Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) τήρησαν τις δεσμεύσεις τους για κινητοποίηση 315 δισ. EUR σε πρόσθετες επενδύσεις στο πλαίσιο του Επενδυτικού Σχεδίου για την Ευρώπη, του σχεδίου Γιούνκερ. Με την υποστήριξη της εγγύησης του προϋπολογισμού από την Ευρωπαϊκή Ένωση και των ιδίων πόρων από τον όμιλο ΕΤΕπ, εγκρίθηκαν 898 δράσεις, που αναμένεται να προσελκύσουν επενδύσεις ύψους 335 δισ. EUR στα 28 κράτη μέλη της ΕΕ.
Το ποσό αυτό υπερβαίνει τον αρχικό στόχο των 315 δισ. EUR που έχει τεθεί το 2015, όταν ξεκίνησε το ΕΤΣΕ, συμβάλλοντας στη γεφύρωση του επενδυτικού κενού που είχε προκύψει από τη χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση. 700.000 μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις αναμένεται να ωφεληθούν από τη βελτιωμένη πρόσβαση στη χρηματοδότηση. Δεδομένης της επιτυχίας του ΕΤΣΕ, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συμφώνησαν πέρυσι να παραταθεί η διάρκεια και να αυξηθεί η χρηματοδοτική του ικανότητα του σε 500 δισ. EUR έως τα τέλη του 2020.
Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ δήλωσε σχετικά: «Το Σχέδιο Γιούνκερ αποδείχθηκε επιτυχές. Ξεπεράσαμε τον αρχικό επενδυτικό στόχο των 315 δισ. EUR και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων αναμένεται να δημιουργήσει 1,4 εκατ. θέσεις εργασίας, το δε ΑΕΠ της ΕΕ αναμένεται να αυξηθεί κατά 1,3 % έως το 2020. Έχουμε χρηματοδοτήσει έργα, τα οποία δεν θα είχαν υλοποιηθεί χωρίς το ΕΤΣΕ, και μάλιστα χωρίς να δημιουργήσουμε νέο χρέος: τα δύο τρίτα των επενδύσεων προέρχονται από τον ιδιωτικό τομέα.
Από τη χρηματοδότηση της επαγγελματικής κατάρτισης για τους πρόσφυγες στη Φινλανδία έως τη χρηματοδότηση για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην Ελλάδα και για τη γεωργία στη Βουλγαρία — θα συνεχίσουμε να αξιοποιούμε τον προϋπολογισμό της ΕΕ με τον καλύτερο δυνατό τρόπο: ως καταλύτη για την ανάπτυξη.»
Ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και επίτροπος αρμόδιος για θέματα απασχόλησης, ανάπτυξης, επενδύσεων και ανταγωνιστικότητας, Γίρκι Κάταϊνεν, δήλωσε σχετικά: «Το σημερινό ορόσημο αποδεικνύει ότι η Ευρώπη είναι πρωτοπόρος στην αξιοποίηση ιδιωτικού χρήματος για το δημόσιο συμφέρον. Με την υιοθέτηση μιας αγορακεντρικής προσέγγισης και με τη στρατηγική χρήση του προϋπολογισμού της ΕΕ, στηρίξαμε εκατοντάδες καινοτόμα επενδυτικά έργα και βοηθήσαμε χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις να επεκταθούν. Ως εκ τούτου, έχουμε βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης και έχουμε ήδη στηρίξει τουλάχιστον 750.000 θέσεις εργασίας ανά την ΕΕ. Χάρη στο Επενδυτικό Σχέδιο και τις προσπάθειες που καταβάλλουν τα κράτη μέλη με τις εθνικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, οι προοπτικές όσον αφορά τις επενδύσεις στην Ευρώπη είναι λαμπρές.»
Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, Βέρνερ Χόιερ, δήλωσε σχετικά: «Συνηθίζω να αποκαλώ την ΕΤΕπ άγγελο καλών ειδήσεων, αλλά, ακόμα και για τα στάνταρ μας, το σημερινό επίτευγμα με κάνει ιδιαίτερα περήφανο. Πετύχαμε κάτι που πολλοί έλεγαν ότι ήταν αδύνατο, τρία χρόνια πριν. Η κινητοποίηση 315 δισ. ευρώ νέων, πρόσθετων επενδύσεων, —οι περισσότερες εκ των οποίων από τον ιδιωτικό τομέα— δεν ήταν ποτέ κάτι το απλό. Αποδείξαμε ότι μπορέσαμε να το πετύχουμε χάρη στην εξαιρετική συνεργασία μεταξύ της ΕΤΕπ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής· τη βοήθεια και τη στήριξη του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου· και την εμπειρία, την ευελιξία και την αφοσίωση της τράπεζας της ΕΕ.
Τα τελευταία τρία χρόνια άλλαξαν τον τρόπο με τον οποίο η Ευρώπη χρηματοδοτεί τις προτεραιότητες της. Διαθέτουμε πλέον τον τρόπο με τον οποίο οι περιορισμένοι δημόσιοι πόροι μπορούν να πετύχουν πολλά για την ευρωπαϊκή οικονομία και για τους πολίτες της, με την προσέλκυση των ιδιωτικών επενδύσεων. Πολλοί πλέον θεωρούν το μοντέλο του σχεδίου Γιούνκερ κεκτημένο από το οποίο δεν μπορούμε πια να γυρίσουμε πίσω».
Απασχόληση και ανάπτυξη
Το τμήμα οικονομικών της ΕΤΕπ και το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Επιτροπής (ΚΚΕρ) εκτιμούν ότι οι δράσεις του ΕΤΣΕ έχουν ήδη υποστηρίξει 750.000 και πλέον θέσεις εργασίας, ενώ ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί σε 1,4 εκατ. θέσεις εργασίας έως το 2020 σε σύγκριση με το βασικό σενάριο. Επιπλέον, οι υπολογισμοί δείχνουν ότι το σχέδιο Γιούνκερ έχει ήδη αυξήσει το ΑΕΠ της ΕΕ κατά 0,6 %, ενώ αναμένεται να αυξήσει το ΑΕΠ της ΕΕ κατά 1,3 % έως το 2020. Τα δύο τρίτα των 335 δισ. EUR που ενεργοποιήθηκαν προέρχονται από ιδιωτικούς πόρους, πράγμα που σημαίνει ότι το ΕΤΣΕ εκπλήρωσε και τον στόχο της κινητοποίησης ιδιωτικών επενδύσεων.
Υπολογίζοντας με βάση το μέγεθος της οικονομίας, ο μεγαλύτερος αντίκτυπος ήταν σε χώρες που η κρίση έπληξε περισσότερο: Κύπρο, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Πορτογαλία και Ισπανία. Ενώ οι άμεσες επενδυτικές επιπτώσεις είναι ιδιαίτερα υψηλές στις χώρες αυτές, υπολογίστηκε ότι οι περιφέρειες συνοχής (κυρίως ανατολικοευρωπαϊκές χώρες) είναι πιθανό να επωφεληθούν περισσότερο από τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις.
Τι χρηματοδότησε το Σχέδιο Γιούνκερ;
Το σχέδιο Γιούνκερ επιτρέπει στον Όμιλο της ΕΤΕπ να χρηματοδοτεί δράσεις που ενέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο σε σχέση με τις μέσες επενδύσεις του. Συχνά τα έργα που στηρίζονται από το ΕΤΣΕ είναι εξαιρετικά καινοτόμα, αναλαμβάνονται από μικρές εταιρείες χωρίς πιστωτικό ιστορικό ή ομαδοποιούν μικρότερες ανάγκες σε υποδομές ανά κλάδο και γεωγραφική περιοχή. Για τη στήριξη τέτοιων έργων, χρειάστηκε ο Όμιλος της ΕΤΕπ να αναπτύξει νέα χρηματοδοτικά προϊόντα, όπως π.χ. χρηματοδότηση υψηλού κινδύνου με στοιχεία μετοχών ή επενδυτικές πλατφόρμες.
