Η σημερινή ανακοίνωση αποσκοπεί στην ενίσχυση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος για τους επενδυτές της ΕΕ. Αυτό αποτελεί καθοριστικό στοιχείο για τη στήριξη περισσότερων επενδύσεων στην ενιαία αγορά της ΕΕ. Το δίκαιο της Ένωσης δεν επιλύει όλα τα προβλήματα που ενδέχεται να αντιμετωπίσουν οι επενδυτές κατά την άσκηση των δραστηριοτήτων τους.
Ωστόσο, η ανακοίνωση διευκρινίζει ότι το δίκαιο της ΕΕ προστατεύει τα δικαιώματα των επενδυτών της ΕΕ και οι επενδυτές μπορούν να διεκδικούν τα δικαιώματα αυτά ενώπιον των εθνικών διοικητικών υπηρεσιών και δικαστηρίων.
Οι επενδυτές της ΕΕ δεν μπορούν πλέον να στηρίζονται στις ενδοενωσιακές διμερείς επενδυτικές συμφωνίες («ενδοενωσιακές ΔΕΣ»). Όπως έχει επανειλημμένα δηλώσει η Επιτροπή, οι συμφωνίες αυτές είναι παράνομες επειδή αλληλεπικαλύπτονται με τους κανόνες της ενιαίας αγοράς της ΕΕ και δημιουργούν διακρίσεις μεταξύ των επενδυτών της ΕΕ. Σε πρόσφατη απόφαση (στην υπόθεση Achmea), το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιβεβαίωσε ότι η διαιτησία μεταξύ επενδυτών και κρατών που προβλέπεται στις ενδοενωσιακές ΔΕΣ είναι παράνομη. Κατόπιν της αποφάσεως αυτής, η Επιτροπή έχει εντείνει τον διάλογο με όλα τα κράτη μέλη, ζητώντας τους να αναλάβουν δράση για να καταγγείλουν τις ενδοενωσιακές ΔΕΣ.
Ο Αντιπρόεδρος Βάλντις Ντομπρόβσκις, αρμόδιος για τη Χρηματοπιστωτική Σταθερότητα, τις Χρηματοπιστωτικές Υπηρεσίες και την Ένωση Κεφαλαιαγορών, δήλωσε: «Η τόνωση των επενδύσεων αποτελεί βασική προτεραιότητα της Ένωσης Κεφαλαιαγορών. Το δίκαιο της ΕΕ επιτυγχάνει τη σωστή ισορροπία ανάμεσα στην προστασία των δικαιωμάτων των επενδυτών της ΕΕ και την παροχή στις κυβερνήσεις της δυνατότητας να θεσπίζουν ρυθμίσεις με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον. Δεν υπάρχει χώρος στην ενιαία αγορά για τις διμερείς επενδυτικές συμφωνίες μεταξύ κρατών μελών. Η σημερινή ανακοίνωση στέλνει ένα ισχυρό μήνυμα ότι το δίκαιο της ΕΕ ήδη προστατεύει τους επενδυτές. Συνεπώς, μπορούν να εξακολουθούν να αισθάνονται εμπιστοσύνη όταν επενδύουν εντός της ΕΕ.»
Ο Γίρκι Κατάινεν, αντιπρόεδρος αρμόδιος για την απασχόληση, την ανάπτυξη, τις επενδύσεις και την ανταγωνιστικότητα, δήλωσε:«Θέλουμε να ενθαρρύνουμε τις επενδύσεις στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι επενδυτές πρέπει να είναι σε θέση να βασίζονται σε ένα προβλέψιμο, σταθερό και σαφές κανονιστικό περιβάλλον. Με την αποσαφήνιση των δικαιωμάτων που απολαμβάνουν οι επενδυτές της ΕΕ όταν δραστηριοποιούνται στην ενιαία αγορά, η ανακοίνωση που εκδόθηκε σήμερα θα συμβάλει στο να διασφαλιστεί ότι αυτά τα δικαιώματα είναι γνωστά και τηρούνται σε όλα τα κράτη μέλη. Έχω την πεποίθηση ότι με τον τρόπο αυτό θα αυξηθεί η εμπιστοσύνη των επενδυτών και θα βελτιωθεί περαιτέρω το επενδυτικό κλίμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση».
Η σημερινή ανακοίνωση διευκρινίζει ότι:
- Η ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων, των υπηρεσιών, των εμπορευμάτων και των εργαζομένων στην ενιαία αγορά της ΕΕ αποτελούν θεμελιώδεις ελευθερίες για τους πολίτες της ΕΕ. Παρέχουν σε επιχειρήσεις και πολίτες το δικαίωμα να ιδρύουν μια επιχείρηση, να επενδύουν σε μια εταιρεία και να παρέχουν αγαθά και υπηρεσίες σε όλη την Ευρώπη. Οι επενδυτές της ΕΕ προστατεύονται επίσης από τις γενικές αρχές της απαγόρευσης των διακρίσεων, της αναλογικότητας, της ασφάλειας δικαίου και της προστασίας της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης.
