Με χάρτη πορείας για ανάληψη δράσης και ορισμένα συγκεκριμένα μέτρα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υλοποιεί σήμερα τη δέσμευση που ανέλαβε ο Πρόεδρος Ζαν-Κλωντ Γιούνκερ στην ομιλία του για την κατάσταση της Ένωσης το 2017 και στην Έκθεση των Πέντε Προέδρων του 2015 για την εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης της Ευρώπης.
Σύμφωνα με την Έκθεση των Πέντε Προέδρων του Ιουνίου 2015 και τα έγγραφα προβληματισμού για την Εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης και για το Μέλλον των οικονομικών της ΕΕ της άνοιξης του 2017, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθορίζει χάρτη πορείας για την εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, καθώς και συγκεκριμένα μέτρα που πρέπει να ληφθούν τους επόμενους 18 μήνες. Επίσης, στο πλαίσιο αυτής της δέσμης παρουσιάζονται ορισμένες πρωτοβουλίες. Γενικός στόχος είναι η αύξηση της ενότητας, της αποτελεσματικότητας και της δημοκρατικής λογοδοσίας της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης της Ευρώπης έως το 2025.
Ο Πρόεδρος Γιούνκερ δήλωσε: «Μετά από χρόνια κρίσης, είναι πλέον καιρός να πάρουμε το μέλλον της Ευρώπης στα χέρια μας. Η σημερινή ισχυρή οικονομική ανάπτυξη μας ενθαρρύνει να προχωρήσουμε προς τα εμπρός για να διασφαλίσουμε ότι η Οικονομική και Νομισματική μας Ένωση είναι πιο ενωμένη, πιο αποτελεσματική και πιο δημοκρατική, και ότι αναλαμβάνει δράση προς όφελος όλων των πολιτών μας. Τώρα που ο καιρός είναι καλός είναι η καλύτερη στιγμή για να φτιάξουμε την οροφή.»
Η εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ) αποτελεί μέσο για την επίτευξη ενός σκοπού: περισσότερες θέσεις εργασίας, ανάπτυξη, επενδύσεις, κοινωνική δικαιοσύνη και μακροοικονομική σταθερότητα. Το ενιαίο νόμισμα παρέχει στους Ευρωπαίους προστασία και ευκαιρίες, ενώ μια ισχυρή και σταθερή ζώνη του ευρώ είναι ζωτικής σημασίας για τα μέλη της όπως και για το σύνολο της ΕΕ. Έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικές θεσμικές μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της ΟΝΕ της Ευρώπης τα τελευταία χρόνια, αλλά η αρχιτεκτονική της παραμένει ημιτελής. Ο σημερινός χάρτης πορείας αντανακλά τις εναπομένουσες προκλήσεις και χαράσσει τη μελλοντική πορεία.
Μολονότι η οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση που έπληξε την Ευρώπη δεν ξεκίνησε από τη ζώνη του ευρώ, έφερε στο φως ορισμένες θεσμικές αδυναμίες της. Μετά από δέκα σχεδόν χρόνια, χάρη στις αποφασιστικές προσπάθειες που καταβλήθηκαν σε όλα τα επίπεδα, η Ευρώπη γνωρίζει ισχυρή ανάκαμψη ενώ υπάρχει οικονομική ανάπτυξη σε όλα τα κράτη μέλη. Η ανεργία βρίσκεται στα χαμηλότερα επίπεδα από το 2008. Το οικονομικό κλίμα είναι το πιο ευνοϊκό από το 2000. Επίσης, η υποστήριξη του ενιαίου νομίσματος από τους Ευρωπαίους είναι στο υψηλότερο επίπεδο από την καθιέρωση των χαρτονομισμάτων και των κερμάτων ευρώ.
Το γεγονός αυτό παρέχει μια ευκαιρία για την εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης της Ευρώπης. Οι επόμενοι 18 μήνες θα πρέπει να αξιοποιηθούν για να πραγματοποιηθούν τα απαραίτητα επόμενα βήματα, όπως συμφωνήθηκε στο θεματολόγιο των ηγετών.
Εκτός από τον οδικό χάρτη, η σημερινή δέσμη μέτρων περιλαμβάνει τέσσερις κύριες πρωτοβουλίες:
1) Πρόταση για τη σύσταση Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου (ΕΝΤ) το οποίο θα εδράζεται στο νομικό πλαίσιο της ΕΕ και θα βασίζεται στην καθιερωμένη δομή του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ). Κατά τα τελευταία χρόνια, ο ΕΜΣ έχει διαδραματίσει αποφασιστικό ρόλο στη διασφάλιση της σταθερότητας της ζώνης του ευρώ, παρέχοντας βοήθεια στα κράτη μέλη για να ανακτήσουν ή να διατηρήσουν την πρόσβαση στις αγορές κρατικών ομολόγων. Το ΕΝΤ αναμένεται να βασιστεί στην αρχιτεκτονική του ΕΜΣ, με ουσιαστική διατήρηση των υφιστάμενων χρηματοπιστωτικών και θεσμικών δομών του, μεταξύ άλλων όσον αφορά τον ρόλο των εθνικών κοινοβουλίων.
