του Θεόδωρου Πελαγίδη*
Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ δείχνει να σφραγίζει μια νέα εποχή ενός «μη-συνεργατικού παιγνίου» στο πεδίο της διεθνούς οικονομίας. Κορωνίδα του παιγνίου αυτού η επιβολή δασμών, με σκοπό την εξάλειψη του ελλείμματος στο αμερικανικό εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (ΙΤΣ), έλλειμμα το οποίο θεωρείται ότι αφαιρεί ευημερία. Ωστόσο, αυτή η νεο-μερκαντιλιστική εκδοχή της διεθνούς οικονομίας την οποία φαίνεται να υιοθετεί ο αμερικανός πρόεδρος δεν μπορεί να αποδώσει, εν τέλει, αυτά που υπόσχεται.
Εάν οι ΗΠΑ επιβάλουν δασμούς στα εισαγόμενα αγαθά, τότε είναι πολύ πιθανό οι υπόλοιπες χώρες να ανταπαντήσουν με τον ίδιο τρόπο. Στο τέλος θα έχουμε το ίδιο περίπου αμερικανικό έλλειμμα αλλά αυτή τη φορά με υψηλότερες τιμές. Αλλά ακόμη κι αν κάποιες από αυτές δεν προχωρήσουν στην επιβολή δασμών ως αντίπραξη, η ανατίμηση του δολαρίου θα επιφέρει, σε δεύτερο χρόνο είναι αλήθεια, μείωση των – ακριβότερων – αμερικανικών εξαγωγών και αύξηση των – φθηνότερων – εισαγωγών.
Επισημαίνουμε ότι και στην περίπτωση αυτή έχουμε υψηλότερες τιμές λόγων των δασμών. Στην πραγματικότητα, το κλείσιμο της ψαλίδας του ΙΤΣ δεν διατάσσεται καθώς καθορίζεται από την αποδοτική ανισορροπία μεταξύ εθνικών αποταμιεύσεων και επενδύσεων. Αποδοτική γιατί οι ΗΠΑ αποτελούν παραδοσιακά χώρο προσέλκυσης διεθνών επιχειρηματικών κεφαλαίων λόγω υψηλής αποδοτικότητας με αποτέλεσμα το σύνολο των επενδύσεων να υπερβαίνει τις εθνικές αποταμιεύσεις.
Το έλλειμμα αυτό των εθνικών αποταμιεύσεων είναι η άλλη πλευρά του ελλείμματος στο ΙΤΣ. Στη βιβλιογραφία μάλιστα επισημαίνεται αυτό ως μόνιμος παράγοντας που οδηγεί το δολάριο σε ανατίμηση διαχρονικώς. Το έλλειμμα στο ΙΤΣ είναι πράγματι επικίνδυνο στον βαθμό που τροφοδοτείται από ένα δημοσιονομικό έλλειμμα, περίπτωση στην οποία πάντως εντάσσονται οι ΗΠΑ. Σε κάθε περίπτωση, καθώς αυτό το μη-συνεργατικό παίγνιο θα οδηγήσει μακροχρονίως τις οικονομίες σε χαμηλότερους ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης, δεν πρόκειται να βοηθήσει ούτε τα ταμεία του κράτους. Βέβαια, στην πολιτική αγορά σημασία δεν έχει τόσο το μακροχρόνιο αλλά η στενή εκλογική περίοδος. Οι ΗΠΑ έχουν εκλογές για θέσεις στη Βουλή και στη Γερουσία σε λιγότερο από δύο έτη.
Η απορρύθμιση που υπόσχεται ο αμερικανός πρόεδρος, η διατήρηση στο 21% και ίσως η περαιτέρω μείωση των φορολογικών συντελεστών των επιχειρήσεων, οι απολύσεις στον δημόσιο τομέα κ.τ.λ., πιθανόν να δώσουν στην αρχή μια ισχυρότερη ώθηση στην ανάπτυξη, υπερθερμαίνοντας όμως την αμερικανική οικονομία, η οποία έχει παραδοθεί στον νέο πρόεδρο σε κατάσταση πλήρους απασχόλησης και σημαντικά χαμηλότερου πληθωρισμού.
Με άλλα λόγια, όλα τα παραπάνω θα επιταχύνουν βραχυχρονίως πράγματι το «αυτοκίνητο της οικονομίας», πέρα όμως από τις δυνατότητές του (potential growth) με αποτέλεσμα την υπερθέρμανση (πληθωρισμός). Ολα θα καταλήξουν λοιπόν στον κεντρικό τραπεζίτη και το διοικητικό συμβούλιο της Fed. Οι αναμενόμενες αποφάσεις της Fed για την καταπολέμηση του πληθωρισμού μπορεί να μην αρέσουν. Προσώρας, η πορεία του Τζερόμ Πάουελ δείχνει ότι θα αντισταθεί σε οποιεσδήποτε πιέσεις, όμως η θητεία του λήγει το 2026. Ενας πειθήνιος στην πολιτική, ένας τραμπικός πολιτικός ή και ένας επιχειρηματίας… στη θέση αυτή θα μπορούσαν να τινάξουν στον αέρα κάτι που κατακτήθηκε με πολύ κόπο, σε πολλές δεκαετίες: την αξιοπιστία.
*καθηγητής Οικονομικής Ανάλυσης στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς και υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, πρ. υπηρ. υπουργός Οικονομικών
**πρώτη δημοσίευση: Οικονομικός Ταχυδρόμος
