του Αθ. Χ. Παπανδρόπουλου
Κάθε επιστημονική και τεχνολογική εξέλιξη προκαλεί ανατροπές. Με τις ανάλογες επιπτώσεις, στην εργασία, στην καθημερινή ζωή, στις συνήθειες και στο πνευματικό πεδίο. Αυτός είναι και ο λόγος που οι εξελίξεις αυτές, οδηγούν σε διαμάχες και διάφορες ατεκμηρίωτες κατά κανόνα θεωρίες φόβου.
Για παράδειγμα έτσι, αναφέρει ο Φρεντερικ Πρόστ, οι πρώτες επιστημονικές εξελίξεις στον ηλεκτρισμό προήλθαν από μια διαμάχη μεταξύ Volta και Galvani σχετικά με την προέλευση της ενέργειας που θα μπορούσε να κινήσει το μηρό ενός νεκρού βατράχου.
Η πολιτιστική επίπτωση αυτής της επιστημονικής διαμάχης δημιούργησε τον μύθο του Φρανκενστάιν . Στο μυθιστόρημα της Mary Shelley, ο ηλεκτρισμός είναι αυτός που φέρνει ζωή σε άψυχα σώματα. Είναι επίσης μια επανερμηνεία ενός αρχαίου μύθου, του golem, υπό το φως των τελευταίων επιστημονικών προόδων.
Φαίνεται ότι σήμερα ζούμε μια παρόμοια στιγμή όσον αφορά τη συζήτηση για την τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ). Οι πιο πρόσφατες εντυπωσιακές επιτυχίες της καταγράφονται στα αποτελέσματα που έχει η ομάδα DeepMind της Google, στα παιχνίδια όπως το Go ή στις εξελίξεις σε αυτόνομα οχήματα που έχουν ευαισθητοποιήσει το κοινό.
Από τη μία πλευρά, οι προσδοκίες σχετικά με αυτές τις τεχνολογικές εξελίξεις είναι υψηλές. Από την άλλη υπάρχουν φόβοι για τις δυνητικά επιβλαβείς επιπτώσεις τους. Ονόματα, όπως ο φυσικός Stephen Hawking (που πέθανε στις 14 Μαρτίου 2018) ή ο διάσημος επιχειρηματίας Elon Musk, πήραν μέρος σε αυτή τη συζήτηση, μη διστάζοντας να υπογραμμίσουν ότι η ανθρωπότητα κινδυνεύει εξαιτίας της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ).
Το κύριο επιχείρημα για αυτήν την ανησυχία συνοψίζεται καλά στη «θεωρία της μοναδικότητας», που ενσωματώνεται συγκεκριμένα από το Πανεπιστήμιο Singularity που συνιδρύθηκε από τον Ray Kurzweil.
Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, η πρόοδος στην τεχνητή νοημοσύνη θα επιταχυνθεί σε σημείο που, έχοντας ξεπεράσει την ανθρώπινη νοημοσύνη, οι τεχνητές νοημοσύνες θα μπορούν να δημιουργήσουν οι ίδιες ακόμη πιο έξυπνες τεχνητές νοημοσύνες που θα επαναλαμβάνουν αυτό το μοτίβο ατελείωτα.
Αυτή η ιλιγγιώδης προοπτική οδηγεί ορισμένους σχολιαστές στο συμπέρασμα ότι οι ΤΝ στην καλύτερη περίπτωση, δεν θα χρειάζονται πλέον ανθρώπους για να υπάρχουν και στη χειρότερη θα μας ξεφορτωθούν - ακόμα και αν δεν ξέρουμε για ποιο λόγο.
Κατά τον Γάλλο μαθηματικό, σκακιστή και καθηγητή ηλεκτρονικής υπολογιστικής Φρέντερικ Προστ, οι περί την ΤΝ καταστροφολογικές προβλέψεις, στην ουσία αποτελούν μια νέα ενσάρκωση (avatar) του μύθου του Golem.
Ένας μύθος σχεδόν τόσο παλιός όσο και ο κόσμος και του οποίου η επιστημονική εγκυρότητα αμφισβητείται, όπως αυτό συνέβη σε άλλες περιπτώσεις στο παρελθόν.
Στην περίπτωση της ΤΝ, τρία κύρια επιχειρήματα έρχονται σε αντίθεση με τον φόβο που κάποιοι σκοπίμως προκαλούν. Πρόκειται για την επιβράδυνση της τεχνολογικής προόδου, τα όρια της υπολογιστικής ισχύος και τη φύση των σημερινών μορφών Τεχνητής Νοημοσύνης.
Ο νόμος του Μουρ
Πρώτον, πίσω από την ιδέα της μοναδικότητας κρύβεται μια προϋπόθεση: ότι η εξέλιξη της υπολογιστικής ισχύος θα συνεχιστεί επ’ αόριστον με τον ίδιο ρυθμό που συνέβαινε μέχρι τώρα.
