Η διαστημική τεχνολογία και τα συναφή δεδομένα και υπηρεσίες έχουν γίνει πλέον απαραίτητα στοιχεία της καθημερινότητας των Ευρωπαίων και βοηθούν την Ευρώπη στην προώθηση των στρατηγικών συμφερόντων της. Χάρη σε σημαντικές επενδύσεις, η ΕΕ έχει σημαντικό προβάδισμα στις διαστημικές δραστηριότητες και η ευρωπαϊκή διαστημική βιομηχανία είναι μία από τις πλέον ανταγωνιστικές.
Ωστόσο, υπάρχουν πολλές νέες προκλήσεις και παράγοντες σε παγκόσμιο επίπεδο. Το νέο διαστημικό πρόγραμμα της ΕΕ θα αυξήσει τις επενδύσεις σε διαστημικές δραστηριότητες, λαμβάνοντας υπόψη τις νέες ανάγκες και τεχνολογίες και ενισχύοντας την αυτόνομη πρόσβαση της Ευρώπης στο διάστημα.
Ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Μάρος Σέφτσοβιτς δήλωσε σχετικά: «Οι επενδύσεις της ΕΕ στο διάστημα έχουν ήδη αποφέρει αποτελέσματα παγκόσμιας εμβέλειας προς όφελος των πολιτών και των επιχειρήσεων της Ευρώπης. Πάνω από το 10% του ΑΕΠ της ΕΕ εξαρτάται ήδη από διαστημικές υπηρεσίες, και σημαντικές επενδύσεις της ΕΕ έχουν επιφέρει πρόοδο την οποία δεν θα μπορούσε να επιτύχει κανένα κράτος μέλος μόνο του.
Πρέπει όμως να κάνουμε ακόμη περισσότερα. Τα διαστημικά δεδομένα μπορούν να βοηθήσουν τις βιομηχανίες μας να παίξουν ηγετικό ρόλο όσον αφορά το διαδίκτυο των πραγμάτων και την αυτοματοποιημένη οδήγηση, καθώς και να συμβάλουν στην ακριβέστερη παρακολούθηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου ώστε να γίνει ακόμη πιο αποτελεσματική η δράση μας για το κλίμα.»
Η Eπίτροπος Εσωτερικής Αγοράς, Βιομηχανίας, Επιχειρηματικότητας και ΜΜΕ Ελζμπιέτα Μπιενκόφσκα πρόσθεσε τα εξής: «Το διάστημα είναι σημαντικό για την Ευρώπη. «Η αξία των διαστημικών δραστηριοτήτων της ΕΕ για την κοινωνία, την οικονομία και την ασφάλειά μας είναι τεράστια. Ο χάρτης πορείας μας είναι σαφής: διατήρηση και αναβάθμιση των υφιστάμενων υποδομών για τα προγράμματα Galileo και Copernicus, αύξηση της χρήσης των διαστημικών δεδομένων, ενίσχυση ενός νέου χώρου καινοτόμων νεοφυών επιχειρήσεων στην Ευρώπη, και αύξηση της ασφάλειας των Ευρωπαίων πολιτών.
Σήμερα μετουσιώνουμε τις φιλοδοξίες και το όραμά μας σε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα, ώστε η Ευρώπη να εξακολουθήσει να παίζει παγκοσμίως ηγετικό ρόλο στις διαστημικές δραστηριότητες και να είναι καλύτερα εξοπλισμένη ώστε να ανταποκρίνεται στις ριζικές αλλαγές που υφίσταται ο τομέας του διαστήματος.»
Η πρόταση της Επιτροπής θα ενοποιήσει όλες τις υφιστάμενες και τις νέες διαστημικές δραστηριότητες σε ένα ενιαίο πρόγραμμα. Το νέο διαστημικό πρόγραμμα θα διατηρήσει τις υφιστάμενες υποδομές και υπηρεσίες και θα προσθέσει ορισμένα νέα στοιχεία:
Προώθηση μιας ισχυρής και καινοτόμου διαστημικής βιομηχανίας: Το νέο διαστημικό πρόγραμμα θα βελτιώσει την πρόσβαση των νεοφυών επιχειρήσεων σε χρηματοδότηση υψηλού κινδύνου. Ταυτόχρονα, η Επιτροπή θα εξετάσει το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός ειδικού μέσου κεφαλαιακής συμμετοχής στο πλαίσιο του προγράμματος InvestEU.
