της
Ειρήνης Σωτηροπούλου
Η κ. O' Reilly ανέλαβε τα καθήκοντά της ως Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια τον Οκτώβριο του 2013. Διετέλεσε Συνήγορος του Πολίτη και Επίτροπος Διαφάνειας της Ιρλανδίας. Είναι βραβευμένη πολιτική συντάκτης, δημοσιογράφος και συγγραφέας.
Ποιος είναι ο ρόλος και η αποστολή του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή όσον αφορά το ζήτημα της διαφάνειας; Πιστεύετε ότι τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα έχουν λάβει τα κατάλληλα μέτρα για την προώθησή της;
Το 13% των καταγγελιών που λαμβάνουμε αφορούν θέματα που άπτονται της διαφάνειας, όπως π.χ. η πρόσβαση σε έγγραφα ή οι πληροφορίες σχετικά με ζητήματα σύγκρουσης συμφερόντων. Συνεπώς, αποτελεί μεγάλο μέρος της δουλειάς μου και καταβάλλω έντονες προσπάθειες να την προωθήσω, διότι πρόκειται για θεμελιώδη αξία στο πλαίσιο λειτουργίας της ΕΕ.
Θεωρώ ότι τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα έχουν καταγράψει σημαντική πρόοδο τα τελευταία χρόνια στο θέμα αυτό. Βεβαίως, η Επιτροπή Γιούνκερ έχει προβεί σε ορισμένες βελτιώσεις μέσα από το έργο της και χάρη στην ανοικτότητά της. Το γεγονός αυτό είναι καθοριστικής σημασίας, διότι, όταν οι πολίτες βρίσκονται στα κράτη μέλη είναι πολύ δύσκολο να αντιληφθούν τι συμβαίνει στις Βρυξέλλες. Επομένως, όσο περισσότερες πληροφορίες υπάρχουν εκεί έξω και όσο είναι εύκολα προσβάσιμες από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, την κοινωνία των πολιτών ή ακόμη και τους ίδιους τους πολίτες, τόσο το καλύτερο!
Ιδίως, μάλιστα, όταν παρατηρείται κρίση εμπιστοσύνης στα θεσμικά όργανα της ΕΕ, τότε είναι εξίσου σημαντικό, να καθίστανται όσο το δυνατόν πιο ανοιχτά στο έργο που επιτελούν, εάν θέλουν να ανακτήσουν, να διατηρήσουν και να βελτιώσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών.
Ποια είναι τα κύρια προβλήματα που αναφέρουν οι Ευρωπαίοι πολίτες στις καταγγελίες τους;
Πρόκειται για ένα ευρύ φάσμα θεμάτων. Σίγουρα, η διαφάνεια είναι ένα ζήτημα. Μερικές φορές υπάρχουν πολίτες που έχουν συνάψει συμβάσεις με διάφορες αρχές για αγαθά και υπηρεσίες. Επιπλέον, υποβάλλουν συχνά καταγγελίες σχετικά με ζητήματα προμηθειών ή για το γεγονός ότι η Επιτροπή δεν έχει λάβει αναγκαία μέτρα σε σχέση με ένα συγκεκριμένο ζήτημα. Τέλος, υπάρχουν και νέοι που προσπαθούν να διοριστούν σε ένα από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και δεν τα κατάφεραν. Έτσι, εάν αισθανθούν ότι η διαδικασία ήταν άδικη, έρχονται σε μας. Η υπηρεσία μου είναι δωρεάν, ανοικτή στον πολίτη και φυσικά ανεξάρτητη και αυτό θεωρώ ότι είναι το πιο σημαντικό.
Ποια είναι η γνώμη σας για την προσφυγική κρίση στην Ελλάδα και πώς μπορεί ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής να συμβάλλει αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση αυτού του ακανθώδους ζητήματος;
Όπως γνωρίζετε, η προσφυγική κρίση αποτελεί ένα πολύπλευρο ζήτημα που πρέπει τελικά να αντιμετωπιστεί πολιτικά. Φυσικά, είστε ενήμεροι για όλη την πολιτική επιχειρηματολογία που επικρατεί τα τελευταία χρόνια περί ανάληψης ευθύνης των κρατών μελών και δίκαιης κατανομής ευθυνών για τους μετανάστες και τους αιτούντες άσυλο.
