Σε συνέχεια της επίθεσης στο Salisbury και ύστερα από πρόσκληση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ύπατη Εκπρόσωπος προτείνουν σήμερα περαιτέρω βήματα για την αξιοποίηση του έργου που έχει ήδη επιτευχθεί για την αντιμετώπιση των υβριδικών απειλών, καθώς και των χημικών, βιολογικών, ραδιολογικών και πυρηνικών απειλών (ΧΒΡΠ).
Παρουσιάζουν επίσης στοιχεία σχετικά με τη συνολική υλοποίηση του κοινού πλαισίου για την αντιμετώπιση υβριδικών απειλών. Επιπλέον, η Επιτροπή αξιολογεί την πρόοδο που έχει σημειωθεί σε βασικά ζητήματα ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένου του σχεδίου δράσης στον τομέα των ΧΒΡΠ.
Η Ύπατη Εκπρόσωπος και αντιπρόεδρος της Επιτροπής Φεντερίκα Μογκερίνι δήλωσε: «Σε μια εποχή νέων προκλήσεων σε όλο τον κόσμο, εντείνουμε τις προσπάθειές μας στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να αντιμετωπίσουμε τις υβριδικές απειλές – στο πεδίο του κυβερνοχώρου, της παραπληροφόρησης ή της αντικατασκοπείας. Μαζί με τα κράτη μέλη και τους εταίρους μας, όπως το NATO, εργαζόμαστε για την ενίσχυση, αφενός, των ικανοτήτων μας να αντιμετωπίζουμε υβριδικές απειλές και, αφετέρου, της ανθεκτικότητάς μας σε χημικούς, βιολογικούς, ραδιολογικούς και πυρηνικούς κινδύνους, ώστε να προστατεύουμε αποτελεσματικά τους πολίτες μας.»
Ο Eπίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας Δημήτρης Αβραμόπουλος δήλωσε: «Η ασφάλεια αποτελεί προτεραιότητά μας από την πρώτη κιόλας μέρα – πρέπει, όμως, να κάνουμε περισσότερα για να στερήσουμε από τους εχθρικά διακείμενους ξένους παράγοντες και τους τρομοκράτες τα μέσα και τον χώρο για να δράσουν. Σήμερα, επιταχύνουμε ακόμη περισσότερο τις προσπάθειές μας για να εμποδίσουμε την πρόσβασή τους σε απειλητικές για τη ζωή χημικές ουσίες – οικοδομώντας μια ανθεκτικότερη Ευρώπη, πλήρως εξοπλισμένη για να αντιμετωπίζει πολύπλοκες και δυναμικές απειλές για την ασφάλεια.»
Ο αρμόδιος για την Ένωση Ασφάλειας Eπίτροπος Τζούλιαν Κινγκ δήλωσε: «Η επίθεση στο Salisbury μάς υπενθύμισε με σκληρό τρόπο ότι η απειλή που συνιστούν οι χημικοί, βιολογικοί, ραδιολογικοί και πυρηνικοί κίνδυνοι είναι πραγματική. Σήμερα, συνεχίζουμε να εφαρμόζουμε το σχέδιο δράσης στον τομέα των ΧΒΡΠ του ξεκινήσαμε πέρυσι, ώστε να προετοιμαστούμε καλύτερα για την αντιμετώπιση τέτοιων απειλών, καθώς και άλλων υβριδικών απειλών, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν σοβαρή ζημία και να διασπείρουν την αστάθεια. Πρέπει να επιδείξουμε ιδιαίτερη προσοχή ενόψει των επικείμενων εκλογών.»