Σημειωτέον ότι το Σχέδιο Γιούνκερ επιτρέπει επίσης στην ΕΤΕπ να εγκρίνει μεγαλύτερο αριθμό έργων από όσα θα ήταν δυνατόν να εγκρίνει χωρίς τη στήριξη της εγγύησης του προϋπολογισμού της ΕΕ, καθώς και να προσεγγίσει νέους πελάτες: τρεις στους τέσσερις λήπτες στήριξης από το ΕΤΣΕ είναι νέοι πελάτες της τράπεζας. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι το Σχέδιο Γιούνκερ έχει επιτύχει πραγματική προσθετικότητα.
Χάρη στη στήριξη από το ΕΤΣΕ, η ΕΤΕπ και η θυγατρική της για τη χρηματοδότηση μικρών επιχειρήσεων, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤΕ), έχουν επενδύσει σε 898 δράσεις και έχουν παράσχει κεφάλαια κινδύνου σε 700.000 ΜΜΕ σε ευρύ φάσμα κλάδων στο σύνολο των 28 κρατών μελών της ΕΕ. Οι κύριες χώρες, κατά σειρά ύψους επενδύσεων που κινητοποίησε το ΕΤΣΕ σε σχέση με το ΑΕΠ, είναι η Ελλάδα, η Εσθονία, η Λιθουανία, η Βουλγαρία, και η Φινλανδία. Το φάσμα που καλύπτουν εκτείνεται, για παράδειγμα, από καινοτόμες λύσεις ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στην Ισπανία και την κυκλική οικονομία στην Τσεχική Δημοκρατία έως την παραγωγή τροφίμων στην Ελλάδα. Σε ενημερωτικά δελτία ανά χώρα και ανά κλάδο παρέχεται πιο λεπτομερής επισκόπηση και περαιτέρω παραδείγματα έργων.
Με ποιον τρόπο έχουν ωφεληθεί οι πολίτες και οι επιχειρήσεις από το Σχέδιο Γιούνκερ;
Εκτός από τη χρηματοδότηση καινοτόμων έργων και νέων τεχνολογιών, το σχέδιο Γιούνκερ έχει στηρίξει και άλλους στόχους της ΕΕ, όπως η ψηφιακή και κοινωνική πολιτική, καθώς και η πολιτική μεταφορών. Χάρη στο ΕΤΣΕ:
- 15 εκατ. επιπλέον νοικοκυριά μπορούν να έχουν πρόσβαση σε ευρυζωνικές συνδέσεις υψηλής ταχύτητας.
- κατασκευάστηκαν ή ανακαινίστηκαν πάνω από 500 000 μονάδες κοινωνικών και οικονομικά προσιτών κατοικιών
- 30 εκατ. Ευρωπαίοι ωφελούνται από βελτιωμένες υπηρεσίες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης
- 95 εκατ. επιβάτες ετησίως έχουν πρόσβαση σε καλύτερες σιδηροδρομικές και αστικές υποδομές
- 7,4 εκατ. νοικοκυριά προμηθεύονται ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές
Υπηρεσίες παροχής συμβουλών και διαδικτυακός τόπος συνάντησης.
Ένας άλλος σημαντικός στόχος του σχεδίου Γιούνκερ είναι η συνδρομή στην έναρξη της υλοποίησης έργων. Ο Ευρωπαϊκός Κόμβος Επενδυτικών Συμβουλών παρέχει τεχνική βοήθεια και συμβουλές όσον αφορά νέα έργα. Από την έναρξη λειτουργίας του το 2015, ο Ευρωπαϊκός Κόμβος Επενδυτικών Συμβουλών έχει διεκπεραιώσει 770 και πλέον αιτήματα από φορείς υλοποίησης έργων σε όλες τις χώρες της ΕΕ. 50 και πλέον έργα περιελήφθησαν στη σειρά προγραμματιζόμενων έργων του ΕΤΣΕ. Ένα εξ αυτών ήταν η ανάπτυξη έργου κοινωνικής στέγασης στην πολωνική πόλη Poznań. Το έργο, το οποίο έλαβε και δάνειο με την υποστήριξη του ΕΤΣΕ ύψους 42 εκατ. EUR, θα επιτρέψει την κατασκευή και τη μετασκευή διαμερισμάτων για περίπου 3.000 άτομα.