Κατ' αυτόν τον τρόπο θα συνεχίσει να συνδράμει τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ που αντιμετωπίζουν χρηματοοικονομικές δυσχέρειες. Επιπροσθέτως, το ΕΝΤ θα παρέχει τον κοινό μηχανισμό ασφαλείας για το Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης και θα ενεργεί ως δανειστής έσχατης ανάγκης για να διευκολύνει την ομαλή εξυγίανση των προβληματικών τραπεζών. Προβλέπεται επίσης ταχύτερη λήψη αποφάσεων σε επείγουσες περιπτώσεις και πιο άμεση συμμετοχή στη διαχείριση προγραμμάτων χρηματοδοτικής συνδρομής. Με την πάροδο του χρόνου, το ΕΝΤ θα μπορεί επίσης να αναπτύξει νέα χρηματοδοτικά μέσα, για παράδειγμα να υποστηρίξει πιθανή σταθεροποιητική λειτουργία. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο καλούνται να εγκρίνουν την εν λόγω πρόταση έως τα μέσα του 2019.
2) Πρόταση για την ενσωμάτωση των ουσιωδών διατάξεων της Συνθήκης για τη Σταθερότητα, τον Συντονισμό και τη Διακυβέρνηση στο νομικό πλαίσιο της Ένωσης, λαμβάνοντας υπόψη την κατάλληλη ευελιξία που προβλέπεται στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης και έχει προσδιοριστεί από την Επιτροπή από τον Ιανουάριο του 2015. Το 2012, τα 25 συμβαλλόμενα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν νομικά να ενσωματώσουν τις ουσιώδεις διατάξεις της εν λόγω Συνθήκης στο δίκαιο της Ένωσης πέντε χρόνια μετά την έναρξη ισχύος της, που αντιστοιχεί στην 1η Ιανουαρίου 2018. Αυτό έχει ζητηθεί και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Η πρόταση ενσωματώνει στο δίκαιο της Ένωσης τα κύρια στοιχεία της Συνθήκης για την υποστήριξη υγιών δημοσιονομικών πλαισίων σε εθνικό επίπεδο και συνάδει πλήρως με τους ισχύοντες κανόνες που ορίζονται στο πρωτογενές και παράγωγο δίκαιο. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο καλούνται να εγκρίνουν την εν λόγω πρόταση έως τα μέσα του 2019.
3) Ανακοίνωση σχετικά με τα νέα δημοσιονομικά μέσα για μια σταθερή ζώνη του ευρώ εντός του πλαισίου της Ένωσης που προσδιορίζει τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να αναπτυχθούν ορισμένοι δημοσιονομικοί μηχανισμοί, ουσιαστικοί για τη ζώνη του ευρώ και το σύνολο της ΕΕ, στο πλαίσιο των υφιστάμενων και μελλοντικών δημόσιων οικονομικών της ΕΕ. Η ανακοίνωση εξετάζει τέσσερις πιθανούς μηχανισμούς:
α) παροχή στήριξης στα κράτη μέλη για την υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων μέσω ενός εργαλείου για την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων και τεχνικής στήριξης κατόπιν αιτήματος των κρατών μελών· β) ειδικό μηχανισμό σύγκλισης για τα κράτη μέλη που καταβάλλουν προσπάθειες να ενταχθούν στο ευρώ· γ) μηχανισμό ασφάλειας για την Τραπεζική Ένωση, μέσω του ΕΝΤ/ΕΜΣ, που πρέπει να συμφωνηθεί έως τα μέσα του 2018 και να τεθεί σε λειτουργία έως το 2019· και δ) μηχανισμό σταθεροποίησης με σκοπό τη διατήρηση των επιπέδων των επενδύσεων σε περίπτωση μεγάλων ασύμμετρων κραδασμών.
Η Επιτροπή θα υποβάλει τις αναγκαίες πρωτοβουλίες τον Μάιο 2018, στο πλαίσιο των προτάσεών της για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο μετά το 2020. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα κληθούν τότε να εγκρίνουν τις εν λόγω προτάσεις έως τα μέσα του 2019. Για την περίοδο 2018-2020, η Επιτροπή προτείνει επίσης την ενίσχυση του Προγράμματος Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων, διπλασιάζοντας τη διαθέσιμη χρηματοδότηση για δραστηριότητες τεχνικής συνδρομής που θα φθάσει το ποσό των 300 εκατ. ευρώ έως το 2020. Επίσης, η Επιτροπή προτείνει τη δοκιμή του νέου εργαλείου υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων σε πιλοτικό στάδιο.
