Το δικαίωμα για πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες καλής ποιότητας, όπως είναι η ύδρευση, είναι μία από τις αρχές που διέπουν τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, ο οποίος εγκρίθηκε ομόφωνα από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων στη σύνοδο κορυφής του Γκέτεμποργκ.
Η σημερινή νομοθετική πρόταση αποσκοπεί στην κατοχύρωση του δικαιώματος αυτού και, ως εκ τούτου, ανταποκρίνεται στην πρώτη επιτυχή ευρωπαϊκή πρωτοβουλία πολιτών με τίτλο «Right2Water» (Δικαίωμα στο νερό) η οποία συγκέντρωσε 1,6 εκατομμύρια υπογραφές για την υποστήριξη της βελτίωσης της πρόσβασης σε ασφαλές πόσιμο νερό για όλους τους Ευρωπαίους.
Επιπλέον, η παρούσα πρόταση επιδιώκει να ενισχύσει τη θέση των καταναλωτών εξασφαλίζοντας ότι οι φορείς ύδρευσης παρέχουν στους καταναλωτές σαφέστερη ενημέρωση σχετικά με την κατανάλωση του νερού, τη διάρθρωση του κόστους, καθώς και την τιμή ανά λίτρο επιτρέποντας έτσι τη σύγκριση με την τιμή του εμφιαλωμένου νερού.
Η προσέγγιση αυτή αναμένεται να συμβάλει στην επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων για τη μείωση της άσκοπης χρήσης πλαστικών υλικών και τον περιορισμό του αποτυπώματος άνθρακα της ΕΕ, καθώς και στην επίτευξη των στόχων για τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Ο πρώτος Aντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής κ. Φρανς Τίμερμανς δήλωσε σχετικά: «Η φωνή των πολιτών ακούστηκε δυνατά και καθαρά μέσω της ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας πολιτών· οι πολίτες ζητούν την ανάληψη δράσης για εγγυημένη πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό. Ακούσαμε το αίτημά τους και πραγματοποιήσαμε εμπεριστατωμένη ανάλυση της υφιστάμενης νομοθεσίας μας.
Έτσι σήμερα προτείνουμε τον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας της ΕΕ, τη βελτίωση της ποιότητας του πόσιμου νερού και την καλύτερη πρόσβαση των πολιτών όπου υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη. Μαζί μπορούμε και οφείλουμε να προστατεύσουμε την υγεία και την ασφάλεια των πολιτών μας.»
Ο Aντιπρόεδρος της Επιτροπής κ. Γίρκι Κάταϊνεν, αρμόδιος για θέματα απασχόλησης, ανάπτυξης, επενδύσεων και ανταγωνιστικότητας, δήλωσε: «Με την πρόταση αυτή διευκολύνουμε τη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία, βοηθώντας τα κράτη μέλη να διαχειρίζονται το πόσιμο νερό με αποδοτικό τρόπο από πλευράς πόρων.
Το αποτέλεσμα θα είναι να μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας και οι άσκοπες απώλειες νερού. Η μεγαλύτερη διαφάνεια θα ενισχύσει τον ρόλο των καταναλωτών και θα τους στρέψει σε πιο βιώσιμες επιλογές, όπως είναι για παράδειγμα η χρήση του νερού της βρύσης.»
Οι περισσότεροι κάτοικοι της ΕΕ διαθέτουν πολύ καλή πρόσβαση σε πόσιμο νερό υψηλής ποιότητας. Αυτό είναι αποτέλεσμα του μακροχρόνιου νομοθετικού έργου της ΕΕ για την προστασία των Ευρωπαίων που διασφαλίζει την πρόσβασή τους σε πόσιμο νερό υψηλής ποιότητας. Η Επιτροπή επιθυμεί να εγγυηθεί τη διατήρηση της υψηλής αυτής ποιότητας μακροπρόθεσμα.
Οι κανόνες που προτείνει να επικαιροποιήσει σήμερα η Επιτροπή θα βελτιώσουν την ποιότητα και την ασφάλεια του νερού χάρη στην προσθήκη νέων και αναδυόμενων ουσιών στον κατάλογο των κριτηρίων για τον προσδιορισμό της ποιότητας του νερού (όπως η Legionella και τα χλωρικά άλατα). Οι προσθήκες αυτές λαμβάνουν υπόψη τις πλέον πρόσφατες επιστημονικές γνώσεις και τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας
Οι νέοι κανόνες θα απαιτούν από τα κράτη μέλη να βελτιώσουν την πρόσβαση για όλους τους πολίτες, ιδίως για τις ευάλωτες και περιθωριοποιημένες ομάδες που επί του παρόντος έχουν δύσκολη πρόσβαση σε πόσιμο νερό. Στην πράξη, αυτό σημαίνει εγκαταστάσεις για πρόσβαση σε πόσιμο νερό σε δημόσιους χώρους, εκστρατείες ενημέρωσης των πολιτών σχετικά με την ποιότητα του τοπικού νερού και ενθάρρυνση των διοικήσεων και των δημόσιων κτιρίων να παρέχουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό.