Ενίσχυση της ικανότητας αντίδρασης της ΕΕ σε υβριδικές απειλές
Οι υβριδικές δραστηριότητες από κρατικούς και μη κρατικούς φορείς εξακολουθούν να συνιστούν σοβαρή και ανησυχητική απειλή για την ΕΕ και τα κράτη μέλη της. Οι περίοδοι εκλογών, για παράδειγμα, έχει αποδειχτεί ότι αποτελούν έναν ιδιαίτερα στρατηγικό και ευαίσθητο στόχο. Ενώ η οικοδόμηση ανθεκτικότητας έναντι αυτών των απειλών και η ενίσχυση των ικανοτήτων είναι κατά κύριο λόγο αρμοδιότητα των κρατών μελών, η ΕΕ καταβάλλει προσπάθειες για τη δημιουργία ικανοτήτων αντιμετώπισής αυτών των απειλών μέσω, μεταξύ άλλων, της συνεργασίας με διεθνείς εταίρους, όπως το ΝΑΤΟ. Για να ενισχυθεί περαιτέρω η συλλογική αντίδραση στις εξελισσόμενες απειλές, η Επιτροπή και η Ύπατη Εκπρόσωπος έχουν προσδιορίσει τους τομείς στους οποίους πρέπει να ληφθούν πρόσθετα μέτρα:
Επίγνωση της κατάστασης: η Μονάδα Ανάλυσης Υβριδικών Απειλών, η οποία συγκροτήθηκε στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης και αποτελεί ήδη έναν σημαντικό φορέα, λαμβάνει και αναλύει πληροφορίες. Χρειάζεται, όμως, περισσότερη εμπειρογνωσία για την αντιμετώπιση ολόκληρου του φάσματος των υβριδικών απειλών. Με τον τρόπο αυτό, η εν λόγω μονάδα θα διευρυνθεί με εξειδικευμένα μέσα στον τομέα των χημικών, βιολογικών, ραδιολογικών και πυρηνικών κινδύνων (ΧΒΡΠ), της αντικατασκοπείας και της ανάλυσης των κινδύνων στον κυβερνοχώρο.
Στρατηγική επικοινωνία: με βάση την προηγούμενη εμπειρία, η Ύπατη Εκπρόσωπος και η Επιτροπή θα αναπτύξουν περαιτέρω τις ικανότητες στρατηγικής επικοινωνίας της ΕΕ, εξασφαλίζοντας συστηματική αλληλεπίδραση και συνοχή μεταξύ των υφιστάμενων δομών. Οι ικανότητες αυτές θα επεκταθούν και σε άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ και στα κράτη μέλη, και θα περιλαμβάνουν την ασφαλή διαδικτυακή πλατφόρμα για την παραπληροφόρηση, η οποία έχει ήδη ανακοινωθεί.
Ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της αποτροπής στον τομέα της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο: η ΕΕ πρότεινε πέρυσι μέσα για τη δημιουργία ικανοτήτων και την αντιμετώπιση των απειλών στον κυβερνοχώρο, όπως η πρόταση πλαισίου για την πιστοποίηση της κυβερνοασφάλειας, η εντολή για έναν ισχυρότερο και εκσυγχρονισμένο οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, το σχέδιο στρατηγικής για τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και των οργανισμών της EE σε περίπτωση επίθεσης και η «εργαλειοθήκη για τη διπλωματία στον κυβερνοχώρο».
Το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα πρέπει να επιταχύνουν τον ρυθμό των εργασιών τους για να ολοκληρώσουν τις διαπραγματεύσεις σχετικά με την πράξη για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο και να συμφωνήσουν σε νέους κανόνες για τη συγκέντρωση ηλεκτρονικών αποδεικτικών στοιχείων.
Επιπλέον, τίθεται σε εφαρμογή ειδική πλατφόρμα κατάρτισης και εκπαίδευσης για τον συντονισμό της εκπαίδευσης στον τομέα της άμυνας στον κυβερνοχώρο. Ο καταλογισμός των ευθυνών για τις επιθέσεις στον κυβερνοχώρο είναι επίσης σημαντικός και η ΕΕ ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να συνεχίσουν το έργο τους σε αυτόν τον τομέα.
Ενίσχυση της ανθεκτικότητας έναντι εχθρικών δραστηριοτήτων συλλογής πληροφοριών: ο συντονισμός μεταξύ των κρατών μελών, καθώς και μεταξύ των κρατών μελών και άλλων διεθνών οργανισμών, ιδίως του ΝΑΤΟ, έχει καθοριστική σημασία.
