Με βάση μια αμερόληπτη αξιολόγηση των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων της παγκοσμιοποίησης, το σημερινό έγγραφο αποβλέπει στην έναρξη διαλόγου για το πώς η ΕΕ και τα κράτη μέλη της μπορούν να διαπλάσουν την παγκοσμιοποίηση με τρόπο που προκαταλαμβάνει τις μελλοντικές εξελίξεις και βελτιώνει τη ζωή των Ευρωπαίων.
Ο κ. Φρανς Τίμερμανς, Πρώτος Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δήλωσε τα εξής: «Η παγκοσμιοποίηση είναι καλή για την ευρωπαϊκή οικονομία γενικότερα, αλλά αυτό δεν έχει νόημα για τους πολίτες μας όταν τα οφέλη δεν κατανέμονται με δίκαιο και πιο ισότιμο τρόπο. Η Ευρώπη πρέπει να συμβάλλει στην αναδιατύπωση του παγκόσμιου εγχειριδίου κανόνων έτσι ώστε το ελεύθερο εμπόριο να γίνει δίκαιο εμπόριο. Έτσι ώστε η παγκοσμιοποίηση να καταστεί βιώσιμη και να αποβεί προς όφελος όλων των Ευρωπαίων. Ταυτόχρονα, πρέπει να εστιάσουμε τις πολιτικές μας στο να έχουν οι πολίτες την εκπαίδευση και τις δεξιότητες που χρειάζονται για να συμβαδίσουν με την εξέλιξη των οικονομιών μας. Η καλύτερη ανακατανομή θα συμβάλει στη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής και της αλληλεγγύης στις οποίες βασίζεται αυτή η Ένωση.»
Ο κ. Γίρκι Κάταινεν, Αντιπρόεδρος αρμόδιος για την απασχόληση, την ανάπτυξη, τις επενδύσεις και την ανταγωνιστικότητα, δήλωσε: «Η παγκοσμιοποίηση είναι μια τεράστια δύναμη με οφέλη για την Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο, αλλά και με πολλές προκλήσεις. Για να διατηρηθούν τα οφέλη από το άνοιγμα των αγορών, αλλά και για να αντιμετωπιστούν τα μειονεκτήματά του, η Ευρώπη πρέπει να προωθήσει μια ισχυρότερη παγκόσμια τάξη βάσει κανόνων, να κινηθεί με αποφασιστικότητα κατά των αθέμιτων πρακτικών, να καταστήσει τις κοινωνίες μας ανθεκτικότερες και τις οικονομίες μας ανταγωνιστικότερες μέσα σε ένα ταχύτατα εξελισσόμενο περιβάλλον».
Το έγγραφο προβληματισμού εξετάζει με ειλικρίνεια τις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης για την ΕΕ. Πράγματι, είναι γεγονός ότι, ακόμη και αν η παγκοσμιοποίηση ωφέλησε σε μεγάλο βαθμό την ΕΕ, την έφερε εντούτοις αντιμέτωπη και με πολλές προκλήσεις. Ανά την υφήλιο, η παγκοσμιοποίηση συνέβαλε στην έξοδο εκατοντάδων εκατομμυρίων ατόμων από τη φτώχεια και έδωσε τη δυνατότητα σε φτωχότερες χώρες να καλύψουν χαμένο έδαφος. Όσον αφορά την ΕΕ, το παγκόσμιο εμπόριο έδωσε ώθηση στην οικονομική της ανάπτυξη, και κάθε 1 δισ. ευρώ πρόσθετων εξαγωγών στήριξε 14 000 θέσεις εργασίας. Επίσης, οι φθηνότερες εισαγωγές έχουν οφέλη ιδίως για τα φτωχότερα νοικοκυριά.