Το δίκαιο της ΕΕ αναγνωρίζει επίσης τα θεμελιώδη δικαιώματα, όπως το δικαίωμα στην επιχειρηματική ελευθερία, το δικαίωμα στην ιδιοκτησία και το δικαίωμα σε αποτελεσματική δικαστική προστασία. Οι κανόνες της ΕΕ για την προστασία των επενδυτών περιλαμβάνονται στη Συνθήκη της ΕΕ, στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τις γενικές αρχές του δικαίου της Ένωσης, και στην ευρεία τομεακή νομοθεσία·
- Η διαιτησία μεταξύ επενδυτών και κρατών στην περίπτωση κράτους μέλους και επενδυτή από άλλο κράτος μέλος είναι ασυμβίβαστη με το δίκαιο της Ένωσης, μεταξύ άλλων και μέσω «ενδοενωσιακών ΔΕΣ», όπως έκρινε προσφάτως το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην πρόσφατη απόφαση στην υπόθεση Achmea. Στην εν λόγω υπόθεση, το Δικαστήριο έκρινε ότι οι ρήτρες διαιτησίας μεταξύ επενδυτών και κράτους στις διμερείς επενδυτικές συμφωνίες εντός της ΕΕ δεν είναι συμβατές με το δίκαιο της ΕΕ και ότι δεν έχουν νομική ισχύ.
Η απόφαση στην υπόθεση Achmea είναι επίσης σημαντική όσον αφορά την εφαρμογή της Συνθήκης για τον Χάρτη Ενέργειας μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. Κατά την άποψη της Επιτροπής η εν λόγω Συνθήκη δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως βάση για τη διευθέτηση διαφορών μεταξύ των επενδυτών της ΕΕ και των κρατών μελών της ΕΕ. Το δίκαιο της ΕΕ προσφέρει ήδη ένα ολοκληρωμένο και αποτελεσματικό νομικό πλαίσιο, που περιλαμβάνει μέσα ένδικης προστασίας, στους ενδοενωσιακούς επενδυτές όταν επενδύουν σε άλλο κράτος μέλος·
- Ταυτόχρονα, το δίκαιο της ΕΕ επιτρέπει τη ρύθμιση των αγορών για την επιδίωξη θεμιτών σκοπών δημόσιου συμφέροντος, όπως η δημόσια ασφάλεια, η δημόσια υγεία, τα κοινωνικά δικαιώματα, η προστασία των καταναλωτών ή η προστασία του περιβάλλοντος, που μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες για τους επενδυτές. Οι δημόσιες αρχές της ΕΕ και των κρατών μελών της έχουν καθήκον και ευθύνη τόσο για την προστασία των επενδύσεων όσο και για τη ρύθμιση των αγορών. Επομένως, η ΕΕ και τα κράτη μέλη μπορούν να λαμβάνουν νόμιμα μέτρα για την προστασία αυτών των συμφερόντων. Ωστόσο, μπορούν να το πράττουν μόνο υπό ορισμένες περιστάσεις και υπό ορισμένους όρους, και σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ.
Η σημερινή ανακοίνωση θα συμβάλει στην αποτροπή της θέσπισης από τα κράτη μέλη μέτρων που παραβιάζουν τους κανόνες της ΕΕ και θα βοηθήσει τους επενδυτές να επικαλούνται τα δικαιώματά τους ενώπιον διοικητικών υπηρεσιών και εθνικών δικαστηρίων. Επίσης, θα βοηθήσει τους ασκούντες νομικά επαγγέλματα να εφαρμόσουν τους κανόνες της ΕΕ.
Ιστορικό
Βασικός στόχος του επενδυτικού σχεδίου για την Ευρώπη είναι να διαμορφωθεί ένα πιο προβλέψιμο, σταθερό και σαφές κανονιστικό περιβάλλον για την προώθηση των επενδύσεων. Στο πλαίσιο του έργου αυτού, το σχέδιο δράσης για την Ένωση Κεφαλαιαγορών (CMU) και η ενδιάμεση επανεξέταση του σχεδίου δράσης τόνισαν ότι ένα σταθερό επιχειρηματικό περιβάλλον είναι ζωτικής σημασίας για την ενθάρρυνση της αύξησης των επενδύσεων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Επιτροπή έχει αναλάβει τη δέσμευση να βελτιώσει και να αναπτύξει περαιτέρω τους κανόνες της εσωτερικής αγοράς και τη λειτουργία τους. Για τον σκοπό αυτό, υπέβαλε μια σειρά νομοθετικών προτάσεων, ορισμένες εκ των οποίων έχουν ήδη εγκριθεί από τον νομοθέτη της ΕΕ.
Η προστασία των δικαιωμάτων των επενδυτών της ΕΕ διασφαλίζεται από τα εθνικά δικαστήρια και το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και από την Επιτροπή, ιδίως μέσω των διαδικασιών επί παραβάσει.