Μια ακόμη σημαντική αλλαγή στη νομοθεσία θα προσφέρει στο κοινό εύκολη, φιλική προς τον χρήστη — μεταξύ άλλων και μέσω του διαδικτύου — πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με την ποιότητα και την παροχή πόσιμου ύδατος στον τόπο που ζουν ώστε να αυξηθεί η εμπιστοσύνη στο νερό της βρύσης. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, τα νέα μέτρα θα μειώσουν τους πιθανούς κινδύνους για την υγεία που συνδέονται με το πόσιμο νερό από 4 % σε λιγότερο από 1 %.
Η μικρότερη κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού μπορεί επιπλέον να βοηθήσει τα νοικοκυριά στην Ευρώπη να εξοικονομήσουν περισσότερα από 600 εκατ. ευρώ ετησίως. Αν οι πολίτες αποκτήσουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στο νερό της βρύσης θα συμβάλουν και στη μείωση των πλαστικών αποβλήτων που συνδέονται με το εμφιαλωμένο νερό, καθώς και των θαλάσσιων απορριμμάτων.
Τα πλαστικά μπουκάλια είναι ένα από τα συνηθέστερα πλαστικά αντικείμενα μιας χρήσης που απαντώνται στις ευρωπαϊκές ακτές. Με την επικαιροποίηση της οδηγίας για το πόσιμο νερό, η Επιτροπή κάνει ένα σημαντικό νομοθετικό βήμα για την εφαρμογή της στρατηγικής της ΕΕ για τις πλαστικές ύλες που ανακοινώθηκε στις 16 Ιανουαρίου.
Η καλύτερη διαχείριση του πόσιμου νερού από την πλευρά των κρατών μελών θα έχει ως αποτέλεσμα την αποφυγή των άσκοπων απωλειών νερού και θα συμβάλλει στη μείωση του αποτυπώματος CO2. Επομένως, η εν λόγω πρόταση θα συμβάλει ουσιαστικά στην επίτευξη των στόχων του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη (στόχος 6) και των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή.
Η νέα προσέγγιση με βάση τους κινδύνους για την ασφάλεια θα βοηθήσει στη διενέργεια ελέγχων στοχεύοντας ιδιαίτερα εκεί όπου οι κίνδυνοι είναι μεγαλύτεροι. Παράλληλα, η Επιτροπή θα επιταχύνει τις εργασίες για την τυποποίηση, ώστε να εξασφαλίζεται ότι τα κατασκευαστικά υλικά στον τομέα της ύδρευσης σε ολόκληρη την εσωτερική αγορά της ΕΕ, όπως τα υλικά για την κατασκευή δεξαμενών και σωληνώσεων, δεν μολύνουν το πόσιμο νερό.
Ιστορικό του φακέλου
Οι περισσότεροι κάτοικοι της ΕΕ διαθέτουν ήδη πολύ καλή πρόσβαση σε πόσιμο νερό υψηλής ποιότητας, ιδίως συγκριτικά με άλλες περιοχές του κόσμου, κι αυτό εν μέρει οφείλεται στα 30 και πλέον χρόνια ενωσιακής νομοθεσίας για την ποιότητα του πόσιμου νερού.
Η πολιτική αυτή εξασφαλίζει ότι το νερό που προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση μπορεί να καταναλώνεται με ασφάλεια, προστατεύοντας την υγεία των πολιτών. Οι κυριότεροι πυλώνες της πολιτικής είναι:
- να εξασφαλιστεί ότι η ποιότητα του πόσιμου νερού ρυθμίζεται από πρότυπα με βάση τα πλέον πρόσφατα επιστημονικά στοιχεία·
- να διασφαλιστεί αποδοτική και αποτελεσματική παρακολούθηση, αξιολόγηση και επιβολή της νομοθεσίας όσον αφορά την ποιότητα του πόσιμου νερού·
- να παρέχεται στους καταναλωτές επαρκής, κατάλληλη και έγκαιρη ενημέρωση.
Η αναθεώρηση της οδηγίας 98/83/ΕΚ για το πόσιμο νερό είχε περιληφθεί στο πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής για το 2017, ως άμεση συνέχεια της ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας πολιτών «Right2Water». Η πρόταση ακολουθεί την αξιολόγηση REFIT της οδηγίας για το πόσιμο νερό και συνοδεύεται από εκτίμηση επιπτώσεων και τις συστάσεις του ΠΟΥ.