Ωστόσο, τα οφέλη αυτά δεν προκύπτουν αυτόματα ούτε κατανέμονται ισομερώς μεταξύ των πολιτών μας. Η Ευρώπη επηρεάζεται επίσης από το γεγονός ότι άλλες χώρες δεν ασπάζονται τα ίδια πρότυπα σε τομείς όπως η απασχόληση, το περιβάλλον ή η ασφάλεια, με αποτέλεσμα οι ευρωπαϊκές εταιρείες να είναι λιγότερο σε θέση να ανταγωνιστούν ξένες εταιρείες σε επίπεδο τιμών και μόνο· αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα το κλείσιμο εργοστασίων, απώλειες θέσεων εργασίας ή πιέσεις για υποβάθμιση αμοιβών και όρων απασχόλησης των εργαζομένων.
Ωστόσο, η λύση δεν έγκειται ούτε στον προστατευτισμό, ούτε στην πολιτική του laissez-faire. Τα στοιχεία που παρουσιάζονται στο έγγραφο προβληματισμού δείχνουν με σαφήνεια ότι η παγκοσμιοποίηση μπορεί να είναι επωφελής όταν τιθασεύεται με τον σωστό τρόπο. Η ΕΕ πρέπει να εξασφαλίσει την καλύτερη κατανομή των οφελών της παγκοσμιοποίησης συνεργαζόμενη τόσο με τα κράτη μέλη και τις περιφέρειες, όσο και με τους διεθνείς εταίρους της και άλλους ενδιαφερομένους. Θα πρέπει να εκμεταλλευτούμε από κοινού την ευκαιρία να διαπλάσουμε την παγκοσμιοποίηση με βάση τις δικές μας αξίες και συμφέροντα.
Το σημερινό έγγραφο προβληματισμού ανοίγει έναν ζωτικής σημασίας διάλογο σχετικά με τον καλύτερο τρόπο με τον οποίο η ΕΕ θα μπορέσει να τιθασεύσει την παγκοσμιοποίηση και να ανταποκριθεί στις ευκαιρίες και τις προκλήσεις της.
Όσον αφορά το εξωτερικό μέτωπο, το έγγραφο επικεντρώνεται στην ανάγκη να διαμορφώσουμε μια πραγματικά βιώσιμη παγκόσμια τάξη στηριζόμενη σε κοινούς κανόνες και κοινό θεματολόγιο. Η ΕΕ ήταν πάντοτε υπέρ ενός ισχυρού και αποτελεσματικού ‘πολυμερούς’ παγκόσμιου εγχειριδίου κανόνων και θα πρέπει να συνεχίσει να το αναπτύσσει έτσι ώστε να αντιμετωπιστούν οι νέες προκλήσεις και να διασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή των κανόνων. Για παράδειγμα, η ΕΕ θα μπορούσε να ασκήσει πιέσεις για νέους κανόνες που δημιουργούν ισότιμους όρους ανταγωνισμού μέσω της αντιμετώπισης επιζήμιων και αθέμιτων συμπεριφορών όπως η φοροδιαφυγή, οι κρατικές επιδοτήσεις ή το κοινωνικό ντάμπινγκ. Η θέσπιση αποτελεσματικών μέσων εμπορικής άμυνας και η δημιουργία πολυμερούς επενδυτικού δικαστηρίου θα βοηθούσαν επίσης την ΕΕ να αναλάβει αποφασιστική δράση κατά των χωρών ή των επιχειρήσεων που επιδίδονται σε αθέμιτες πρακτικές.
Όσον αφορά το εσωτερικό μέτωπο, το έγγραφο εισηγείται εργαλεία για την προστασία και ενδυνάμωση των πολιτών μέσω ισχυρών κοινωνικών πολιτικών, καθώς και την παροχή της αναγκαίας στήριξης σε εκπαίδευση και κατάρτιση καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Η θέσπιση προοδευτικών φορολογικών πολιτικών, η πραγματοποίηση επενδύσεων στην καινοτομία και η εφαρμογή ισχυρών πολιτικών μέριμνας θα συνέβαλαν στη δικαιότερη ανακατανομή του πλούτου. Εν τω μεταξύ, η χρήση των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ για τη στήριξη ευάλωτων περιφερειών και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση (βλ. ενημερωτικό δελτίο για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση) για την παροχή βοήθειας σε απολυμένους εργαζομένους να βρουν νέα θέση απασχόλησης μπορεί να συμβάλει στην άμβλυνση των αρνητικών συνεπειών.