Για τον σκοπό αυτόν, προτείνει στοχευμένες αλλαγές στον κανονισμό περί κοινών διατάξεων που διέπει τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία (ΕΔΕΤ), ώστε να αυξήσει τις δυνατότητες να χρησιμοποιείται μέρος του αποθεματικού επίδοσης για την υποστήριξη συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο καλούνται να εγκρίνουν τις δύο τελευταίες προτάσεις το 2018.
4) Ανακοίνωση που προσδιορίζει τα πιθανά καθήκοντα Ευρωπαίου Υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών, ο οποίος θα έχει ρόλο Αντιπροέδρου της Επιτροπής και προέδρου της Ευρωομάδας, όπως προβλέπεται από τις ισχύουσες Συνθήκες της ΕΕ. Η νέα αυτή θέση, συνδυάζοντας τις υφιστάμενες αρμοδιότητες και τη διαθέσιμη εμπειρογνωσία, αναμένεται να ενισχύσει τη συνεκτικότητα, την αποτελεσματικότητα, τη διαφάνεια και τη δημοκρατική λογοδοσία στη χάραξη της οικονομικής πολιτικής για την ΕΕ και τη ζώνη του ευρώ, με πλήρη σεβασμό στις εθνικές αρμοδιότητες.
Εάν επιτευχθεί κοινή συμφωνία σχετικά με τον ρόλο του υπουργού έως τα μέσα του 2019, θα είναι δυνατή η δημιουργία αυτής της θέσης στο πλαίσιο της σύνθεσης της επόμενης Επιτροπής. Η Ευρωομάδα θα μπορούσε επίσης να αποφασίσει να εκλέξει τον υπουργό ως πρόεδρό της για δύο διαδοχικές θητείες, προκειμένου να ευθυγραμμιστούν οι δύο θητείες.
Η σημερινή δέσμη μέτρων δεν είναι ούτε το πρώτο ούτε το τελευταίο βήμα της διαδικασίας για την ολοκλήρωση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης της Ευρώπης, που αποτελεί μία από τις κορυφαίες προτεραιότητες για την Επιτροπή του Προέδρου Γιούνκερ, όπως ορίζεται στις πολιτικές κατευθύνσεις του, στην Έκθεση των Πέντε Προέδρων και στα έγγραφα προβληματισμού για την Εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης και για το Μέλλον των Οικονομικών της ΕΕ. Οδηγός όλων των μεταρρυθμίσεων που έχουν αναληφθεί μέχρι τώρα είναι η ανάγκη να συνδυαστεί η αλληλεγγύη και η ευθύνη σε όλα τα επίπεδα, πράγμα που αποτελεί επίσης βασική προτεραιότητα της σημερινής δέσμης.
«Πνέει ούριος άνεμος για την Ευρώπη» όχι μόνο όσον αφορά τις οικονομικές επιδόσεις, αλλά και όσον αφορά την εμπιστοσύνη των πολιτών στο ενιαίο νόμισμα. Σύμφωνα με νέο έκτακτο Ευρωβαρόμετρο για τη ζώνη του ευρώ, που δημοσιεύτηκε σήμερα, το 64% όσων απάντησαν δηλώνουν ότι το ευρώ είναι καλό για τη χώρα τους.
Ιστορικό
Η σημερινή δέσμη μέτρων αποτελεί μέρος του ευρύτερου χάρτη πορείας του Προέδρου Γιούνκερ για μια πιο ενωμένη, πιο ισχυρή και πιο δημοκρατική Ένωση καθώς και του θεματολογίου των ηγετών ενόψει της συνόδου στο Σιμπίου, που παρουσίασε ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, όπου, στις 9 Μαΐου 2019, θα πρέπει να ληφθούν σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον της Ευρώπης.
Η δέσμη, η οποία βασίζεται επίσης στις ιδέες που παρουσίασε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και ο Γάλλος Πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν στην ομιλία του στη Σορβόννη τον Σεπτέμβριο, παρουσιάζεται ενόψει της γενικής συνόδου κορυφής για το ευρώ, που θα πραγματοποιηθεί στις 15 Δεκεμβρίου 2017, στην οποία οι ηγέτες της ΕΕ θα συνέλθουν για μια πρώτη συζήτηση σχετικά με τα επόμενα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, και της ειδικής συνάντησης που πρόκειται να διεξαχθεί στις 28-29 Ιουνίου 2018 με σκοπό τη λήψη συγκεκριμένων αποφάσεων.
