Οι ιδέες που παρουσιάζονται αποτελούν συμβολή στη σύνοδο των ηγετών της ΕΕ που θα πραγματοποιηθεί στις 17 Νοεμβρίου 2017 στο Γκέτεμποργκ, όπου θα συζητηθεί το μέλλον της εκπαίδευσης και του πολιτισμού.
Η Επιτροπή πιστεύει ότι είναι προς το κοινό συμφέρον όλων των κρατών μελών να αξιοποιήσουν στο έπακρο το δυναμικό της εκπαίδευσης και του πολιτισμού ως κινητήρια δύναμη για τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική δικαιοσύνη, καθώς και ως μέσου συνειδητοποίησης της ευρωπαϊκής ταυτότητας και της πολυμορφίας της.
Ο κ. Γίρκι Κάταϊνεν, Αντιπρόεδρος της Επιτροπής, αρμόδιος για την απασχόληση, την ανάπτυξη, τις επενδύσεις και την ανταγωνιστικότητα, δήλωσε: «Η συλλογική προσπάθεια θα επιτρέψει σε ολόκληρη την Ευρώπη να διαμορφώσει το μέλλον της, να αντιμετωπίσει καλύτερα τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει και να γίνει πιο ανθεκτική.
Ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της Ευρώπης ήταν η γεφύρωση ολόκληρης της ηπείρου μας, με τη δημιουργία ενός χώρου ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων και των πολιτών.. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν εμπόδια στην κινητικότητα στον τομέα της εκπαίδευσης.
Έως το 2025 θα πρέπει να ζούμε σε μια Ευρώπη στην οποία η μάθηση, οι σπουδές και η έρευνα δεν θα παρεμποδίζονται από σύνορα, αλλά η διαμονή σε άλλο κράτος μέλος για σπουδές, μάθηση ή εργασία θα αποτελεί τον κανόνα.»
Ο Επίτροπος Εκπαίδευσης, Πολιτισμού, Νεολαίας και Αθλητισμού, κ. Τίμπορ Νάβρατσιτς, δήλωσε: «Στοχαζόμενοι το μέλλον της Ευρώπης, πρέπει να αποκτήσουμε μια φιλόδοξη, κοινή ατζέντα για τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον πολιτισμό και τη μάθηση ως κινητήρια δύναμη για την ενότητα.
Η εκπαίδευση είναι καίριας σημασίας, δεδομένου ότι η παιδεία είναι αυτή που μας εφοδιάζει με τις δεξιότητες που χρειαζόμαστε για να καταστούμε ενεργά μέλη των ολοένα πιο περίπλοκων κοινωνιών μας. Η εκπαίδευση είναι αυτή που θα βοηθήσει την προσαρμογή μας σε έναν ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο, για να αναπτύξουμε ευρωπαϊκή ταυτότητα, να κατανοήσουμε άλλους πολιτισμούς και να αποκτήσουμε τις νέες δεξιότητες που απαιτούνται σε μια κοινωνία που χαρακτηρίζεται από κινητικότητα και πολυπολιτισμικότητα, και που γίνεται όλο και περισσότερο ψηφιακή.»
Στη συνεδρίασή τους τον Μάρτιο του 2017 στη Ρώμη, οι ηγέτες της Ευρώπης ανέλαβαν τη δέσμευση να δημιουργήσουν μια «Ένωση όπου οι νέοι θα λαμβάνουν τη βέλτιστη εκπαίδευση και κατάρτιση και θα μπορούν να σπουδάζουν και να βρίσκουν εργασία σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο.»