Επιπλέον, τον Ιούλιο του 2018, 700 και πλέον έργα υποβλήθηκαν στην Ευρωπαϊκή Πύλη Επενδυτικών Έργων — έναν διαδικτυακό τόπο συνάντησης των φορέων υλοποίησης έργων και των επενδυτών. Σχεδόν 400 από τα έργα αυτά έχουν δημοσιευθεί μέχρι σήμερα, αφορούν δε 25 κλάδους υψηλού οικονομικού δυναμικού. Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2017 μεταξύ φορέων υλοποίησης της Πύλης, στο 80 % των έργων υπήρξε επαφή με επενδυτές, μεταξύ άλλων: Ecoduna στην Αυστρία, PLD Space στην Ισπανία και Acellere στη Γερμανία.
Ιστορικό
Το Επενδυτικό Σχέδιο για την Ευρώπη, το σχέδιο Γιούνκερ, ξεκίνησε τον Νοέμβριο 2014 με στόχο να αναστραφεί η πτωτική τάση των χαμηλών επιπέδων επενδύσεων και να επανέλθει η Ευρώπη σε τροχιά οικονομικής ανάκαμψης. Οι δράσεις που εγκρίθηκαν μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων στο πλαίσιο του σχεδίου Γιούνκερ αναμένεται να έχουν κινητοποιήσει 335 δισ. EUR σε επενδύσεις έως τον Ιούλιο του 2018. Περίπου 700.000 μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) αναμένεται να επωφεληθούν από τη βελτιωμένη πρόσβαση στη χρηματοδότηση. Στις 12 Δεκεμβρίου 2017, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη συμφώνησαν επί του κανονισμού για την ενίσχυση του ΕΤΣΕ και την επέκταση του επενδυτικού στόχου σε 500 δισ. EUR έως τα τέλη του 2020. Ο κανονισμός ΕΤΣΕ 2.0 άρχισε να ισχύει στις 30 Δεκεμβρίου 2017.
Η ΕΤΕπ, η Επιτροπή και ο Ευρωπαϊκός Κόμβος Επενδυτικών Συμβουλών συνεχίζουν να προωθούν τη χρήση των επενδυτικών πλατφορμών, δηλαδή επενδυτικών διευκολύνσεων οι οποίες συγκεντρώνουν τα μικρότερα έργα και/ή τα έργα υψηλότερου κινδύνου ανά γεωγραφική θέση ή κλάδο. Τούτο βοηθά στην καλύτερη κατανομή των κινδύνων, διευκολύνει την προσέλκυση ιδιωτών επενδυτών και, τελικά, «ξεκλειδώνει» χρηματοδότηση για μεμονωμένα έργα. Τον Ιούνιο του 2018, είχαν εγκριθεί 41 επενδυτικές πλατφόρμες, οι οποίες αναμένεται να κινητοποιήσουν 34,8 και πλέον δισ. EUR σε επενδύσεις.
Η ανεξάρτητη αξιολόγηση του ΕΤΣΕ, που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2018, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η εγγύηση της ΕΕ αποτελεί αποτελεσματικό τρόπο για την αύξηση του όγκου των συναλλαγών υψηλότερου κινδύνου από την ΕΤΕπ και ότι χρησιμοποιεί λιγότερους δημοσιονομικούς πόρους σε σχέση με τα ευρωπαϊκά προγράμματα επιχορηγήσεων. Υπογραμμίζει δε ότι η στήριξη της ΕΤΕπ είναι καίριας σημασίας για τους φορείς υλοποίησης, καθώς παρέχει μια «σφραγίδα έγκρισης» στην αγορά, βοηθώντας τους με τον τρόπο αυτό να διευκολύνουν τη μελλοντική συγκέντρωση κεφαλαίων. Τονίζει επίσης την ανάγκη να συνεχιστεί η βελτίωση της πρόσβασης στη χρηματοδότηση για την καινοτομία, καθώς και να ενισχυθούν οι συνέργειες με άλλα χρηματοδοτικά προγράμματα της ΕΕ.
Στις 6 Ιουνίου, η Επιτροπή υπέβαλε την πρότασή της για το μέσο που θα διαδεχθεί το Σχέδιο Γιούνκερ για το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο: το πρόγραμμα InvestEU.