Το νέο διαστημικό πρόγραμμα θα δημιουργήσει καινοτόμες συμπράξεις με σκοπό την ανάπτυξη και την αγορά καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών· θα διευκολύνει την πρόσβαση των νεοφυών επιχειρήσεων σε εγκαταστάσεις δοκιμών και επεξεργασίας· και θα προωθήσει την πιστοποίηση και την τυποποίηση. Το πρόγραμμα θα αναπτυχθεί από κοινού με το πρόγραμμα Ορίζων Ευρώπη, εξασφαλίζοντας τη συνεργασία των δράσεων διαστημικής έρευνας με τις ενέργειες καινοτομίας.
Διατήρηση της αυτόνομης, αξιόπιστης και οικονομικά αποδοτικής πρόσβασης της ΕΕ στο διάστημα: Η στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης είναι ιδιαίτερα σημαντική όσον αφορά τις υποδομές ζωτικής σημασίας, την τεχνολογία, τη ασφάλεια και την άμυνα. Δεδομένου ότι η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος θεσμικός πελάτης του τομέα, η Επιτροπή θα ομαδοποιήσει τη ζήτηση υπηρεσιών εκτόξευσης στην ΕΕ, παρέχοντας επενδύσεις και στηρίζοντας τη χρήση καινοτόμων τεχνολογιών, όπως οι επαναχρησιμοποιήσιμοι εκτοξευτές, και θα συμβάλει στην αναπροσαρμογή των αναγκαίων υποδομών εδάφους.
Ενιαίο και απλουστευμένο σύστημα διακυβέρνησης: Η ΕΕ θα διασφαλίσει ότι η αύξηση των χρηματοοικονομικών επενδύσεων θα συνοδεύεται από αποτελεσματική λήψη αποφάσεων, έτσι ώστε όλες οι διαστημικές δραστηριότητες της ΕΕ να αναπτύσσονται εγκαίρως και σύμφωνα με τον προϋπολογισμό. Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να είναι υπεύθυνη για τη διαχείριση του συνολικού προγράμματος. Ο διακυβερνητικός Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ΕΟΔ) θα εξακολουθήσει, λόγω της απαράμιλλης εμπειρογνωσίας του, να αποτελεί σημαντικό εταίρο για την τεχνική και επιχειρησιακή εφαρμογή του διαστημικού προγράμματος της ΕΕ.
Ο Οργανισμός του Ευρωπαϊκού Παγκόσμιου Δορυφορικού Συστήματος Πλοήγησης, ο οποίος πρόκειται να μετονομαστεί σε «οργανισμό της ΕΕ για το διαστημικό πρόγραμμα», θα υποστηρίζει όλο και περισσότερο την εκμετάλλευση και τη διείσδυση στην αγορά των διαστημικών δραστηριοτήτων της ΕΕ, και θα έχει ενισχυμένο ρόλο στην ασφάλεια όλων των συνιστωσών του προγράμματος.
Η Επιτροπή προτείνει την κατανομή του προϋπολογισμού ύψους 16 δισ. ευρώ για την περίοδο 2021-2027, ως εξής:
9,7 δισ. ευρώ για τα προγράμματα Galileo και EGNOS, τα παγκόσμια και περιφερειακά δορυφορικά συστήματα πλοήγησης της ΕΕ: με τον τρόπο αυτό θα επιτευχθεί η συνέχιση των επενδύσεων σε επιχειρήσεις και έργα υποδομής για τη συμπλήρωση και τη συντήρηση της συστοιχίας δορυφόρων, την ανάπτυξη σήματος ενισχυμένης ακρίβειας και τη στήριξη της εμπορικής εκμετάλλευσης των υπηρεσιών δορυφορικής πλοήγησης για τα αυτόνομα και διασυνδεδεμένα αυτοκίνητα, το διαδίκτυο των πραγμάτων, τα έξυπνα τηλέφωνα και τη διαχείριση της κυκλοφορίας.
5,8 δισ. ευρώ για το πρόγραμμα Copernicus, το πρόγραμμα γεωσκόπησης της ΕΕ: με τον τρόπο αυτό, θα διατηρηθεί η αυτονομία και η ηγετική θέση της ΕΕ όσον αφορά την υψηλής ποιότητας παρακολούθηση του περιβάλλοντος, τη διαχείριση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και την υποστήριξη της ασφάλειας στα σύνορα και στη θάλασσα.
Οι νέες αποστολές του Copernicus, όπως η παρακολούθηση των εκπομπών CO2, θα δώσουν στην ΕΕ τη δυνατότητα να πρωτοστατεί στην τεχνολογία για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις που ανέλαβε στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού. Χάρη στις υπηρεσίες πρόσβασης σε δεδομένα και πληροφορίες του Copernicus (DIAS), οι ΜΜΕ και οι νεοφυείς επιχειρήσεις θα αξιοποιούν ευκολότερα τα δεδομένα του Copernicus και θα αναπτύσσουν καινοτόμες εφαρμογές.
