Οι μεταπολεμικές συμφωνίες-ορόσημα που άνοιξαν τον δρόμο για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση οδήγησαν στη δημιουργία της τελωνειακής ένωσης, που τέθηκε σε εφαρμογή το 1968. Καταργώντας τους δασμούς για τις εμπορευματικές συναλλαγές εντός της σημερινής ΕΕ, η τελωνειακή ένωση αποτέλεσε το πρώτο αποφασιστικό βήμα για να καταστεί η ΕΕ ο μεγαλύτερος εμπορικός συνασπισμός στον κόσμο, με τις 28 τελωνειακές διοικήσεις της ΕΕ να ενεργούν ως μία οντότητα.
Τα τελευταία 50 χρόνια, η τελωνειακή ένωση έχει εξελιχθεί σε ακρογωνιαίο λίθο της ενιαίας αγοράς μας, διατηρώντας τα σύνορα της ΕΕ ασφαλή και προστατεύοντας τους πολίτες μας από απαγορευμένα και επικίνδυνα εμπορεύματα, όπως όπλα και ναρκωτικά. Επίσης, διευκολύνει ένα συνεχώς αυξανόμενο μερίδιο των παγκόσμιων συναλλαγών: το 2017, τα τελωνεία της ΕΕ διαχειρίστηκαν το 16% του παγκόσμιου εμπορίου.
Την 1η Ιουλίου 2018, ακριβώς 50 χρόνια μετά τη θέσπιση της τελωνειακής ένωσης, η Επιτροπή διοργάνωσε εκδηλώσεις σε αερολιμένες και σχολεία ανά την ΕΕ με στόχο την ενημέρωση σχετικά με αυτό το εξαιρετικό επίτευγμα.
Ο Πιερ Μοσκοβισί, Eπίτροπος Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων, Φορολογίας και Τελωνείων, δήλωσε τα εξής: «Η τελωνειακή ένωση αποτελεί τεράστιο και μοναδικό επίτευγμα. Χάρη σ' αυτή, οι Ευρωπαίοι απολαμβάνουν τα πλήρη οφέλη της εσωτερικής αγοράς, διασφαλίζεται η ομαλή ροή του εμπορίου και προφυλάσσονται οι καταναλωτές. Είμαι ευγνώμων στις πολλές χιλιάδες ανθρώπων που έχουν συμβάλει και εξακολουθούν να συμβάλλουν σε αυτό το ευρωπαϊκό επίτευγμα κατά τα τελευταία 50 χρόνια.»
Πώς λειτουργεί η τελωνειακή ένωση;
Η τελωνειακή ένωση της ΕΕ προβλέφθηκε για πρώτη φορά στη Συνθήκη της Ρώμης και το 1968 κατάργησε τους δασμούς που επιβάλλονταν στα σύνορα μεταξύ των μελών της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Σήμερα, αποτελεί ενιαίο χώρο συναλλαγών, όπου όλα τα εμπορεύματα μπορούν να κυκλοφορούν ελεύθερα, ανεξάρτητα από το αν παράγονται εντός της ΕΕ ή εκτός των συνόρων της. Οι δασμοί για τα εμπορεύματα που προέρχονται από χώρες εκτός της ΕΕ καταβάλλονται, κατά κανόνα, όταν τα εμπορεύματα εισέρχονται για πρώτη φορά στην ΕΕ.
Με τον τρόπο αυτό, τα τελωνεία διασφαλίζουν ότι καταβάλλονται αυτοί οι δασμοί και προστατεύονται τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης και των κρατών μελών της. Επιπλέον, τα τελωνεία αποτρέπουν την είσοδο στην Ένωση προϊόντων που ενέχουν κίνδυνο για την ασφάλεια ή την υγεία των πολιτών της ΕΕ· σταματούν εμπορεύματα που έχουν διακινηθεί παράνομα και λαθραία ή παρουσιάζουν κίνδυνο για το περιβάλλον και για την ευρωπαϊκή πολιτιστική κληρονομιά, ή εμπορεύματα που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ και των κρατών μελών της.
Για να διασφαλίζεται η ομαλή λειτουργία του ενιαίου τελωνειακού χώρου, τα κράτη μέλη της ΕΕ χρησιμοποιούν κοινό σύνολο κανόνων, ακρογωνιαίο λίθο του οποίου αποτελεί ο λεγόμενος ενωσιακός τελωνειακός κώδικας. Ο κώδικας αυτός, ο οποίος αναβαθμίστηκε το 2013 και εφαρμόζεται από το 2016, σημαίνει ότι οι χώρες της ΕΕ βασίζονται στους ίδιους κανόνες και τις ίδιες διαδικασίες για τη διαχείριση της εισαγωγής, εξαγωγής και διαμετακόμισης εμπορευμάτων. Το γεγονός αυτό τονώνει τον ανταγωνισμό και τις εμπορικές συναλλαγές, ενισχύει την αποδοτικότητα, βελτιώνει την ποιότητα και μειώνει τις τιμές για τους καταναλωτές.
Οι εθνικές τελωνειακές αρχές σε όλες τις χώρες της ΕΕ είναι κατά κύριο λόγο υπεύθυνες για τις εκτεταμένες καθημερινές λειτουργίες της τελωνειακής ένωσης και συνεργάζονται μεταξύ τους και με την Επιτροπή για την εύρυθμη λειτουργία αυτής της ένωσης. Ταυτόχρονα, η ευρύτερη διεθνής συνεργασία έχει ζωτική σημασία για την προστασία των συμφερόντων των ευρωπαίων πολιτών και των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων ανά τον κόσμο.
Σε αυτό το πνεύμα, η ΕΕ έχει υπογράψει περισσότερες από 50 διεθνείς συμφωνίες οι οποίες διέπουν την τελωνειακή συνεργασία και την αμοιβαία διοικητική συνδρομή με 80 χώρες εκτός της ΕΕ, με σκοπό να στηρίξει τους ελέγχους και την επιβολή της νομοθεσίας, αλλά και να απλουστεύσει και να εναρμονίσει τα τελωνειακά καθεστώτα, μειώνοντας έτσι τον διοικητικό φόρτο και το κόστος για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις.
Η Επιτροπή πρότεινε πρόσφατα τη συνέχιση της χρηματοδοτικής δέσμευσης ύψους 950 εκατ. EUR για τελωνειακά προγράμματα στο πλαίσιο του επόμενου προϋπολογισμού της ΕΕ. Το ποσό αυτό αναμένεται να συμβάλει στην ενίσχυση της συνεργασίας και της ανταλλαγής δεδομένων μεταξύ τελωνειακών αρχών, καθώς και στη στήριξη και κατάρτιση των τελωνειακών υπαλλήλων στο έργο τους. Στα σχέδια για τον νέο προϋπολογισμό της ΕΕ έχει επίσης συμπεριληφθεί ένα νέο ταμείο ύψους 1,3 δισ. EUR, με σκοπό να βοηθηθούν τα κράτη μέλη για την αγορά, συντήρηση και αντικατάσταση τελωνειακού εξοπλισμού τελευταίας τεχνολογίας.