Η Επιτροπή θεωρεί ότι η εκπαίδευση και ο πολιτισμός μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό μέρος της λύσης για την αντιμετώπιση προκλήσεων όπως το γηράσκον εργατικό δυναμικό, η συνεχιζόμενη ψηφιοποίηση, οι μελλοντικές ανάγκες δεξιοτήτων, η ανάγκη προώθησης της κριτικής σκέψης και της παιδείας στα Μέσα, σε μια εποχή όπου είναι εύκολη η διάδοση «εναλλακτικών γεγονότων» και παραπληροφόρησης μέσω του διαδικτύου, καθώς επίσης και η ανάγκη να αυξηθεί το αίσθημα της ένταξης στο κοινωνικό σύνολο, για την καταπολέμηση του λαϊκισμού και της ξενοφοβίας.
Ο Ευρωπαϊκός Χώρος Εκπαίδευσης θα πρέπει να περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
- Να γίνει η κινητικότητα πραγματικότητα για όλους: με αξιοποίηση των θετικών εμπειριών από το πρόγραμμα Erasmus+ και το Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης και διεύρυνση της συμμετοχής σε αυτά, καθώς και με τη θέσπιση ενωσιακής φοιτητικής κάρτας που θα προσφέρει έναν νέο και φιλικό προς τον χρήστη τρόπο αποθήκευσης πληροφοριών για τους ακαδημαϊκούς τίτλους κάθε ατόμου·
- Αμοιβαία αναγνώριση των διπλωμάτων: με δρομολόγηση μιας νέας «διαδικασίας Σορβόννης», αξιοποιώντας τη «διαδικασία της Μπολόνια», ώστε να προετοιμαστεί το έδαφος για την αμοιβαία αναγνώριση των διπλωμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και των απολυτηρίων σχολικής εκπαίδευσης·
- Ενίσχυση της συνεργασίας σχετικά με την ανάπτυξη των προγραμμάτων σπουδών: με διατύπωση συστάσεων ώστε να εξασφαλίζεται ότι τα εκπαιδευτικά συστήματα παρέχουν όλες τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις ικανότητες που κρίνονται απαραίτητες στον σημερινό κόσμο·
- Βελτίωση της εκμάθησης γλωσσών: με τον καθορισμό νέου σημείου αναφοράς ώστε όλοι οι νεαροί Ευρωπαίοι που ολοκληρώνουν την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση να έχουν καλή γνώση δύο ξένων γλωσσών εκτός από τη μητρική τους γλώσσα/τις μητρικές τους γλώσσες, έως το 2025·
- Προώθηση της διά βίου μάθησης: με την επιδίωξη σύγκλισης και την αύξηση του ποσοστού των ατόμων που εκπαιδεύονται σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους με στόχο την επίτευξη ποσοστού 25 % έως το 2025·
- Συνεκτίμηση της καινοτομίας και των ψηφιακών δεξιοτήτων στην εκπαίδευση: με προώθηση της καινοτόμου και ψηφιακής κατάρτισης και την προετοιμασία νέου σχεδίου δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση;
- Στήριξη των εκπαιδευτικών: με πολλαπλασιασμό του αριθμού των εκπαιδευτικών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Erasmus+ και στο δίκτυο eTwinning και με παροχή κατευθύνσεων πολιτικής για την επαγγελματική εξέλιξη των εκπαιδευτικών και των διευθυντών σχολείων·
- Δημιουργία δικτύου ευρωπαϊκών πανεπιστημίων προκειμένου τα παγκόσμιου κύρους ευρωπαϊκά πανεπιστήμια να μπορούν να συνεργάζονται αρμονικά πέραν των συνόρων, καθώς και στήριξη της ίδρυσης Σχολής Ευρωπαϊκής Διεθνικής Διακυβέρνησης·
- Επένδυση στην εκπαίδευση: με χρησιμοποίηση του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου για υποστήριξη των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων προκειμένου να βελτιωθεί η εκπαιδευτική πολιτική, με χρήση ενωσιακής χρηματοδότησης και ενωσιακών επενδυτικών μέσων για τη χρηματοδότηση της εκπαίδευσης και με τον καθορισμό δείκτη αναφοράς, βάσει του οποίου τα κράτη μέλη θα επενδύουν το 5 % του ΑΕΠ στην εκπαίδευση.
- Διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και ενίσχυση του αισθήματος της ευρωπαϊκής ταυτότητας και του ευρωπαϊκού πολιτισμού: με ανάπτυξη - αξιοποιώντας το Ευρωπαϊκό Έτος Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2018 - ευρωπαϊκής ατζέντας για τον πολιτισμό και με κατάρτιση σύστασης του Συμβουλίου για τις κοινές αξίες, την ενταξιακή εκπαίδευση και την ευρωπαϊκή διάσταση της διδασκαλίας.
- Ενδυνάμωση της ευρωπαϊκής διάστασης του Euronews, που ιδρύθηκε το 1993 από ορισμένους ευρωπαϊκούς ραδιοτηλεοπτικούς φορείς, με τη φιλοδοξία να γίνει ένα ευρωπαϊκό κανάλι που θα παρέχει πρόσβαση σε ανεξάρτητη και ποιοτική ενημέρωση με πανευρωπαϊκή προοπτική.
Ιστορικό
Η κύρια ευθύνη για τις πολιτικές εκπαίδευσης και πολιτισμού ανήκει στα κράτη μέλη σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει διαδραματίσει σημαντικό συμπληρωματικό ρόλο με την πάροδο των ετών. Αυτό ισχύει ιδίως όταν πρόκειται για διασυνοριακές δραστηριότητες.
Για παράδειγμα, έπειτα από 30 χρόνια λειτουργίας, το πρόγραμμα Erasmus (από το 2014, Erasmus+) έχει δώσει σε 9 εκατομμύρια ανθρώπους την ευκαιρία να σπουδάσουν, να λάβουν κατάρτιση, να διδάξουν ή να προσφέρουν εθελοντική εργασία σε άλλη χώρα.
Κατά την τελευταία δεκαετία, η Ευρωπαϊκή Ένωση ανέπτυξε επίσης μια σειρά εργαλείων «ήπιας πολιτικής» για να βοηθήσει τα κράτη μέλη στη χάραξη των εθνικών τους πολιτικών στον τομέα της εκπαίδευσης. Από το 2000 τα κράτη μέλη συνεργάζονται με βάση το «Πλαίσιο για την ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης», το οποίο θέτει κοινούς στόχους και σημεία αναφοράς.
Το 2010 η ΕΕ έθεσε δύο στόχους εκπαίδευσης στη στρατηγική της «Ευρώπη 2020», για τους οποίους έχει ήδη επιτευχθεί πραγματική πρόοδος. Η πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου έχει μειωθεί από 13,9 % το 2010 σε 10,7 το 2016, με στόχο να φθάσει το 10 % έως το 2020. Το τριτοβάθμιο μορφωτικό επίπεδο έχει αυξηθεί σε 39,1 % το 2016 από 34 % το 2010, με στόχο το 40 % έως το 2020.
Η Επιτροπή θεωρεί ότι είναι πλέον καιρός να οικοδομήσουμε πάνω σε αυτά τα θεμέλια και να αυξήσουμε σημαντικά τις φιλοδοξίες μας.
Για να συντονιστεί μια τέτοια μεταρρύθμιση και να ενισχυθεί ο διάλογος, με την Ευρώπη να στέφει το βλέμμα στο μέλλον της, ο Πρόεδρος Γιούνκερ, στην ομιλία του για την κατάσταση της Ένωσης στις 13 Σεπτεμβρίου 2017, πρότεινε έναν Χάρτη Πορείας για μια πιο ενωμένη, πιο ισχυρή και πιο δημοκρατική Ένωση.
Η σύνοδος που θα πραγματοποιηθεί στο Γκέτεμποργκ στις 17 Νοεμβρίου 2017 θα δώσει στους ηγέτες την ευκαιρία να συζητήσουν για την ενδυνάμωση της ευρωπαϊκής ταυτότητας μέσω της εκπαίδευσης και του πολιτισμού.