500 εκατ. ευρώ για την ανάπτυξη νέων συνιστωσών ασφάλειας: Το νέο διαστημικό πρόγραμμα θα βελτιώσει την απόδοση και την αυτονομία όσον αφορά την επαγρύπνηση για την κατάσταση στο διάστημα (SSA), η οποία συμβάλλει στην αποφυγή συγκρούσεων στο διάστημα και στην παρακολούθηση της επανεισόδου αντικειμένων από το διάστημα στη Γη. Στοχεύει επίσης στην αντιμετώπιση κινδύνων που σχετίζονται με το διάστημα και συνδέονται με δραστηριότητες του ήλιου ή με αστεροειδείς και κομήτες που απειλούν υποδομές ζωτικής σημασίας.
Η νέα πρωτοβουλία για τις κυβερνητικές δορυφορικές επικοινωνίες (GOVSATCOM) θα παρέχει στα κράτη μέλη αξιόπιστη, ασφαλή και οικονομικά αποδοτική πρόσβαση σε ασφαλείς δορυφορικές επικοινωνίες και θα υποστηρίζει την αστυνομική προστασία των συνόρων, τις διπλωματικές κοινότητες, ή τις παρεμβάσεις πολιτικής προστασίας και ανθρωπιστικής βοήθειας
Επόμενα βήματα
Μια ταχεία συμφωνία για τον συνολικό μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ και τις τομεακές προτάσεις είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου η χρηματοδότηση της ΕΕ να αρχίσει να αποφέρει αποτελέσματα το συντομότερο δυνατόν. Καθυστερήσεις παρόμοιες με εκείνες που σημειώθηκαν στην αρχή της τρέχουσας δημοσιονομικής περιόδου 2014-2020, θα είχαν ως αποτέλεσμα να κινδυνεύσουν οι επενδύσεις στις διαστημικές δραστηριότητες της ΕΕ -Galileo, EGNOS και Copernicus- και θα προκαλούσαν την καθυστερημένη εφαρμογή νέων υπηρεσιών.
Οι επενδύσεις σε διαστημικά προγράμματα καλύπτουν δεκαετίες και συνεπάγονται σημαντικούς κινδύνους. Απαιτούν δε, τον έγκαιρο προγραμματισμό των αποφάσεων για τον σχεδιασμό και τη διαχείριση των προγραμμάτων.
Η επίτευξη συμφωνίας το 2019 για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό θα συμβάλει στην απρόσκοπτη μετάβαση από τον τρέχοντα μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό (2014-2020) στον νέο, και θα εξασφαλίσει την προβλεψιμότητα και τη συνέχιση των διαστημικών δραστηριοτήτων προς όφελος όλων.
Ιστορικό
Η διαστημική τεχνολογία και τα συναφή δεδομένα και υπηρεσίες έχουν γίνει πλέον απαραίτητα στοιχεία της καθημερινότητας των Ευρωπαίων και συμβάλλουν σημαντικά στην προάσπιση πολλών στρατηγικών συμφερόντων. Σημαντικές επενδύσεις της ΕΕ έχουν καταστήσει δυνατή την πρόοδο την οποία κανένα κράτος μέλος δεν θα μπορούσε να επιτύχει μόνο του.
Η σημερινή πρόταση βασίζεται στη διαστημική στρατηγική για την Ευρώπη, του Οκτωβρίου 2016, καθώς και στη στρατηγική βιομηχανικής πολιτικής που παρουσίασε ο πρόεδρος Γιούνκερ στην ομιλία του για την κατάσταση της Ένωσης (2017). Αποτελούν και οι δύο ένα στρατηγικό όραμα για μια έξυπνη, καινοτόμο και βιώσιμη βιομηχανία που θα ανταποκρίνεται στον συνεχώς αυξανόμενο παγκόσμιο ανταγωνισμό και στις σημαντικές τεχνολογικές αλλαγές.
Η πρόταση σκοπό έχει να διασφαλίσει ότι η ΕΕ θα παραμείνει στην παγκόσμια πρωτοπορία στον τομέα του διαστήματος. Θα εγγυηθεί τη συνέχεια των επενδύσεων σε διαστημικές δραστηριότητες της ΕΕ, θα ενθαρρύνει την επιστημονική και τεχνική πρόοδο και θα στηρίξει την ανταγωνιστικότητα και την ικανότητα καινοτομίας της ευρωπαϊκής διαστημικής βιομηχανίας, ιδίως όσον αφορά τις μικρομεσαίες, τις νεοφυείς και τις καινοτόμες επιχειρήσεις. Θα στηρίξει επίσης τη δράση της ΕΕ σε τομείς όπως η πληροφορική υψηλών επιδόσεων, η κλιματική αλλαγή ή η ασφάλεια.