Ιστορικό
Περίπου το ένα τρίτο του εθνικού μας εισοδήματος προέρχεται από εμπορικές συναλλαγές με τον υπόλοιπο κόσμο. Λόγω της ανάπτυξης των υπερπόντιων αγορών οι ευρωπαϊκές εξαγωγές αυξήθηκαν και στηρίζουν καλύτερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Ειδικευόμενες σε ό,τι κάνουν καλύτερα, οι χώρες μπορούν να έχουν μεγαλύτερη παραγωγή με μικρότερο κόστος, πράγμα που έχει ως αποτέλεσμα την τόνωση της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών. Οι άνθρωποι ταξιδεύουν, εργάζονται, μαθαίνουν και ζουν ελεύθερα σε διάφορες χώρες. Επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω του διαδικτύου και ανταλλάσσουν ιδέες, νοοτροπίες και εμπειρίες. Οι σπουδαστές έχουν επιγραμμική πρόσβαση σε μαθήματα που παραδίδονται σε κορυφαία πανεπιστήμια ανά τον κόσμο. Ο ανταγωνισμός και η επιστημονική συνεργασία σε διεθνές επίπεδο έχουν επιταχύνει την καινοτομία.
Επίσης, η παγκοσμιοποίηση έβγαλε εκατοντάδες εκατομμύρια άτομα από τη φτώχεια και έδωσε τη δυνατότητα στις φτωχότερες χώρες να καλύψουν χαμένο έδαφος.
Η παγκοσμιοποίηση, όμως, συνεπάγεται και προκλήσεις. Πολλοί Ευρωπαίοι ανησυχούν ότι οδηγεί σε ανισότητες, σε απώλεια θέσεων εργασίας, σε κοινωνική αδικία ή σε υποβάθμιση των συνθηκών σε ό,τι αφορά το περιβάλλον, την υγεία ή την ιδιωτική ζωή. Επίσης, ορισμένες φορές αισθάνονται ότι απειλούνται η ταυτότητα, οι παραδόσεις και ο τρόπος ζωής τους. Οι ανησυχίες αυτές πρέπει να γίνουν αποδεκτές και να αντιμετωπιστούν.
Η διαχείριση της παγκοσμιοποίησης, η διαμόρφωση ενός καλύτερου κόσμου, η προώθηση υψηλών προτύπων και αξιών εκτός Ευρώπης, η προστασία των πολιτών μας από αθέμιτες πρακτικές, η ανθεκτικότητα των κοινωνιών μας και η αύξηση της ανταγωνιστικότητας των οικονομιών μας αποτελούν βασικές προτεραιότητες της παρούσας Επιτροπής.
Το έγγραφο προβληματισμού για την διαχείριση της παγκοσμιοποίησης αποτελεί συνέχεια της Λευκής Βίβλου για το μέλλον της Ευρώπης που παρουσιάστηκε την 1η Μαρτίου, στην οποία καθορίζονται οι κύριες προκλήσεις και ευκαιρίες για την Ευρώπη κατά την ερχόμενη δεκαετία. Η Λευκή Βίβλος σηματοδότησε την αρχή διαδικασίας κατά την οποία η ΕΕ των 27 θα λάβει αποφάσεις σχετικά με το μέλλον της Ένωσης. Για να ενθαρρύνει αυτόν τον διάλογο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μαζί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη, θα διοργανώσουν σειρά από «διαλόγους για το μέλλον της Ευρώπης» στις πόλεις και στις περιφέρειες της Ευρώπης.
Το έγγραφο για την διαχείριση της παγκοσμιοποίησης θα ακολουθήσει σειρά εγγράφων προβληματισμού σχετικά με:
-την εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, με βάση την έκθεση των πέντε προέδρων του Ιουνίου 2015·
-το μέλλον της ευρωπαϊκής άμυνας·
-το μέλλον των οικονομικών της ΕΕ.
