του
Antonio Tajani*
Επί μία και πλέον δεκαετία, με την επιδείνωση της κατάστασης λόγω του πολέμου στην Συρία και της αστάθειας στην Λιβύη, η ειδησεογραφία μάς μεταδίδει μία καταστροφική εικόνα. Εικόνες από ναυάγια στην Μεσόγειο, νεκροί στην έρημο, άψυχα παιδικά κορμιά στις παραλίες. Επιστρέψαμε στα βάρβαρα έθιμα της αγοραπωλησίας γυναικών και παιδιών. Βλέπουμε πλήθη αιτούντων άσυλο να ασκούν πίεση στα ευρωπαϊκά σύνορα, μία έξοδο χωρίς τέλος ανθρώπων που αποβιβάζονται στις ακτές μας. Πατέρες που, έχοντας χάσει κάθε ελπίδα, τα παίζουν όλα για όλα, θέτοντας σε κίνδυνο την ζωή των συζύγων τους και των παιδιών τους.
Η Ευρώπη συχνά γίνεται αντιληπτή ως αδύναμη, ακόμη και ξεκάθαρα αδιάφορη, μπροστά σε αυτή την τραγωδία και το αυξανόμενο σάστισμα και φόβο των πολιτών, που αισθάνονται ότι υφίστανται εισβολή. Οι λαϊκίστικες σειρήνες εκπέμπουν περιφρόνηση και φόβο, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση ότι είναι δυνατό να κλειστούμε μέσα σε τείχη και σύνορα, αφήνοντας τα προβλήματα έξω από την πόρτα μας.
Στην πραγματικότητα, η ίδια η δημοσκόπηση του Ευρωβαρόμετρου δείχνει ότι η μεγάλη πλειονότητα των συμπολιτών μας είναι πεισμένη πως η ευρωπαϊκή ενότητα είναι η συνταγή για την διαχείριση των μεταναστευτικών ροών. Όμως, δεν μπορούμε να τους απογοητεύουμε και δεν μπορούμε να αναβάλλουμε πλέον τις απαντήσεις σε αυτό το δράμα ύστερα από δεκαετίες αδράνειας. Χρειάζεται πολύ περισσότερο θάρρος. Δεν μπορούμε να αφήσουμε την διαχείριση των μεταναστευτικών ροών στα χέρια των διακινητών ανθρώπων. Δεν μπορούμε να κάνουμε εκπτώσεις στην υποχρέωση υποδοχής, όμως εξίσου σταθεροί πρέπει να είμαστε και στην απόρριψη της παράνομης μετανάστευσης.
Το δικαίωμα ασύλου, όπως και η αλληλεγγύη και η διάσωση ανθρώπων στην θάλασσα, είναι μέρος των αξιών μας. Αλλά είναι σαφές πως το σημερινό σύστημα κατανομής των βαρών έχει αποτύχει. Το 2015 και 2016 κατατέθηκαν εντός της ΕΕ κάπου 2,5 εκατομμύρια αιτήσεις ασύλου. Βάσει των σημερινών κανόνων, τις αιτήσεις αυτές πρέπει να τις διεκπεραιώσουν η Ιταλία και η Ελλάδα, χώρες πρώτης εισόδου. Είναι βαθύτατα άδικο να αφήνουμε σε έναν μικρό αριθμό κρατών αυτή την ευθύνη, επιπλέον των υποχρεώσεων διάσωσης χιλιάδων ανθρώπων και ελέγχου εκτεταμένων τμημάτων της Μεσογείου.