Η ΕΥΕΔ και η Επιτροπή θα θέσουν σε εφαρμογή βελτιωμένα πρακτικά μέτρα για τη διατήρηση και την ανάπτυξη της διαδραστικής ικανότητας της ΕΕ να αντιμετωπίζει εχθρικές δραστηριότητες συλλογής πληροφοριών κατά των θεσμικών οργάνων. Η Μονάδα Ανάλυσης Υβριδικών Απειλών θα ενισχυθεί με εμπειρογνωσία αντικατασκοπείας, με στόχο να παρέχει λεπτομερείς αναλύσεις και ενημερώσεις.
Η Ύπατη Εκπρόσωπος και η Επιτροπή παρουσιάζουν επίσης σήμερα την πρόοδο εφαρμογής των 22 μέτρων που καθορίζονται στο κοινό πλαίσιο για την αντιμετώπιση υβριδικών απειλών, τα οποία εκτείνονται από τη βελτίωση της ανταλλαγής πληροφοριών έως την ενίσχυση της προστασίας των υποδομών ζωτικής σημασίας, την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των κοινωνιών μας έναντι της ριζοσπαστικοποίησης και του εξτρεμισμού. Τα κράτη μέλη έχουν λάβει στήριξη μέσω αυτού του πλαισίου, και η αντίδραση της ΕΕ σε υβριδικές απειλές δοκιμάστηκε επιτυχώς σε μια σειρά κοινών ασκήσεων με το ΝΑΤΟ.
Αυξημένη ετοιμότητα έναντι χημικών, βιολογικών, ραδιολογικών και πυρηνικών απειλών
Τον Οκτώβριο του 2017, η Επιτροπή παρουσίασε ένα σχέδιο δράσης για την ενίσχυση της ετοιμότητας και της ανθεκτικότητας έναντι χημικών, βιολογικών, ραδιολογικών και πυρηνικών (ΧΒΡΠ) κινδύνων που απειλούν την ασφάλεια σε επίπεδο ΕΕ. Η επίθεση στο Salisbury και η αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με το ενδιαφέρον και την ικανότητα των τρομοκρατών να χρησιμοποιούν τέτοιες ουσίες δείχνουν ότι οι προκλήσεις στον τομέα της ασφάλειας που αφορούν πυρηνικές, ακτινολογικές, βιολογικές και ιδίως χημικές απειλές, είναι πραγματικές.
Η ΕΕ θα εξετάσει μέτρα για την ενίσχυση του σεβασμού των διεθνών κανόνων και προτύπων, μεταξύ άλλων μέσω ενός πιθανού ενωσιακού καθεστώτος κυρώσεων για τα χημικά όπλα. Παράλληλα, η Επιτροπή με τα κράτη μέλη θα επιταχύνουν τις περαιτέρω εργασίες κατά των χημικών απειλών, έως το τέλος του 2018, μεταξύ άλλων με τους εξής τρόπους:
- κατάρτιση καταλόγου χημικών ουσιών που συνιστούν ιδιαίτερη απειλή για την ασφάλεια·
- θέσπιση διαλόγου με φορείς της αλυσίδας εφοδιασμού για την αντιμετώπιση απειλών από χημικές ουσίες που μπορούν να χρησιμοποιούνται ως πρόδρομες ουσίες·
- βελτίωση της ανίχνευσης χημικών απειλών επανεξετάζοντας τα σενάρια περί απειλών και αναλύοντας τις υφιστάμενες μεθόδους ανίχνευσης.
- ευαισθητοποίηση των πρώτων παρεμβαινόντων, ειδικότερα, του προσωπικού επιβολής του νόμου και πολιτικής προστασίας·
- καταγραφή των αποθεμάτων βασικών ιατρικών αντιμέτρων, εργαστηριακού δυναμικού, ικανοτήτων επεξεργασίας και άλλων ικανοτήτων και τακτική χαρτογράφηση της διαθεσιμότητάς τους σε ολόκληρη την ΕΕ.
