολλαπλάσια και κανείς δεν μπορεί να αδιαφορήσει για την τύχη της χώρας. Ηταν πάντα το καταφύγιο όλων των κατατρεγμένων μειονοτήτων, χριστιανών και μουσουλμάνων. Ηταν πάντα υπόδειγμα ανεκτικότητας, σε αντίθεση με τα αυταρχικά καθεστώτα της περιοχής, και συνεχίζει να αποτελεί μια μοναδική γέφυρα ανάμεσα στην Ευρώπη και τον αραβικό κόσμο.

Η σχέση της Ελλάδας με τον Λίβανο έχει βαθιές ιστορικές ρίζες. Σε πολλές τραγικές στιγμές της πρόσφατης ιστορίας μας ο Λίβανος επέδειξε υποδειγματική αλληλεγγύη προς τους Ελληνες, τόσο στην περίοδο της Μικρασιατικής Καταστροφής όσο και στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, που φιλοξένησε γενναιόδωρα τους έλληνες πρόσφυγες. Οταν ξεκίνησε ο πολυετής εμφύλιος στον Λίβανο, το 1975, πολλές οικογένειες και πολλοί επιχειρηματίες εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα και στην Κύπρο. Ηταν η στιγμή να ανταποδώσουμε την αλληλεγγύη.

Υπάρχει όμως και ένα επιπλέον στοιχείο των σχέσεων Ελλάδας – Λιβάνου που τις καθιστούν ιδιαίτερες. Είναι η κοινότητα των ελληνορθοδόξων που αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη χριστιανική μειονότητα μετά τους Μαρωνίτες. Ο όρος «ελληνορθόδοξοι» είναι μετάφραση του αραβικού/τουρκικού «Rum-Orthodox» που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τους αραβόφωνους ορθόδοξους χριστιανούς της Μέσης Ανατολής που υπάγονται κυρίως στο Πατριαρχείο Αντιοχείας. Η λέξη «Rum» προέρχεται από τη λέξη «Ρωμαίος», δηλαδή Βυζαντινός της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Οι ελληνορθόδοξοι του Λιβάνου δεν έχουν ελληνική καταγωγή αλλά μοιράζονται μαζί μας ένα σημαντικό κομμάτι της ταυτότητάς μας που είναι η Ορθοδοξία. Είναι κοινωνοί του ίδιου δόγματος και των ίδιων λειτουργικών στοιχείων.

Σήμερα οι ελληνορθόδοξοι του Λιβάνου αποτελούν μια δυναμική κοινότητα και παρά τα μαζικά κύματα μετανάστευσης υπολογίζονται στο 8% του πληθυσμού της χώρας. Σε πολιτικό επίπεδο εκπροσωπούνται με 14 από τους 128 βουλευτές, ενώ ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και ο αντιπρόεδρος της Βουλής πρέπει να είναι ελληνορθόδοξοι. Η παρουσία τους στις επιστήμες, στα γράμματα και στην οικονομία της χώρας είναι ακόμα πιο έντονη, ενώ υπάρχουν πολυπληθείς ελληνορθόδοξες κοινότητες στη λιβανέζικη διασπορά στη Βόρεια Αμερική και στη Δυτική Ευρώπη.

Όταν πραγματοποιηθεί το ταξίδι, δεν ξέρω αν ο έλληνας Πρωθυπουργός θα μπορέσει να νιώσει στη Βηρυτό κάποια άλλα στοιχεία που κάνουν τον Λίβανο τόσο ελκυστικό, όπως τουλάχιστον εγώ τον έζησα στην πενταετή διπλωματική μου θητεία: η απίστευτη ζεστασιά και η απαράμιλλη φιλοξενία των Λιβανέζων, η μοναδική ικανότητά τους να αντιμετωπίζουν τις αντιξοότητες, ο έμφυτος κοσμοπολιτισμός τους και η ικανότητα να χαίρονται τη ζωή.

*πρώτη δημοσίευση: Tanea.gr