Στο πλαίσιο αυτό, η εμπλοκή μου αφορά σε συγκεκριμένα επίπεδα. Για παράδειγμα, συνεργάστηκα σε μεγάλο βαθμό με τον FRONTEX, εποπτεύοντας την συμμόρφωση του με τα πρότυπα των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Επιπλέον, εξέτασα τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας σχετικά με την επιστροφή των προσφύγων στην Τουρκία, με ιδιαίτερη έμφαση στα ανθρώπινα δικαιώματα. Και φυσικά συνεργάστηκα με το ελληνικό γραφείο Συνηγόρου του Πολίτη, συμπεριλαμβανομένου του κ. Ποττάκη, ο οποίος συμμετέχει ενεργά ως Έλληνας Διαμεσολαβητής, στηρίζοντας το έργο μας.
Η ανάγκη προσβασιμότητας, λογοδοσίας και διαφάνειας
Ο θεσμός του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή ιδρύθηκε με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ και ενεργοποιήθηκε από το 1995. Διερευνά καταγγελίες που αφορούν σε περιπτώσεις κακοδιοίκησης στα όργανα και τους οργανισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο πλαίσιο αυτό πραγματοποιεί τακτικές επισκέψεις στα κράτη-μέλη σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαμεσολαβητών.
«Λαμβάνουμε κατά μέσο όρο 2.000 καταγγελίες κάθε χρόνο, που μπορούν να αφορούν οποιοδήποτε θεσμό της ΕΕ. Στην πλειοψηφία τους σχετίζονται με δράσεις της Επιτροπής, όπως συμβάσεις, θέματα δεοντολογίας και ηθικής, συγκρούσεις συμφερόντων κτλ. Ωστόσο, ορισμένες καταγγελίες βρίσκονται εκτός των αρμοδιοτήτων μας και επιστρέφονται στα κράτη μέλη», διευκρίνισε η κ. O’ Reilly σε συνέντευξη Τύπου που διοργανώθηκε στο Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Αθήνα την Τετάρτη (21 Φεβρουαρίου).
Από την πλευρά του, ο Έλληνας Συνήγορος του Πολίτη, Ανδρέας Ποττάκης, καλωσόρισε την Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια στην Ελλάδα και εξήρε το έργο του οργανισμού. «Όταν δεν καταφέρνεις να επιλύσεις ένα πρόβλημα του πολίτη, είναι εξίσου σημαντικό να του δώσεις την αίσθηση να αντιληφθεί ποια είναι τα δικαιώματά του. Έτσι, μέσα από την παροχή πλήρους ενημέρωσης έχει τη δυνατότητα να μάθει με ποιους τρόπους μπορεί να ασκεί τα δικαιώματα αυτά».
Συνεχίζοντας η κ. O’ Reilly πρόσθεσε: «Οι περισσότερες καταγγελίες που λαμβάνουμε από Έλληνες πολίτες αφορούν τη θεσμική υπόσταση της Τρόικα, αλλά δεν περιοριζόμαστε μόνο σε αυτή τη θεματολογία. Υπάρχουν διάφορες καταγγελίες για την προστασία ονομασίας προέλευσης και γεωγραφικής ένδειξης της φέτας ή η άρνηση της ΕΚΤ να αποκαλύψει στοιχεία σχετικά με την μείωση της παροχή έκτακτης ενίσχυσης σε ρευστότητα (ELA) στην Ελλάδα και διάφορα άλλα κράτη μέλη.
«Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να έχουμε πλήρη γνώση και συνείδηση των δικαιωμάτων μας ως Ευρωπαίοι πολίτες με άμεση πρόσβαση στην ενημέρωση», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ερωτηθείσα από τους δημοσιογράφους για τους άτυπους ευρωπαϊκούς φορείς, όπως το Eurogroup, η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια υπογράμμισε ότι: «Αυτό που επιδιώκουμε είναι η ύπαρξη ενισχυμένης διαφάνειας. Για το λόγο αυτό, δημοσιοποιείται η ατζέντα του Eurogroup και εκδίδεται επίσημο ανακοινωθέν. Μέχρι να καταστεί επίσημος θεσμός θα υπάρχει η ανάληψη και η απόδοση ευθυνών».
Ταυτόχρονα, επεσήμανε ότι οι πολίτες τείνουν να θεωρούν εσφαλμένα το Eurogroup ως επίσημο θεσμό, με αποτέλεσμα να έχουν τις ίδιες προσδοκίες και απαιτήσεις, όπως ακριβώς συμβαίνει με τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. «Με ορίζοντα τις επόμενες Ευρωπαϊκές εκλογές του 2019, θεωρώ ότι αρκετά από αυτά τα ζητήματα θα συνδυαστούν», κατέληξε.
Τέλος, η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια επισκέφτηκε το κέντρο υποδοχής προσφύγων και μεταναστών στον Ελαιώνα.