Γνωστός ως «Νόμος του Μουρ», είναι κυρίως μια παρατήρηση ότι η υπολογιστική ισχύς διπλασιάζεται, με σταθερό κόστος, κάθε δύο χρόνια. Αυτή η παρατήρηση έχει αποδειχθεί αρκετά ακριβής από τότε που διατυπώθηκε για πρώτη φορά στις αρχές της δεκαετίας του 1960, ωστόσο, η σμίκρυνση των ηλεκτρονικών εξαρτημάτων, από τα οποία είναι αδιαχώριστη, έχει σκληρά όρια, έστω και μόνο το μέγεθος των ατόμων, που φτάνει τώρα η τεχνολογία.
Από το 2012, αυτοί οι περιορισμοί έχουν αρχίσει να φαίνονται στην επιβράδυνση του ρυθμού προόδου σε αυτόν τον τομέα. Επομένως, δεν μπορούμε να περιμένουμε παρόμοια πρόοδο τις επόμενες δεκαετίες. Άρα θα υπάρξει επιβράδυνση στην ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης.
Πράγματι, οι πρόσφατες ανακαλύψεις στην τεχνητή νοημοσύνη οφείλονται κυρίως στις γιγάντιες υπολογιστικές δυνάμεις που έχουν γίνει προσβάσιμες: αλγόριθμοι βαθιάς μάθησης υπήρχαν εδώ και δεκαετίες, αλλά απλά δεν ήταν «εμφυτεύσιμοι» πριν από σήμερα λόγω της κατάστασης της τεχνολογίας.
Τα όρια των υπολογιστών
Στη συνέχεια, πέρα από αυτές τις τεχνολογικές πτυχές, υπάρχουν επίσης θεωρητικά όρια που μπορούν να μετριάσουν υπερβολικούς φόβους ή ελπίδες που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη.
Όσο και να βελτιώσετε ένα αυτοκίνητο, δεν θα μπορέσετε ποτέ να οδηγήσετε στο φεγγάρι. Αυτό δεν σημαίνει ότι η μετάβαση στη Σελήνη είναι αδύνατη, αλλά ότι χρειάζεται μια άλλη τεχνολογία, οι πύραυλοι, για να γίνει αυτό. Ομοίως, υπάρχουν προβλήματα που οι υπολογιστές δεν θα μπορέσουν ποτέ να λύσουν.
Τα όρια αυτή τη φορά δεν είναι τεχνολογικά, αλλά εγγενή στην ίδια τη φύση των υπολογιστών, και επομένως, τελικά, της τεχνητής νοημοσύνης που είναι μόνο ένας τρόπος χρήσης τους.
Αυτά τα όρια είναι αυτά της υπολογισιμότητας, μιας επιστήμης της οποίας τα θεμέλια χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1930, όταν ο A. Turing διευκρίνισε μαθηματικά τον ορισμό του υπολογιστή. Καμιά ΤΝ δεν θα μπορέσει ποτέ να υπερβεί αυτό το πλαίσιο και να λύσει ανυπολόγιστα προβλήματα. Η άπειρη εξέλιξη της νοημοσύνης των μηχανών απλά δεν είναι δυνατή.
«Οι υπολογιστές δίνουν μόνο απαντήσεις»
Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο όρος ΤΝ είναι παραπλανητικός στο ότι ο υπολογιστής δεν σκέφτεται με την έννοια που τον καταλαβαίνουμε για έναν άνθρωπο. Οι εφαρμογές ΤΝ συνίστανται στη μεγιστοποίηση της τιμής μιας συνάρτησης ανάλογα με πολλές παραμέτρους, όταν δεν γνωρίζουμε μια αποτελεσματική αλγοριθμική μέθοδο για να βρούμε αυτό το μέγιστο.
Για το παιχνίδι του go, για παράδειγμα, πρέπει να βρείτε ποια κίνηση να παίξετε με βάση μια δεδομένη θέση. Δεν υπάρχει απλή αριθμητική μέθοδος για να προσδιορίσετε ποια είναι μια καλή κίνηση, με άλλα λόγια μια κίνηση που θα μεγιστοποιήσει τις πιθανότητές σας να κερδίσετε.
Μόλις τεθεί και οριστεί το πρόβλημα, οι ΑΙ μπορούν να καταλάβουν πώς να το λύσουν καλύτερα από οποιονδήποτε άνθρωπο. Με άλλα λόγια, η ΤΝ δεν έχει βούληση. Μέχρι στιγμής, δεν έχουμε δει ποτέ ΤΝ να κάνει μια ενδιαφέρουσα ερώτηση ή να παράγει έναν νέο ορισμό. Σε αυτό, ακόμη και οι τελευταίες εξελίξεις δεν μπόρεσαν να ακυρώσουν την παρατήρηση του Πικάσο ότι «οι υπολογιστές είναι άχρηστοι: δίνουν μόνο απαντήσεις».
*πρώτη δημοσίευση σε euro2day