Εξίσου άδικο είναι να αποδώσουμε αδιακρίτως στην Ευρώπη την ευθύνη αυτής της σοβαρής αδικίας. Για το άσυλο, η Επιτροπή έχει προτείνει μία εκτενή αναθεώρηση την οποία το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα πρέπει να εγκρίνει πριν από το καλοκαίρι καθιστώντας την ισχυρότερη. Αφ’ ενός, επιδιώκεται να αναδιανέμονται αυτόματα οι αιτούντες άσυλο από τις χώρες που λαμβάνουν πλεόνασμα αιτήσεων. Αφ’ ετέρου, να γίνουν ομοιόμορφα σε όλη την ΕΕ τα κριτήρια χορήγησης ασύλου. Θα σταματήσει έτσι η περιφορά των μεταναστών από την μία χώρα στην άλλη σε αναζήτηση ευνοϊκότερων όρων υποδοχής. Για παράδειγμα, είναι απαράδεκτο να μην υπάρχει ένας κοινός κατάλογος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις χώρες που θεωρούνται «ασφαλείς» σε θέματα ασύλου.
Αλλά αυτό δεν είναι αρκετό. Μέσα στα επόμενα χρόνια κινδυνεύουμε να έχουμε εποχικές μεταναστευτικές ροές, ιδίως από την υποσαχάρια Αφρική. Τα αίτια είναι πολλά: απερήμωση λόγω κλιματικής αλλαγής, λιμοί, δημογραφική αύξηση, φτώχεια, τρομοκρατία, αστάθεια.
Μία σοβαρή απάντηση απαιτεί ενιαία ευρωπαϊκή στρατηγική που να αντιμετωπίζει τα προβλήματα στην ρίζα τους και όχι να αρκούμαστε στην διαχείριση των έκτακτων περιστατικών.
Οφείλουμε να ενεργήσουμε σε διάφορα μέτωπα: Αφ’ ενός, να ενισχύσουμε τον έλεγχο στα εξωτερικά σύνορα, με περισσότερα μέσα και πόρους για την Ευρωπαϊκή Ακτοφυλακή και Συνοριοφυλακή. Εκτός από περισσότερα πλοία και ελικόπτερα χρειάζονται περισσότερες επενδύσεις σε τεχνολογίες ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έχουν σχέση με τα δορυφορικά συστήματα Galileo και Copernicus. Κρίσιμη είναι επίσης η καταγραφή και ανταλλαγή ορθών πρακτικών. Αφ’ ετέρου, οφείλουμε να οικοδομήσουμε μία νέα εταιρική σχέση με την Αφρική, που να καλύπτει όχι μόνον τα προβλήματα αλλά και τις μεγάλες αναπτυξιακές ευκαιρίες αυτής της ηπείρου. Δεν μπορούμε να αφήσουμε την Αφρική στην Κίνα.
Οφείλουμε να ξεκινήσουμε από μία σταθερή οικονομική διπλωματία, με περισσότερες επενδύσεις στις υποδομές, μεταφορές τεχνολογίας, αποδοτική χρήση των πόρων, βιομηχανική τεχνογνωσία. Να κάνουμε δουλειά στην κατάρτιση και την νόμιμη κινητικότητα, με ποσοστώσεις για τους Αφρικανούς φοιτητές, ερευνητές και εργαζομένους. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο μπορούμε να προσδιορίσουμε πιο αποτελεσματικές συμφωνίες επαναπατρισμού. Και να φτιάξουμε, σε συνεργασία με τους οργανισμούς του ΟΗΕ, κέντρα υποδοχής πριν από την έρημο –προσφέροντας ασφάλεια, ιατρική φροντίδα, επισιτιστική υποστήριξη και εφαρμογή των κανόνων που διέπουν το δικαίωμα ασύλου ή επαναπατρισμού. Αυτή είναι η λύση για να αποφύγουμε τις χιλιάδες νεκρών ή εμπορίας ανθρώπων.
Γι’ αυτό πρέπει η Ευρώπη να αποκτήσει τον κατάλληλο προϋπολογισμό τόσο για τον έλεγχο των συνόρων της όσο και για το Ταμείο Ανάπτυξης της Αφρικής. Εν ολίγοις, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα δώσει την έγκριση για ένα Ταμείο που θα μπορεί να κινητοποιήσει πάνω από 40 δισεκατομμύρια ευρώ σε επενδύσεις.
*Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