Πρόοδος σχετικά με τα ζητήματα προτεραιότητας στον τομέα της ασφάλειας
Η έκθεση προόδου για την Ένωση Ασφάλειας, που παρουσίασε σήμερα η Επιτροπή, παρέχει ενημέρωση σχετικά με την αφαίρεση διαδικτυακού τρομοκρατικού περιεχομένου και τη μελλοντική πορεία όσον αφορά την πρόληψη της ριζοσπαστικοποίησης, σε συνέχεια της τελικής έκθεσης της ομάδας εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου για τη ριζοσπαστικοποίηση, η οποία δημοσιεύτηκε στις 18 Μαΐου. Επίσης, η έκθεση εξετάζει την πρόοδο που σημειώθηκε σε άλλους τομείς προτεραιότητας, συμπεριλαμβανομένης της διαλειτουργικότητας, της ανταλλαγής πληροφοριών, της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.
Τέλος, η Επιτροπή παρουσιάζει σήμερα ένα σχέδιο δράσης της ΕΕ για τη βελτίωση της ασφάλειας των επιβατών και του προσωπικού σιδηροδρομικών μεταφορών, υλοποιώντας τη δέσμευσή της για καλύτερη προστασία των δημόσιων χώρων. Το σχέδιο δράσης στοχεύει στην πρόληψη και την αντιμετώπιση πιθανών επιθέσεων σε σιδηροδρομικές υπηρεσίες μέσω ενός νέου πλαισίου συνεργασίας και συντονισμού μεταξύ των κρατών μελών, μεταξύ άλλων μέσω μιας νέα ευρωπαϊκής πλατφόρμας ασφάλειας επιβατών σιδηροδρομικών μεταφορών.
Η Επιτροπή παρουσίασε επίσης σήμερα έκθεση σχετικά με τις επιπτώσεις πιθανών περιορισμών στις πληρωμές σε μετρητά η οποία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τέτοιοι περιορισμοί δεν θα μπορούσαν να αποτρέψουν ουσιαστικά τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Στο παρόν στάδιο, η Επιτροπή δεν προτίθεται να παρουσιάσει νομοθετική πρωτοβουλία γι' αυτό το θέμα.
Επόμενα στάδια
Η σημερινή κοινή ανακοίνωση σχετικά με τις υβριδικές απειλές ενημερώνει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για το έργο που επιτελείται ήδη και τους τομείς όπου πρέπει να ενταθούν οι προσπάθειες. Εναπόκειται στα κράτη μέλη της ΕΕ, στην Επιτροπή και στην Ύπατη Εκπρόσωπο να διασφαλίσουν ότι θα δοθεί συνέχεια το ταχύτερο δυνατό.
Η Επιτροπή θα συνεχίσει τις εργασίες της σχετικά με όλα τα ζητήματα προτεραιότητας στον τομέα της ασφάλειας, ιδίως ενόψει της άτυπης συνόδου των αρχηγών κρατών ή κυβερνήσεων που θα ασχοληθεί με την εσωτερική ασφάλεια τον Σεπτέμβριο.
Ιστορικό
Η ασφάλεια αποτελεί πολιτική προτεραιότητα της Επιτροπής Γιούνκερ από την έναρξη της θητείας της – από τις πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές του Ιουλίου 2014 του προέδρου Γιούνκερ έως την πρόσφατη ομιλία του για την κατάσταση της Ένωσης στις 13 Σεπτεμβρίου 2017.
Οι υβριδικές δραστηριότητες από κρατικούς και μη κρατικούς φορείς εξακολουθούν να συνιστούν σοβαρή και οξεία απειλή για την ΕΕ και τα κράτη μέλη της. Οι υβριδικές δράσεις είναι πολυδιάστατες, καθώς συνδυάζουν καταναγκαστικά και ανατρεπτικά μέτρα και χρησιμοποιούν συμβατικά και μη συμβατικά μέσα και τακτικές. Έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να είναι δύσκολο να εντοπιστούν ή να αποδοθούν σε άτομα ή ομάδες.
Η επίθεση στο ΗΒ τον Μάρτιο με τη χρήση νευροτοξικού παράγοντα υπογράμμισε το ευρύ φάσμα του υβριδικού πολέμου, αλλά και την ανάγκη για μεγαλύτερη ανθεκτικότητα σε αυτόν τον τομέα.
